Di sản dùng vào việc thờ cúng: Tranh chấp & giải quyết

Di sản dùng vào việc thờ cúng tạo nền tảng cho việc duy trì và phát triển các giá trị văn hóa tâm linh của dân tộc Việt Nam. Theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015, di sản này mang tính đặc thù và được pháp luật bảo vệ theo nguyên tắc riêng biệt. Việc quản lý và sử dụng di sản thờ cúng đòi hỏi sự tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật, đảm bảo tính liên tục của hoạt động thờ cúng và tránh phát sinh tranh chấp giữa những người thừa kế.

Di sản dùng vào việc thờ cúng là gì

Di sản thờ cúng là tài sản được dành riêng phục vụ việc thờ cúng của gia đình, dòng họ theo truyền thống văn hóa Việt Nam. Theo Điều 460 Bộ luật Dân sự 2015, di sản thờ cúng được xác định là phần tài sản dùng vào mục đích thờ cúng phải được giao cho người có trách nhiệm quản lý. Việc xác định di sản thờ cúng dựa trên di chúc hoặc thỏa thuận của những người thừa kế.

Di sản là toàn bộ tài sản của người đã chết để lại, bao gồm quyền, nghĩa vụ tài sản không gắn liền với nhân thân người đó. