Người Việt ở nước ngoài kiện đòi tài sản do cha mẹ đã mất

Người Việt ở nước ngoài kiện đòi tài sản do cha mẹ đã mất trở thành vấn đề pháp lý phức tạp khi di sản thừa kế bị tranh chấp. Theo Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, công dân Việt Nam định cư nước ngoài có quyền khởi kiện bảo vệ quyền thừa kế hợp pháp. Tranh chấp di sản thừa kế có yếu tố nước ngoài đòi hỏi hiểu biết về thẩm quyền tòa án, thủ tục tố tụng và quyền thừa kế. Bài viết phân tích chi tiết quyền khởi kiện, thủ tục giải quyết và những lưu ý khi xử lý tranh chấp thừa kế.

Người Việt đang ở nước ngoài có được kiện đòi tài sản thừa kế do cha mẹ mất để lại không?

Người Việt Nam định cư nước ngoài có quyền khởi kiện đòi tài sản thừa kế theo quy định pháp luật Việt Nam. Căn cứ Điều 186 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 quy định Cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền tự mình hoặc thông qua người đại diện hợp pháp khởi kiện vụ án (sau đây gọi chung là người khởi kiện) tại Tòa án có thẩm quyền để yêu cầu bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Như vậy, khi người Việt Nam ở nước ngoài cho rằng quyền và lợi ích của mình bị xâm phạm bởi tài sản của cha mẹ bị người khác chiếm giữ thì có quyền khởi kiện.Theo Điều 612 Bộ luật dân sự 2015 quy định: “Di sản bao gồm tài sản riêng của người chết, phần tài sản của người chết trong tài sản chung với người khác”. Do đó có thể hiểu rằng tài sản của cha mẹ đã mất được gọi là di sản do cha mẹ để lại. Vì vậy, đòi lại tài sản do cha mẹ mất để lại chính là đòi quyền thừa kế di sản, phân chia di sản thừa kế.

Người Việt Nam ở nước ngoài có quyền khởi kiện tại tòa án Việt Nam trong trường hợp cho rằng quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm bởi hành vi của cá nhân, cơ quan, tổ chức ở Việt Nam hoặc có tài sản tranh chấp ở Việt Nam.Quy định này bao gồm cả tranh chấp thừa kế khi tài sản di sản nằm trên lãnh thổ Việt Nam. Người thừa kế ở nước ngoài được bảo vệ quyền lợi thông qua hệ thống tòa án trong nước.

Các lưu ý khi kiện chia di sản thừa kế cho bố mẹ mất để lại khi có người thừa kế ở nước ngoài

Tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài đòi hỏi xem xét kỹ lưỡng về quyền sở hữu tài sản và quốc tịch người thừa kế. Bất động sản thừa kế tại Việt Nam có quy định riêng về quyền sở hữu của người nước ngoài. Việc thương lượng và hòa giải trước khi khởi kiện giúp tiết kiệm chi phí và duy trì quan hệ gia đình.

Người khởi kiện cần chứng minh được quyền thừa kế hợp pháp đối với di sản cha mẹ để lại. Giấy khai sinh, sổ hộ khẩu, giấy chứng tử của người để lại di sản là những tài liệu cần thiết. Quan hệ huyết thống hoặc quan hệ con nuôi hợp pháp phải được xác định rõ ràng theo pháp luật Việt Nam. Trường hợp có di chúc, người thừa kế phải xuất trình di chúc hợp lệ để chứng minh quyền được thừa kế.

Quyền thừa kế bất động sản của người Việt Nam định cư nước ngoài

Người Việt Nam còn giữ quốc tịch Việt Nam được hưởng quyền thừa kế bất động sản đầy đủ như công dân trong nước. Luật Nhà ở 2023 và Luật Đất đai 2024 không hạn chế quyền thừa kế của công dân Việt Nam ở nước ngoài.

Đối với người gốc Việt đã thôi quốc tịch Việt Nam, quyền nhận thừa kế tài sản tại Việt Nam vẫn được pháp luật công nhận. Bộ luật Dân sự 2015 cho phép người nước ngoài (bao gồm người gốc Việt không còn quốc tịch) được hưởng thừa kế các loại tài sản như tiền mặt, cổ phần, và bất động sản. Tuy nhiên, quyền sở hữu trực tiếp đối với nhà đất sẽ có những giới hạn riêng.

