Hướng dẫn người Việt định cư ở nước ngoài đòi lại phần di sản thừa kế

Người Việt định cư ở nước ngoài đòi lại phần di sản thừa kế phải tuân thủ quy trình pháp lý Việt Nam. Người thừa kế ở nước ngoài cần hiểu rõ các căn cứ pháp lý, thủ tục thương lượng và khởi kiện. Quý khách hàng phải nắm vững quyền thừa kế theo pháp luật để bảo vệ phần di sản một cách hiệu quả.

Xác định quyền được hưởng di sản và giá trị phần di sản của người Việt định cư ở nước ngoài

Khi phát sinh tranh chấp di sản, bước đầu tiên và quan trọng nhất là phải xác định chính xác quyền hưởng di sản thừa kế của mình và giá trị phần di sản được nhận. Việc này tạo cơ sở vững chắc để xây dựng phương án và thực hiện các thủ tục pháp lý nhằm đòi lại phần di sản thừa kế một cách hợp pháp, bảo vệ quyền lợi chính đáng.

Để quá trình người Việt định cư ở nước ngoài đòi lại phần di sản thừa kế diễn ra thuận lợi, cần phải nắm rõ các quy định pháp luật liên quan. Việc này bao gồm việc hiểu rõ các phương thức hưởng di sản, nhận biết các căn cứ pháp lý để xác lập quyền của mình, và cuối cùng là cách phân loại và định giá tài sản một cách chính xác.

Phương thức hưởng di sản thừa kế

Theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015, có hai phương thức hưởng di sản chính là theo di chúc và theo pháp luật.

• Thừa kế theo di chúc: Đây là việc hưởng di sản dựa trên ý chí của người để lại tài sản, được thể hiện trong một bản di chúc hợp pháp (theo Điều 624 và Điều 626 Bộ luật Dân sự 2015). Người Việt Nam định cư ở nước ngoài, nếu được chỉ định là người thừa kế trong di chúc, sẽ có đầy đủ quyền hưởng di sản theo nội dung của di chúc đó.
• Thừa kế theo pháp luật: Phương thức này áp dụng khi không có di chúc, di chúc không hợp pháp, hoặc các trường hợp khác theo quy định tại Điều 650 Bộ luật Dân sự 2015. Di sản sẽ được chia theo hàng thừa kế, điều kiện và trình tự do pháp luật quy định.

Một lưu ý quan trọng khi xảy ra tranh chấp là người thừa kế cần xác định rõ tư cách pháp lý của mình: là người Việt định cư ở nước ngoài (còn quốc tịch Việt Nam) hay người gốc Việt định cư ở nước ngoài (không còn quốc tịch Việt Nam). Theo Luật Đất đai 2024, quyền sử dụng đất của người gốc Việt Nam định cư ở nước ngoài bị hạn chế hơn so với người Việt Nam định cư ở nước ngoài.

Để thuận tiện, người thừa kế ở nước ngoài có quyền ủy quyền cho công dân Việt Nam làm đại diện thực hiện các thủ tục cần thiết.

Căn cứ xác lập quyền hưởng di sản

Cơ sở pháp lý chính để xác lập quyền hưởng di sản bao gồm Bộ luật Dân sự 2015, Luật Đất đai 2024, Luật Nhà ở 2023 và các văn bản hướng dẫn liên quan. Điều 680 Bộ luật Dân sự 2015 quy định rằng các vấn đề thừa kế được xác định theo pháp luật của quốc gia mà người để lại di sản mang quốc tịch tại thời điểm qua đời. Tuy nhiên, đối với di sản là bất động sản tại Việt Nam, việc thừa kế phải tuân thủ pháp luật Việt Nam.

• Đối với thừa kế theo pháp luật: Người thừa kế phải cung cấp giấy tờ chứng minh mối quan hệ nhân thân (vợ, chồng, cha, mẹ, con, anh, chị, em,…) với người để lại di sản. Theo Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015, những người trong cùng một hàng thừa kế được hưởng phần di sản bằng nhau. Người ở hàng sau chỉ được hưởng nếu hàng trước không còn ai.
• Đối với thừa kế theo di chúc: Quyền và phần di sản được hưởng sẽ dựa trực tiếp vào nội dung của bản di chúc hợp pháp. Tuy nhiên, cần lưu ý đến trường hợp “người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc” theo Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015 (bao gồm con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng của người lập di chúc).

