Di chúc bị vô hiệu thì phân chia di sản như thế nào là vấn đề pháp lý mà nhiều người thừa kế thường gặp phải khi giải quyết các tranh chấp về tài sản thừa kế. Theo quy định mới nhất của pháp luật Việt Nam, khi di chúc bị tuyên bố vô hiệu, việc phân chia di sản sẽ được thực hiện theo quy định về thừa kế theo pháp luật. Sau đây là những thông tin chi tiết về cách thức phân chia di sản khi không có di chúc hợp pháp.
Các trường hợp di chúc bị vô hiệu theo quy định pháp luật
Di chúc bị vô hiệu là tình trạng văn bản di chúc không được pháp luật công nhận và không phát sinh hiệu lực pháp lý. Bộ luật Dân sự 2015 quy định rõ các trường hợp di chúc bị vô hiệu như sau:
Di chúc vô hiệu một phần
Theo điểm b Khoản 2, Khoản 4 Điều 643 Bộ luật Dân sự 2015
- Di chúc có phần không hợp pháp mà không ảnh hưởng đến hiệu lực của các phần còn lại thì chỉ phần đó không có hiệu lực;
- Có nhiều người thừa kế theo di chúc mà có người chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc;
- Có nhiều người thừa kế nhưng một trong nhiều cơ quan, tổ chức được chỉ định hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.
- Di sản để lại cho người thừa kế có một phần không còn vào thời điểm mở thừa kế thì phần di chúc về phần di sản còn lại vẫn có hiệu lực.
Di chúc bị vô hiệu toàn bộ
Di chúc bị vô hiệu toàn bộ khi thuộc một trong các trường hợp sau đây:
Di chúc không có hiệu lực
Theo Khoản 2 Điều 643 Bộ luật Dân sự 2015 thì di chúc sẽ không có hiệu lực khi
- Di chúc người, thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc;
- Di chúc có cơ quan, tổ chức được chỉ định là người thừa kế không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế;
- Di sản để lại cho người thừa kế không còn vào thời điểm mở thừa kế.
Di chúc vô hiệu do không đáp ứng điều kiện
Theo Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015 thì di chúc không đáp ứng được các điều kiện để di chúc hợp pháp thì di chúc sẽ bị tuyên vô hiệu, cụ thể
- Người lập di chúc không có năng lực hành vi dân sự đầy đủ tại thời điểm lập di chúc
- Nội dung của di chúc vi phạm điều cấm của luật hoặc trái đạo đức xã hội
- Di chúc được lập bởi người không nhận thức và làm chủ được hành vi của mình
- Nội dung di chúc không rõ ràng dẫn đến nhiều cách hiểu khác nhau
- Người lập di chúc bị lừa dối, đe dọa hoặc cưỡng ép khi lập di chúc
- Vi phạm về hình thức di chúc không trái quy định của luật.
Cách phân chia di sản khi di chúc bị vô hiệu
Khi di chúc bị vô hiệu toàn bộ hoặc một phần, việc phân chia di sản thừa kế được thực hiện theo quy định về thừa kế theo pháp luật đối với phần di sản không có hiệu lực. Cụ thể:
Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết. Những người này được hưởng thừa kế theo phần bằng nhau.
Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại. Những người thuộc hàng thừa kế thứ hai được hưởng thừa kế khi không còn ai thuộc hàng thừa kế thứ nhất.
Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại. Những người thuộc hàng thừa kế thứ ba được hưởng thừa kế khi không còn ai thuộc hàng thừa kế thứ nhất và hàng thừa kế thứ hai.
Theo quy định mới nhất tại Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015, người thừa kế theo pháp luật trong cùng một hàng thừa kế được hưởng phần di sản bằng nhau.
Trường hợp con chưa sinh ra tại thời điểm mở thừa kế nhưng còn trong bụng mẹ, đứa trẻ đó vẫn được công nhận là người thừa kế nếu sau này sinh ra sống.