Cụ thể, trong trường hợp người thừa kế đều là người nước ngoài hoặc người gốc Việt không thuộc đối tượng được sở hữu nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất tại Việt Nam, họ sẽ không được cấp Giấy chứng nhận. Thay vào đó, họ được hưởng phần giá trị tương ứng với phần di sản đó.

Tuy nhiên, theo Khoản 1 Điều 44, Luật Đất đai 2024 người gốc Việt Nam định cư ở nước ngoài được phép nhập cảnh vào Việt Nam sẽ được quyền sở hữu nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất ở (thông qua hình thức nhận chuyển quyền trong các dự án phát triển nhà ở). Nếu thuộc đối tượng này, họ sẽ được nhận thừa kế và đứng tên trên Giấy chứng nhận. Nếu không, họ chỉ được hưởng giá trị của phần thừa kế đó.

>>> Xem thêm: Người Việt Nam định cư ở nước ngoài có được công nhận quyền sử dụng đất?

Nên tiến hành thương lượng và hòa giải

Thương lượng giữa các bên tranh chấp giúp tiết kiệm thời gian so với tố tụng tại tòa án. Chi phí hòa giải thấp hơn đáng kể so với chi phí thuê luật sư và lệ phí tòa án. Quan hệ gia đình được duy trì tốt hơn khi các bên đạt được thỏa thuận thông qua đối thoại. Kết quả hòa giải có tính khả thi cao hơn vì được sự đồng ý của tất cả các bên liên quan.

Ngoài ra việc thương lượng hòa giải trước còn có thể giúp người khởi kiện thu thập các tài liệu chứng cứ khác mà bên đối tụng hoặc cơ quan nhà nước đang lưu giữ

Quyền khởi kiện tranh chấp di sản thừa kế là đất đai trực tiếp tại tòa án

Nghị quyết 04/2017/NQ-HĐTP của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao quy định tranh chấp thừa kế đất đai là tranh chấp liên quan đến quyền sử dụng đất. Do đó người khởi kiện có thể khởi kiện trực tiếp tại tòa án mà không cần phải thực hiện thủ tục hòa giải tại Uỷ ban Nhân dân cấp xã nơi có đất trước khi khởi kiện. Quy định này giúp rút ngắn thời gian giải quyết tranh chấp và tránh những thủ tục không cần thiết.

Án lệ số 68/2023/AL về tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài

Khi giải quyết tranh chấp thừa kế giữa người Việt Nam đang định cư ở nước ngoài cần lưu ý đến Án lệ số 68/2023/AL “Trường hợp có người thừa kế là người Việt Nam định cư ở nước ngoài thì người thừa kế được nhận di sản bằng hiện vật là nhà ở khi đủ điều kiện nhận nhà ở theo Luật Nhà ở năm 2014 và di sản có thể phân chia bằng hiện vật”

Do đó, khi giải quyết tranh chấp thừa kế là nhà đất mà có người thừa kế đang định cư ở nước ngoài tòa án sẽ xem xét tư cách pháp lý của họ (còn hay đã thôi quốc tịch Việt Nam) và quyền được sở hữu quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất tại Việt Nam.

Thủ tục kiện yêu cầu chia di sản do cha mẹ để lại

Thủ tục khởi kiện tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài tuân thủ quy trình tố tụng dân sự Việt Nam. Thẩm quyền giải quyết được xác định theo nơi bị đơn cư trú hoặc nơi bị đơn làm việc theo khoản 5 Điều 26 và điểm a, khoản 1 Điều 39, Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015. Hồ sơ khởi kiện cần đầy đủ tài liệu chứng minh quyền thừa kế và tài sản tranh chấp. Về hồ sơ và thủ tục khởi kiện cần tuân thủ theo quy định của Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015

Hồ sơ khởi kiện

Đơn khởi kiện được soạn theo Mẫu số 23 – DS ban hành kèm theo Nghị quyết 01/2017/NQ- HĐTP của Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân tối cao ban hành ngày 13/01/2017 và đảm bảo được các nội dung chính theo khoản 4 Điều 189, Bộ luật Tố tụng Dân sự (BLTTDS) 2015.