Ngoài ra, cần xem xét các trường hợp đặc biệt như người không được quyền hưởng di sản, thừa kế thế vị, hoặc việc từ chối nhận di sản.

Giá trị và phân loại di sản

Theo Điều 612 Bộ luật Dân sự 2015, di sản được định nghĩa là tài sản của người đã mất để lại cho những người còn sống, bao gồm:

• Tài sản riêng của người chết.
• Phần tài sản của người chết trong khối tài sản chung với người khác.

Để phân chia, tài sản thừa kế cần được định giá theo giá thị trường tại thời điểm chia di sản. Quy trình định giá cụ thể như sau:

• Đối với bất động sản (đất đai, nhà ở): Giá trị có thể được xác định dựa trên bảng giá đất do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ban hành, hoặc theo giá thị trường do một tổ chức thẩm định giá có chức năng xác định.
• Đối với động sản (tiền mặt, xe cộ, cổ phiếu, tài sản khác): Giá trị được xác định qua hóa đơn, chứng từ mua bán hoặc theo giá thị trường chung tại thời điểm phân chia.

Hướng dẫn người Việt định cư ở nước ngoài đòi lại phần di sản thừa kế mới nhất

Sau khi đã xác định được quyền và giá trị di sản được hưởng, bước tiếp theo trong quá trình người Việt định cư ở nước ngoài đòi lại phần di sản thừa kế là tiến hành các thủ tục cụ thể. Về cơ bản, có hai con đường chính để giải quyết tranh chấp: giải quyết ôn hòa thông qua thương lượng, đối thoại và hòa giải, hoặc giải quyết bằng con đường pháp lý chính thức thông qua việc khởi kiện tại Tòa án. Mỗi phương pháp có quy trình và ưu điểm riêng, cần được cân nhắc kỹ lưỡng để lựa chọn giải pháp phù hợp và hiệu quả nhất.

Thương lượng, đối thoại với người đang quản lý, chiếm giữ di sản

Trước khi đưa vụ việc ra Tòa án, pháp luật khuyến khích các bên tiến hành thương lượng, hòa giải. Đây là bước quan trọng không chỉ giúp các bên có cơ hội giải quyết mâu thuẫn trong hòa khí mà còn là cơ hội để thu thập thêm thông tin, tài liệu, chứng cứ quan trọng.

Để việc thương lượng và hòa giải đạt hiệu quả cao nhất, cần phải thực hiện một cách bài bản. Điều này đòi hỏi phải xác định đúng đối tượng để làm việc, tuân thủ một quy trình thương lượng chặt chẽ, và hiểu rõ vai trò pháp lý của thủ tục hòa giải, đặc biệt với các di sản liên quan đến đất đai.

Đối tượng tiến hành thương lượng, hòa giải

Việc đầu tiên là phải xác định chính xác đối tượng cần thương lượng, có thể là những người thừa kế khác trong gia đình, người đang trực tiếp quản lý, sử dụng di sản, hoặc thậm chí là cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Xác định đúng đối tượng giúp quá trình giải quyết đi đúng hướng, tiết kiệm thời gian và chi phí.

Người thừa kế cần chủ động thu thập thông tin về tình trạng pháp lý và thực tế của tài sản. Sau đó, nên gửi thông báo chính thức bằng văn bản tới các bên liên quan, nêu rõ căn cứ pháp lý về quyền thừa kế của mình và đề xuất phương án phân chia công bằng, hợp lý.

• Nếu tài sản đang do người khác chiếm giữ không có căn cứ pháp lý, người thừa kế có quyền yêu cầu trả lại tài sản và bồi thường thiệt hại (nếu có).
• Nếu tài sản do cơ quan nhà nước quản lý, cần làm việc trực tiếp với cơ quan này để thực hiện các thủ tục hành chính cần thiết.