Quyền hưởng di sản của người thừa kế không phụ thuộc di chúc
Pháp luật Việt Nam có quy định về một số trường hợp người thừa kế được hưởng di sản mà không phụ thuộc vào nội dung di chúc hoặc việc di chúc có hiệu lực hay không:
Theo Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015, những người sau đây vẫn được hưởng phần di sản bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật nếu di sản được chia theo pháp luật, trong trường hợp họ không được hưởng di sản theo di chúc hoặc được hưởng nhưng ít hơn hai phần ba suất đó:
- Con chưa thành niên
- Con đã thành niên nhưng không có khả năng lao động
- Cha, mẹ, vợ, chồng
Đây là quy định nhằm bảo vệ quyền lợi của những người thân thích gần gũi nhất của người chết, đặc biệt là những người không có khả năng lao động.
Trường hợp một người để lại di chúc không cho các đối tượng trên hưởng di sản, hoặc để lại phần ít hơn hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật, thì dù di chúc có hiệu lực, những người này vẫn được quyền hưởng phần di sản theo quy định nêu trên.
Thủ tục giải quyết tranh chấp di sản khi di chúc bị vô hiệu
Khi di chúc bị vô hiệu thường phát sinh tranh chấp về thừa kế, việc giải quyết tranh chấp thường được thực hiện qua các bước sau:
Bước 1: Các bên liên quan có thể thương lượng, hòa giải tự nguyện về việc phân chia di sản thừa kế theo quy định của pháp luật. Nếu thỏa thuận được, các bên có thể lập văn bản thỏa thuận phân chia di sản thừa kế và công chứng hoặc chứng thực theo quy định.
Bước 2: Trường hợp không thỏa thuận được, các bên có quyền khởi kiện yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp về thừa kế. Đơn khởi kiện cần nêu rõ lý do di chúc bị vô hiệu và yêu cầu phân chia di sản theo pháp luật.
Bước 3: Tòa án thụ lý vụ án và tiến hành xét xử. Trong quá trình xét xử, Tòa án sẽ xem xét tính hợp pháp của di chúc, xác định di chúc có vô hiệu hay không, và quyết định cách thức phân chia di sản theo quy định của pháp luật.
Tư vấn pháp lý về tranh chấp thừa kế khi di chúc bị vô hiệu
Khi gặp tranh chấp về thừa kế do di chúc bị vô hiệu, Quý khách hàng nên tham khảo ý kiến của luật sư chuyên về lĩnh vực thừa kế. Luật sư sẽ thực hiện các công việc sau:
- Phân tích tính hợp pháp của di chúc, xác định khả năng di chúc bị vô hiệu
- Xác định những người thừa kế theo pháp luật và phần di sản mỗi người được hưởng
- Hỗ trợ thương lượng, hòa giải giữa các bên để đạt được thỏa thuận phân chia di sản
- Đại diện cho Quý khách hàng tham gia tố tụng tại Tòa án nếu cần thiết
- Soạn thảo các văn bản pháp lý liên quan đến việc phân chia di sản thừa kế
- Tư vấn các thủ tục cần thiết để chuyển quyền sở hữu tài sản thừa kế
- Hỗ trợ các thủ tục công chứng, chứng thực văn bản thỏa thuận phân chia di sản
Các câu hỏi thường gặp
Dưới đây là giải đáp các thắc mắc thường gặp về cách phân chia di sản khi di chúc bị vô hiệu:
Di chúc vô hiệu một phần có nghĩa là gì?
Di chúc vô hiệu một phần nghĩa là chỉ một số điều khoản trong di chúc không có hiệu lực pháp lý, trong khi các phần còn lại vẫn giữ nguyên giá trị.
Điều gì xảy ra nếu người thừa kế theo di chúc chết trước người lập di chúc?
Nếu người thừa kế theo di chúc qua đời trước người lập di chúc, phần di sản dự định cho người đó sẽ được phân chia theo pháp luật, như thể không có di chúc.
Làm thế nào để xác định giá trị của di sản thừa kế?
Giá trị di sản thừa kế thường được xác định thông qua định giá của các cơ quan có thẩm quyền hoặc thỏa thuận giữa các người thừa kế.
Thời gian tối đa để yêu cầu quyền thừa kế là bao lâu?
Theo quy định pháp luật Việt Nam, thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 10 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế.
Người thừa kế có phải chịu trách nhiệm về các khoản nợ của người chết để lại không?
Người thừa kế có trách nhiệm thanh toán các khoản nợ của người chết trong phạm vi giá trị di sản được nhận.
