Phân chia di sản thừa kế là quyền sử dụng đất như thế nào?

Phân chia di sản thừa kế là quyền sử dụng đất là quá trình xác định quyền sở hữu đất đai của người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật. Quy trình này yêu cầu tuân thủ các thủ tục pháp lý rõ ràng, từ khai nhận di sản đến đăng ký biến động quyền sử dụng đất. Bài viết dưới đây sẽ phân tích các hình thức và thủ tục phân chia di sản thừa kế là quyền sử dụng đất, đồng thời cung cấp các lưu ý quan trọng khi thực hiện.

Các hình thức phân chia di sản thừa kế là quyền sử dụng đất

Việc phân chia di sản thừa kế là quyền sử dụng đất có thể được thực hiện theo hai hình thức: theo di chúc và theo pháp luật.

Thừa kế quyền sử dụng đất theo di chúc

Di chúc thừa kế quyền sử dụng đất bao gồm di chúc bằng văn bản và di chúc miệng. Theo Điều 628 Bộ luật Dân sự 2015, di chúc bằng văn bản có các hình thức sau:

• Di chúc bằng văn bản không có người làm chứng.
• Di chúc bằng văn bản có người làm chứng.
• Di chúc bằng văn bản có công chứng.
• Di chúc bằng văn bản có chứng thực.

Để di chúc thừa kế quyền sử dụng đất có hiệu lực pháp luật, di chúc phải đáp ứng các điều kiện quy định tại Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015, bao gồm:

• Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép;
• Nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của luật.

Di chúc miệng được coi là hợp pháp khi:

• Người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng
• Ngay sau khi người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng, người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ.
• Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền chứng thực xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng.

Thừa kế quyền sử dụng đất theo pháp luật

Theo khoản 1 Điều 650 Bộ luật Dân sự 2015, quyền sử dụng đất được chia theo pháp luật trong các trường hợp sau:

• Không có di chúc.
• Di chúc không hợp pháp.
• Những người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; cơ quan, tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế
• Những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc mà không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.

Ngoài ra, thừa kế theo pháp luật cũng được áp dụng đối với các phần di sản là quyền sử dụng đất sau:

• Phần di sản không được định đoạt trong di chúc.
• Phần di sản có liên quan đến phần của di chúc không có hiệu lực pháp luật.
• Phần di sản có liên quan đến người được thừa kế theo di chúc nhưng họ không có quyền hưởng di sản, từ chối nhận di sản, chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; liên quan đến cơ quan, tổ chức được hưởng di sản theo di chúc, nhưng không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.

Như vậy, có 2 hình thức phân chia di sản thừa kế. Mỗi hình thức cần phải tuân thủ các quy định khác nhau của pháp luật thừa kế.

Thủ tục phân chia di sản thừa kế là quyền sử dụng đất

Thủ tục phân chia di sản thừa kế là quyền sử dụng đất bao gồm hai giai đoạn chính: khai nhận di sản thừa kế tại văn phòng công chứng và đăng ký biến động quyền sử dụng đất (sang tên).

Thủ tục khai nhận di sản thừa kế tại văn phòng công chứng

Theo khoản 2, khoản 3 Điều 57 Luật Công chứng 2014, người yêu cầu công chứng cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ sau:

• Giấy tờ tùy thân của người đã mất và người nhận thừa kế .
• Giấy xác nhận nơi cư trú của người đã mất (nếu có) và người nhận thừa kế.
• Giấy chứng tử của người đã mất.
• Di chúc (nếu có di chúc).
• Giấy tờ chứng minh quan hệ giữa người đã mất và người nhận thừa kế như giấy khai sinh, sổ hộ khẩu, giấy chứng nhận kết hôn… (nếu có).
• Giấy tờ chứng minh quyền sử dụng, quyền sở hữu tài sản là di sản thừa kế.
• Hợp đồng ủy quyền/Giấy ủy quyền (trường hợp xác lập giao dịch qua người đại diện).