Quy trình thương lượng hiệu quả

Một quy trình thương lượng hiệu quả thường bắt đầu bằng việc gửi thư mời chính thức đến các bên liên quan. Thư mời cần thể hiện thái độ thiện chí, lịch sự, nêu rõ mục đích, thời gian và địa điểm dự kiến cho buổi thương lượng. Người Việt định cư ở nước ngoài có thể ủy quyền hợp pháp cho luật sư hoặc người đại diện tin cậy tại Việt Nam để thay mặt thực hiện.

Trong buổi thương lượng, các bên trình bày quan điểm, đưa ra bằng chứng và cùng thảo luận các phương án giải quyết. Mục tiêu cuối cùng là đi đến một thỏa thuận chung về việc phân chia di sản. Nên chuẩn bị trước các phương án linh hoạt, sẵn sàng có những nhượng bộ hợp lý để đạt được mục tiêu chính.

• Nếu thương lượng thành công: Các bên cần lập “Thỏa thuận phân chia di sản thừa kế” bằng văn bản. Văn bản này phải được công chứng hoặc chứng thực để đảm bảo giá trị pháp lý và làm cơ sở để thực hiện các thủ tục sang tên, đăng ký tài sản.
• Nếu thương lượng không thành công: Đây là cơ sở để chuyển sang bước tiếp theo là khởi kiện tại Tòa án.

Vai trò của hòa giải

Hòa giải là một thủ tục có vai trò quan trọng trong giải quyết tranh chấp thừa kế.

Đối với tranh chấp về thừa kế quyền sử dụng đất, Hòa giải tại UBND cấp xã không bắt buộc. Tuy nhiên, đây là bước được khuyến khích, đặc biệt với trường hợp người thừa kế ở nước ngoài không có đủ giấy tờ, tài liệu. Quá trình hòa giải tại UBND giúp thu thập thêm chứng cứ và củng cố hồ sơ pháp lý.

Ưu điểm của hòa giải là tiết kiệm chi phí, thời gian và quan trọng là giữ gìn được mối quan hệ tình cảm giữa các bên. Nếu hòa giải không thành, UBND cấp xã sẽ lập biên bản hòa giải không thành. Biên bản này là một trong những tài liệu cần thiết để nộp kèm hồ sơ khởi kiện tại Tòa án.

Khởi kiện tại tòa án có thẩm quyền

Khi việc thương lượng và hòa giải không mang lại kết quả, khởi kiện tại Tòa án là biện pháp pháp lý cuối cùng để bảo vệ quyền lợi.

Theo quy định tại khoản 5 Điều 26 và điểm a khoản 1 Điều 35 của Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, Tòa án nhân dân cấp tỉnnh nơi bị đơn (người đang quản lý di sản) cư trú, làm việc là cơ quan có thẩm quyền giải quyết (do có yếu tố nước ngoài). Việc xác định đúng Tòa án có thẩm quyền là yêu cầu bắt buộc để tránh hồ sơ bị trả lại.

Người thừa kế cần chuẩn bị hồ sơ khởi kiện đầy đủ, bao gồm:

• Đơn khởi kiện (theo mẫu).
• Bản sao công chứng giấy tờ tùy thân (hộ chiếu, căn cước công dân).
• Tài liệu chứng minh quyền hưởng thừa kế (giấy khai sinh, giấy chứng nhận kết hôn, di chúc…).
• Tài liệu về di sản tranh chấp (giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, sổ tiết kiệm…).
• Biên bản hòa giải không thành (nếu có).
• Giấy ủy quyền (nếu ủy quyền cho người khác tham gia tố tụng).

Đối với người thừa kế đang ở nước ngoài, các giấy tờ, tài liệu do cơ quan nước ngoài cấp phải được hợp pháp hóa lãnh sự, dịch sang tiếng Việt và công chứng theo quy định.