Sự khác biệt giữa thừa kế theo pháp luật và thừa kế theo di chúc là gì?
hừa kế theo di chúc là việc phân chia di sản theo ý nguyện của người chết được ghi trong di chúc, trong khi thừa kế theo pháp luật là việc phân chia di sản theo quy định của pháp luật khi không có di chúc hợp lệ.
Có thể từ chối quyền thừa kế hay không?
Người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản thừa kế, và cần phải thực hiện việc đó bằng văn bản và trong thời hạn quy định.
Ai là người có quyền xác định tính hợp lệ của di chúc?
Tòa án có thẩm quyền xác định tính hợp lệ của di chúc trong trường hợp có tranh chấp.
Chi phí liên quan đến thủ tục thừa kế là bao gồm những gì?
Chi phí liên quan đến thủ tục thừa kế bao gồm phí công chứng, phí luật sư (nếu có), và các chi phí khác liên quan đến việc định giá và phân chia tài sản.
Việc phân chia di sản cho con ngoài giá thú được thực hiện như thế nào?
Con ngoài giá thú cũng được hưởng quyền thừa kế như con trong giá thú, miễn là có bằng chứng xác nhận quan hệ cha con hoặc mẹ con.
Trường hợp nào thì người thừa kế bị truất quyền thừa kế?
Người thừa kế sẽ bị truất quyền thừa kế trong trường hợp người đó có hành vi xâm phạm nghiêm trọng đến tính mạng, sức khỏe, hoặc danh dự của người lập di chúc, hoặc có hành vi gian dối để chiếm đoạt tài sản.
Nếu di sản là bất động sản, thủ tục chuyển nhượng quyền sở hữu được thực hiện như thế nào?
Thủ tục chuyển nhượng quyền sở hữu bất động sản thừa kế được thực hiện tại văn phòng đăng ký đất đai sau khi hoàn tất thủ tục phân chia di sản.
Vai trò của người làm chứng trong di chúc là gì?
Người làm chứng trong di chúc có vai trò xác nhận sự tự nguyện và minh bạch của người lập di chúc khi lập di chúc.
Nếu có nhiều bản di chúc, bản nào sẽ có hiệu lực?
Nếu có nhiều bản di chúc, bản di chúc được lập sau cùng, và thoả mãn điều kiện có hiệu lực của pháp luật, sẽ có hiệu lực.
Trách nhiệm của người quản lý di sản là gì?
Người quản lý di sản có trách nhiệm bảo quản di sản, thanh toán các khoản nợ của người chết, và phân chia di sản theo đúng quy định của pháp luật hoặc theo di chúc.
Kết luận
Di chúc bị vô hiệu thì phân chia di sản sẽ được thực hiện theo quy định về thừa kế theo pháp luật, với sự phân chia bình đẳng giữa những người thuộc cùng hàng thừa kế. Nếu Quý khách hàng đang gặp khó khăn trong việc xác định tính hợp pháp của di chúc hoặc cần hỗ trợ giải quyết tranh chấp thừa kế, hãy liên hệ với Luật Long Phan PMT qua hotline 1900636387 để được tư vấn chi tiết và hỗ trợ pháp lý chuyên nghiệp.
Tags: Di chúc, Di chúc vô hiệu, Thừa kế, thừa kế theo pháp luật
Lưu ý: Nội dung bài viết công khai tại website của Luật Long Phan PMT chỉ mang tính chất tham khảo về việc áp dụng quy định pháp luật. Tùy từng thời điểm, đối tượng và sự sửa đổi, bổ sung, thay thế của chính sách pháp luật, văn bản pháp lý mà nội dung tư vấn có thể sẽ không còn phù hợp với tình huống Quý khách đang gặp phải hoặc cần tham khảo ý kiến pháp lý. Trường hợp Quý khách cần ý kiến pháp lý cụ thể, chuyên sâu theo từng hồ sơ, vụ việc, vui lòng liên hệ với Chúng tôi qua các phương thức bên dưới. Với sự nhiệt tình và tận tâm, Chúng tôi tin rằng Luật Long Phan PMT sẽ là nơi hỗ trợ pháp lý đáng tin cậy của Quý khách hàng.