Sau khi nộp đầy đủ hồ sơ, công chứng viên sẽ tiến hành thẩm định hồ sơ và niêm yết thông tin về việc thụ lý công chứng văn bản thỏa thuận phân chia di sản tại Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày niêm yết.

Trong thời hạn niêm yết, nếu không có bất kỳ khiếu nại, tố cáo nào, công chứng viên sẽ lập Văn bản khai nhận di sản thừa kế. Sau khi hoàn tất việc lập văn bản, công chứng viên sẽ thông báo cho các bên liên quan để ký tên và nộp phí công chứng theo quy định.

Đăng ký biến động (sang tên)

Sau khi hoàn tất thủ tục khai nhận di sản thừa kế, người nhận thừa kế cần tiến hành thủ tục đăng ký biến động quyền sử dụng đất nhưc sau:

Bước 1. Lập hồ sơ đề nghị đăng ký biến động

Theo Điều 29, Điều 30 Nghị định 101/2024/NĐ-CP, hồ sơ cần chuẩn bị để thực hiện thủ tục đăng ký biến động đất đai, tài sản gắn liền với đất bao gồm:

• Đơn đăng ký biến động đất đai, tài sản gắn liền với đất (theo Mẫu số 11/ĐK ban hành kèm theo Nghị định 101/2024/NDD-CP).
• Bản gốc Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất (Sổ đỏ/Sổ hồng) đã cấp.
• Văn bản khai nhận di sản thừa kế đã được công chứng hoặc  di chúc đã có hiệu lực pháp luật.

Ngoài ra, tùy từng trường hợp cụ thể, có thể cần chuẩn bị thêm các giấy tờ sau:

• Hợp đồng/văn bản chuyển quyền sử dụng đất (trong trường hợp có thỏa thuận phân chia cụ thể giữa các đồng thừa kế).
• Văn bản thỏa thuận phân chia di sản được cấp chung một Giấy chứng nhận (trường hợp có nhiều người cùng nhận thừa kế và thỏa thuận cấp chung một Giấy chứng nhận).

Bước 2. Nộp hồ sơ

Theo khoản 2 Điều 37 Nghị định 101/2024/NĐ-CP, người nhận thừa kế có thể nộp hồ sơ tại  Bộ phận Một cửa theo quy định của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh về thực hiện việc tiếp nhận hồ sơ và trả kết quả giải quyết thủ tục hành chính cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã. Sau khi tiếp nhận, hồ sơ sẽ được chuyển đến Văn phòng đăng ký đất đai để giải quyết.

Trường hợp nhận thừa kế quyền sử dụng đất mà trước đây Giấy chứng nhận đã được cấp trước ngày 01/7/2004 và cần xác định lại diện tích đất ở, hồ sơ vẫn nộp tại  Bộ phận Một cửa theo quy định của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh về thực hiện việc tiếp nhận hồ sơ và trả kết quả giải quyết thủ tục hành chính cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã,  sau đó sẽ được chuyển đến Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai cấp huyện nơi có đất để thực hiện các thủ tục liên quan.

Bước 3. Văn phòng đăng ký đất đai tiếp nhận và giải quyết hồ sơ

Văn phòng đăng ký đất đai thực hiện các công việc sau đây:

Kiểm tra các điều kiện thực hiện quyền đối với trường hợp thực hiện quyền của người sử dụng đất, của chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất; trường hợp không đủ điều kiện thì thông báo lý do và trả hồ sơ cho người yêu cầu đăng ký.

Đối với thửa đất đã được cấp Giấy chứng nhận theo bản đồ địa chính hoặc trích đo bản đồ địa chính thửa đất thì không phải thực hiện việc đo đạc, xác định lại diện tích thửa đất, trừ trường hợp người sử dụng đất, chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất có nhu cầu.