Giấy chứng tử của người để lại di sản là tài liệu bắt buộc để chứng minh việc mở thừa kế. Giấy khai sinh của người thừa kế để chứng minh mối quan hệ huyết thống với người chết hoặc giấy tờ nhận con nuôi hợp pháp. Sổ hộ khẩu hoặc giấy tờ tương đương chứng minh quan hệ gia đình tại thời điểm mở thừa kế. Mặc dù hiện nay sổ hộ khẩu đã bị bãi bỏ tuy nhiên trên thực tế trong nhiều trường hợp không có giấy tờ chứng minh quan hệ nhân thân như giấy khai sinh đã mất… thì tòa án có thể trích lục tàn thư sổ hộ khẩu để xác định quan hệ nhân thân. Trường hợp có di chúc, bản chính hoặc bản sao có chứng thực của di chúc phải được nộp kèm.

Giấy tờ chứng minh quyền sở hữu tài sản như sổ đỏ, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, hợp đồng mua bán. Biên bản kiểm kê tài sản thừa kế nếu đã được lập trước đó. Giấy tờ định giá tài sản do cơ quan có thẩm quyền hoặc tổ chức định giá thực hiện. Các tài liệu khác liên quan đến tài sản tranh chấp như hợp đồng cho thuê, hợp đồng thế chấp.

Quy trình nộp hồ sơ và giải quyết đơn khởi kiện

Hồ sơ khởi kiện được nộp trực tiếp tại tòa án có thẩm quyền hoặc gửi qua đường bưu điện. Cán bộ tiếp nhận hồ sơ kiểm tra tính đầy đủ của hồ sơ và hướng dẫn bổ sung nếu thiếu tài liệu. Giấy tiếp nhận hồ sơ và hẹn ngày giải quyết được cấp cho người khởi kiện.

Thời hạn chuẩn bị xét xử là 04 tháng kể từ ngày thụ lý theo Điểm a khoản 1 Điều 203 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015. Trường hợp vụ việc phức tạp, thời hạn có thể được gia hạn thêm 02 tháng. Đối với tranh chấp có yếu tố nước ngoài, thời hạn giải quyết có thể dài hơn do cần thời gian hợp pháp hóa lãnh sự và tống đạt tài liệu. Theo quy định của BLTTDS 2015 thì các bước cơ bản để giải quyết tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài bao gồm các bước sau:

• Bước 1: Nộp đơn khởi kiện
• Bước 2: Toà án tiếp nhận và xử lý đơn khởi kiện
• Bước 3: Thụ lý đơn khởi kiện
• Bước 4: Chuẩn bị xét xử sơ thẩm
• Bước 5: Mở phiên tòa xét xử sơ thẩm.Trong thời hạn 01 tháng, kể từ ngày có quyết định đưa vụ án ra xét xử, Tòa án phải mở phiên tòa; trường hợp có lý do chính đáng thì thời hạn này là 02 tháng
• Bước 5: Thẩm phán ban hành bản án hoặc quyết định công nhận sự thỏa thuận của các bên về việc giải quyết tranh chấp kiện đòi di sản thừa kế
• Bước 6: Giải quyết theo thủ tục phúc thẩm nếu có kháng cáo, kháng nghị

>>> Xem thêm: Giải quyết tranh chấp thừa kế của người Việt Nam định cư ở nước ngoài

Các câu hỏi thường gặp (FAQ) về thủ tục để người Việt ở nước ngoài kiện đòi tài sản do cha mẹ đã mất

Dưới đây là tổng hợp một số câu hỏi thường gặp về thủ tục để người Việt ở nước ngoài kiện đòi tài sản do cha mẹ đã mất.

Tổng chi phí để theo đuổi một vụ kiện đòi tài sản thừa kế tại Việt Nam là bao nhiêu?

Tổng chi phí bao gồm hai phần chính: án phí nộp cho Tòa án và thù lao luật sư. Án phí dân sự sơ thẩm được tính theo tỷ lệ phần trăm trên giá trị tài sản tranh chấp. Thù lao luật sư sẽ được thỏa thuận minh bạch trong hợp đồng dịch vụ pháp lý, có thể tính theo giờ làm việc, một khoản phí cố định hoặc tỷ lệ phần trăm của giá trị tài sản thu hồi được. Ngoài ra có thể phát sinh các chi phí khác như phí định giá/thẩm định giá tài sản, phí giám định,chi phí xem xét thẩm định tại chỗ  và phí thi hành án.

Tôi có bắt buộc phải về Việt Nam để tham gia phiên tòa không?

Không bắt buộc. Quý khách có thể lập Giấy ủy quyền hợp pháp (được chứng thực và hợp pháp hóa lãnh sự) cho luật sư tại Việt Nam. Luật sư sẽ đại diện Quý khách thực hiện tất cả các quyền và nghĩa vụ tố tụng, bao gồm việc tham gia các phiên hòa giải và phiên tòa, đảm bảo quyền lợi của Quý khách được bảo vệ mà không cần Quý khách phải có mặt.

Phải làm gì nếu người đang chiếm giữ di sản không cung cấp các giấy tờ quan trọng như giấy chứng tử hay sổ đỏ?

Đây là tình huống phổ biến. Khi khởi kiện, Quý khách có quyền yêu cầu Tòa án ra quyết định buộc phía đang nắm giữ phải giao nộp các tài liệu này. Đồng thời, luật sư của Quý khách có thể yêu cầu Tòa án thu thập chứng cứ từ các cơ quan nhà nước có thẩm quyền như Ủy ban nhân dân, cơ quan công an (để trích lục giấy chứng tử) hoặc Văn phòng đăng ký đất đai (để trích lục thông tin về bất động sản).

Nếu tôi chỉ được hưởng “giá trị” của bất động sản, làm thế nào để xác định và nhận được khoản tiền đó?

Khi Tòa án phán quyết Quý khách được hưởng giá trị, Tòa sẽ chỉ định một tổ chức thẩm định giá độc lập để xác định giá trị thị trường của bất động sản tại thời điểm xét xử. Bản án sẽ buộc các đồng thừa kế khác đang sở hữu bất động sản phải thanh toán cho Quý khách khoản tiền tương ứng. Nếu họ không thể thanh toán, cơ quan thi hành án có thể tiến hành bán đấu giá tài sản để chia phần giá trị cho Quý khách.

Thực tế, một vụ kiện tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài thường kéo dài bao lâu?

Mặc dù luật quy định thời hạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm là 4-6 tháng, trên thực tế một vụ kiện có tranh chấp phức tạp và yếu tố nước ngoài (cần ủy thác tư pháp, hợp pháp hóa lãnh sự) có thể kéo dài từ 2 đến 3 năm hoặc lâu hơn để có bản án cuối cùng có hiệu lực pháp luật (sau cả giai đoạn phúc thẩm).

Sau khi có bản án của Tòa án, làm thế nào để đảm bảo tôi nhận được tài sản nếu bên thua kiện không tự nguyện thi hành?

Nếu bên thua kiện không tự nguyện thi hành án, Quý khách hoặc luật sư đại diện sẽ nộp đơn yêu cầu thi hành án đến Cơ quan Thi hành án dân sự có thẩm quyền. Cơ quan này có các biện pháp cưỡng chế theo luật định như phong tỏa tài khoản ngân hàng, kê biên tài sản, hoặc buộc thực hiện các hành vi cụ thể để đảm bảo bản án được thực thi.

Thời hiệu khởi kiện đòi tài sản thừa kế được quy định như thế nào?

Thời hiệu để yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản và 10 năm đối với động sản, tính từ thời điểm mở thừa kế (ngày người để lại di sản qua đời)

Tôi có thể khởi kiện để phản đối một bản di chúc mà tôi cho là giả mạo hoặc không hợp pháp không?

Hoàn toàn có thể. Quý khách có quyền khởi kiện yêu cầu Tòa án tuyên bố bản di chúc đó vô hiệu. Quý khách sẽ cần cung cấp các bằng chứng để chứng minh di chúc là giả mạo (thông qua giám định chữ ký, chữ viết), hoặc được lập khi người để lại di sản không minh mẫn, bị lừa dối, đe dọa, hoặc nội dung di chúc vi phạm điều cấm của luật.

Nếu di sản của cha mẹ để lại bao gồm cả các khoản nợ thì sẽ được xử lý ra sao trong vụ kiện?

Pháp luật quy định người thừa kế chỉ phải thực hiện nghĩa vụ tài sản (trả nợ) của người chết để lại trong phạm vi di sản được hưởng. Khi giải quyết tranh chấp, Tòa án sẽ xác định tổng giá trị di sản và các khoản nợ. Các khoản nợ sẽ được ưu tiên thanh toán từ khối di sản trước, phần tài sản còn lại mới được phân chia cho các thừa kế.

Pháp luật định nghĩa “người gốc Việt Nam” như thế nào và cần giấy tờ gì để chứng minh?

“Người gốc Việt Nam định cư ở nước ngoài” là người đã từng có quốc tịch Việt Nam mà khi sinh ra quốc tịch của họ được xác định theo nguyên tắc huyết thống và con, cháu của họ đang định cư, sinh sống lâu dài ở nước ngoài. Giấy tờ chứng minh có thể là hộ chiếu Việt Nam đã hết hạn, giấy khai sinh, chứng minh nhân dân cũ hoặc các giấy tờ khác do cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam cấp có ghi nhận quốc tịch Việt Nam.

Nếu có nhiều anh chị em cùng ở nước ngoài, chúng tôi có thể cùng nhau đứng đơn khởi kiện được không?

Có. Nhiều người có thể cùng khởi kiện trong một vụ án với tư cách là các đồng nguyên đơn nếu quyền lợi của họ liên quan đến cùng một tranh chấp. Việc này giúp tiết kiệm chi phí, thời gian và tạo ra sự thống nhất trong quá trình tố tụng, giúp yêu cầu khởi kiện có sức nặng hơn.

Dịch vụ luật sư trọn gói giải quyết tranh chấp di sản thừa kế có yếu tố nước ngoài

Dịch vụ luật sư chuyên nghiệp giúp người Việt Nam ở nước ngoài giải quyết tranh chấp thừa kế hiệu quả.

Các công việc luật sư thực hiện cho khách hàng:

• Tư vấn pháp lý về quyền thừa kế và khả năng chấp nhận yêu cầu khởi kiện
• Hướng dẫn chuẩn bị và hoàn thiện hồ sơ khởi kiện
• Soạn thảo đơn khởi kiện và các văn bản tố tụng khác trong quá trình giải quyết vụ việc
• Đại diện khách hàng trong các phiên họp hòa giải tại tòa án hoặc cơ quan có thẩm quyền
• Tham gia tất cả các phiên tòa sơ thẩm, phúc thẩm và giám đốc thẩm nếu cần thiết
• Hỗ trợ thu thập chứng cứ, tài liệu và làm việc với các cơ quan chức năng liên quan
• Tư vấn về thủ tục hợp pháp hóa lãnh sự đối với tài liệu từ nước ngoài
• Đại diện thực hiện các thủ tục thi hành án sau khi có bản án có hiệu lực pháp luật
• Hướng dẫn hoàn thiện thủ tục chuyển quyền sở hữu tài sản thừa kế

>>> Xem thêm: Dịch vụ luật sư tư vấn thừa kế cho người thừa kế ở nước ngoài

Kết luận

Người Việt ở nước ngoài hoàn toàn có quyền khởi kiện đòi tài sản thừa kế do cha mẹ để lại theo quy định pháp luật Việt Nam. Thủ tục tố tụng cần tuân thủ đúng quy trình và chuẩn bị đầy đủ chứng cứ để đảm bảo quyền lợi hợp pháp. Hỗ trợ của luật sư chuyên nghiệp giúp tối ưu hóa thời gian và chi phí giải quyết tranh chấp. Quý khách hàng cần hỗ trợ pháp lý về tranh chấp thừa kế liên hệ Luật Long Phan PMT qua hotline 1900636387 để được tư vấn chi tiết.

>> Xem thêm những bài viết liên quan đến thừa kế có yếu tố nước ngoài:

• Chia thừa kế khi có người ở nước ngoài: Thủ tục thế nào?
• Hướng dẫn người Việt định cư ở nước ngoài đòi lại di sản thừa kế bị chiếm đoạt
• Giải quyết tranh chấp đất thừa kế của người Việt định cư ở nước ngoài
• Giải quyết tranh chấp di sản khi có người thừa kế ở nước ngoài
• Người ở nước ngoài ký văn bản thỏa thuận phân chia di sản thừa kế thế nào?
• Ủy quyền cho luật sư giải quyết tranh chấp đất khi đang ở nước ngoài

Tags: Chia di sản thừa kế, Kiện đòi tài sản, người thừa kế ở nước ngoài, quyền thừa kế, Thủ tục tố tụng dân sự, Thừa kế có yếu tố nước ngoài