Thủ tục giải quyết tranh chấp thừa kế của người Việt định cư ở nước ngoài tại Tòa án thường bao gồm các bước sau:

• Bước 1: Nộp hồ sơ khởi kiện tại Tòa án có thẩm quyền.
• Bước 2: Tòa án xem xét, ra thông báo nộp tạm ứng án phí.
• Bước 3: Người khởi kiện nộp tạm ứng án phí và Tòa án ra quyết định thụ lý vụ án.
• Bước 4: Giai đoạn chuẩn bị xét xử (thu thập chứng cứ, hòa giải tại Tòa).
• Bước 5: Mở phiên tòa sơ thẩm để xét xử vụ án.
• Bước 6: Xét xử phúc thẩm (nếu có kháng cáo từ các bên hoặc kháng nghị từ Viện kiểm sát).

Dịch vụ luật sư tư vấn thủ tục đòi lại di sản thừa kế của người Việt định cư ở nước ngoài

Với kinh nghiệm chuyên sâu giải quyết các vụ việc thừa kế có yếu tố nước ngoài, chúng tôi cung cấp dịch vụ pháp lý toàn diện, đồng hành cùng người Việt định cư ở nước ngoài trong suốt quá trình đòi lại phần di sản thừa kế hợp pháp của mình. Các công việc luật sư thực hiện bao gồm:

• Phân tích hồ sơ và tư vấn chiến lược: Nghiên cứu tình huống thực tế, xác định chính xác quyền hưởng di sản theo di chúc hoặc theo pháp luật. Từ đó, đánh giá điểm mạnh, yếu của các chứng cứ và vạch ra lộ trình pháp lý hiệu quả nhất để bảo vệ quyền lợi.
• Rà soát, thu thập và hoàn thiện hồ sơ pháp lý: Hướng dẫn và hỗ trợ thu thập các tài liệu chứng minh nhân thân, quan hệ huyết thống, giấy tờ chứng minh quyền sở hữu tài sản. Đặc biệt, tư vấn và thực hiện thủ tục hợp pháp hóa lãnh sự đối với các giấy tờ được cấp tại nước ngoài để đảm bảo tính hợp lệ tại Việt Nam.
• Đại diện ủy quyền đàm phán, hòa giải: Thay mặt người thừa kế ở nước ngoài làm việc trực tiếp với các bên liên quan. Chủ động đàm phán, thương lượng nhằm đạt được thỏa thuận phân chia di sản trong hòa khí, giúp tiết kiệm thời gian và chi phí cho các bên.
• Soạn thảo hồ sơ và đại diện tố tụng tại Tòa án: Trong trường hợp thương lượng không thành, luật sư sẽ chuẩn bị đơn khởi kiện, các văn bản tố tụng cần thiết và trực tiếp tham gia các phiên tòa để tranh luận, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp tối đa cho thân chủ.
• Hỗ trợ thi hành án và hoàn tất thủ tục sang tên: Sau khi có bản án hoặc quyết định có hiệu lực của Tòa án, chúng tôi sẽ hỗ trợ các thủ tục tại cơ quan thi hành án, đảm bảo tài sản được chuyển giao trên thực tế và đồng hành trong quá trình hoàn tất thủ tục đăng ký, sang tên tài sản cho người thừa kế.

Kết luận

Việc đòi lại phần di sản thừa kế đối với người Việt định cư ở nước ngoài đòi hỏi hiểu biết sâu về pháp luật Việt Nam. Quý khách hàng cần xác định chính xác quyền thừa kế, thương lượng với các bên liên quan và chuẩn bị cho việc khởi kiện tại tòa án. Luật Long Phan PMT với đội ngũ luật sư thừa kế giàu kinh nghiệm sẵn sàng đồng hành cùng Quý khách trong quá trình bảo vệ quyền thừa kế. Liên hệ hotline 1900636387 để được tư vấn giải pháp phù hợp với tình huống cụ thể.

> Xem thêm một số bài viết có liên quan:

• Chia thừa kế khi có người ở nước ngoài: Thủ tục thế nào?
• Dịch vụ tư vấn thừa kế cho người thừa kế ở nước ngoài

Tags: Di sản thừa kế, đòi lại di sản thừa kế, giải quyết tranh chấp thừa kế, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, Thừa kế có yếu tố nước ngoài