Gửi Phiếu chuyển thông tin để xác định nghĩa vụ tài chính về đất đai đến cơ quan thuế và thông báo thu nghĩa vụ tài chính đối với trường hợp phải thực hiện nghĩa vụ tài chính.

Khi nhận được thông báo của thuế thì người đăng ký biến động có nghĩa vụ đóng các khoản tiền theo thông báo như: Lệ phí cấp Giấy chứng nhận, tiền sử dụng đất (nếu có), lệ phí trước bạ, phí thẩm định hồ sơ (nếu có).

Sau đó, Văn phòng đăng ký đất đai chỉnh lý, cập nhật biến động vào hồ sơ địa chính, cơ sở dữ liệu đất đai; cấp mới Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất hoặc xác nhận thay đổi trên Giấy chứng nhận đã cấp đối với trường hợp không phải thực hiện nghĩa vụ tài chính.

Bước 4. Trả kết quả

Thời gian giải quyết: không quá 10 ngày làm việc kể từ ngày nhận được hồ sơ hợp lệ. Đối với các xã miền núi, hải đảo, vùng sâu, vùng xa, vùng có điều kiện kinh tế – xã hội khó khăn, vùng có điều kiện kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn, thời gian giải quyết không quá 20 ngày làm việc.

Trên đây là thủ tục phân chia di sản thừa kế là quyền sử dụng đất mà Quý khách hàng cần nắm rõ để đảm bảo cho quá trình phân chia di sản diễn ra thuận lợi và đúng quy định.

>>> Xem thêm: Đất đang tranh chấp có được phân chia di sản thừa kế được không?

Các vấn đề lưu ý khi phân chia di sản thừa kế là quyền sử dụng đất

Khi tiến hành phân chia di sản thừa kế là quyền sử dụng đất, Quý khách hàng cần đặc biệt lưu ý một số vấn đề pháp lý quan trọng để tránh phát sinh tranh chấp và đảm bảo quyền lợi hợp pháp:

• Xác định chính xác di sản thừa kế: Cần xác định rõ ràng quyền sử dụng đất là tài sản riêng hay tài sản chung của người để lại di sản. Trường hợp là tài sản chung của vợ chồng, chỉ phần quyền sử dụng đất của người đã mất mới được coi là di sản thừa kế.
• Xác định đúng hàng thừa kế và người thừa kế: Việc xác định đúng những người thuộc hàng thừa kế theo pháp luật là rất quan trọng để đảm bảo việc phân chia di sản được thực hiện đúng quy định.
• Tính hợp pháp của di chúc: Nếu việc phân chia di sản được thực hiện theo di chúc, cần đảm bảo di chúc được lập hợp pháp về hình thức và nội dung theo quy định của pháp luật.
• Thỏa thuận phân chia di sản: Trong trường hợp có nhiều người thừa kế, việc lập văn bản thỏa thuận phân chia di sản có công chứng là một giải pháp tối ưu để các bên tự nguyện thống nhất về cách thức phân chia, tránh tranh chấp phát sinh sau này.
• Nghĩa vụ tài chính liên quan đến thừa kế:Người nhận thừa kế có nghĩa vụ thực hiện các nghĩa vụ tài chính liên quan đến di sản, bao gồm lệ phí trước bạ và các loại thuế, phí khác theo quy định của pháp luật.

>>> Xem thêm: Giải quyết tranh chấp thừa kế quyền sử dụng đất

Dịch vụ tư vấn phân chia di sản thừa kế là quyền sử dụng đất của Luật Long Phan PMT

Luật Long Phan PMT tự hào là đơn vị cung cấp dịch vụ tư vấn pháp lý chuyên nghiệp và toàn diện trong lĩnh vực phân chia di sản thừa kế là quyền sử dụng đất tại Việt Nam. Dịch vụ bao gồm:

• Tư vấn điều kiện được hướng di sản là quyền sử dụng đất;.
• Phân tích hồ sơ, đánh giá tính pháp lý của di chúc (nếu có);
• Xác định chính xác hàng thừa kế theo quy định của pháp luật;
• Hướng dẫn và hỗ trợ Quý khách hàng trong việc thu thập đầy đủ các giấy tờ, tài liệu cần thiết;
• Soạn thảo các văn bản pháp lý liên quan;
• Hỗ trợ và tư vấn về các vấn đề thuế, phí và các nghĩa vụ tài chính khác liên quan đến việc nhận thừa kế quyền sử dụng đất;
• Đại diện thực hiện thủ tục đăng ký biến động quyền sử dụng đất;
• Tham gia đàm phán, hòa giải các tranh chấp phát sinh trong quá trình phân chia di sản thừa kế;
• Cung cấp dịch vụ bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Quý khách hàng tại Tòa án.

Các câu hỏi thường gặp về phân chia di sản thừa kế quyền sử dụng đất

Dưới đây là các câu hỏi thường gặp mà Quý khách hàng có thể tham khảo:

Quy trình nào được thực hiện nếu những người thừa kế không thống nhất được phương án phân chia đất?

Nếu những người thừa kế không thể đạt được thỏa thuận, họ có thể hòa giải hoặc một hoặc nhiều người thừa kế có thể khởi kiện tại tòa án để giải quyết tranh chấp thừa kế.

Những bước nào cần thiết nếu giấy tờ đất của người quá cố chưa đầy đủ?

Nếu giấy tờ đất chưa đầy đủ, những người thừa kế có thể cần tiến hành các thủ tục để bổ sung hoặc chỉnh lý hồ sơ trước khi việc thừa kế có thể được chính thức thực hiện. Việc này có thể bao gồm liên hệ với chính quyền địa phương và cung cấp thêm bằng chứng về quyền sở hữu.

Tình trạng hôn nhân của người quá cố và người thừa kế ảnh hưởng đến quá trình thừa kế đất như thế nào?

Nếu đất được thừa kế là tài sản chung của vợ chồng, chỉ phần quyền sử dụng đất của người đã mất mới được coi là di sản.

Các khoản nợ chưa thanh toán liên quan đến đất được thừa kế được xử lý như thế nào?

Các khoản nợ liên quan đến đất được thừa kế thường là trách nhiệm của những người thừa kế, trong phạm vi giá trị di sản thừa kế.

Ngoài giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, những thông tin cá nhân nào khác mà người thừa kế có thể cần cập nhật sau khi thừa kế tài sản?

Người thừa kế có thể cần cập nhật địa chỉ và các thông tin cá nhân khác với chính quyền địa phương cho các mục đích về thuế và hành chính liên quan đến tài sản.

Những thách thức hoặc tranh chấp phổ biến nào có thể phát sinh trong quá trình thừa kế đất đai?

Các vấn đề thường gặp bao gồm bất đồng giữa những người thừa kế về việc phân chia, tranh chấp về tính hợp pháp của di chúc, tranh chấp về xác định người thừa kế hợp pháp, và các phức tạp liên quan đến giấy tờ đất đai không đầy đủ hoặc không rõ ràng.

Kết luận

Phân chia di sản thừa kế là quyền sử dụng đất là một quá trình pháp lý đòi hỏi sự cẩn trọng và am hiểu luật pháp. Để đảm bảo quyền lợi hợp pháp và tránh những rủi ro pháp lý không đáng có, Quý khách hàng với chúng tôi qua hotline 1900.63.63.87 để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời.

Tags: Đăng ký biến động quyền sử dụng đất, Di chúc thừa kế, Phân chia di sản thừa kế, Sang tên sổ đỏ/sổ hồng, Thủ tục khai nhận di sản thừa kế, Thừa kế quyền sử dụng đất, thừa kế theo pháp luật, Tư vấn pháp lý thừa kế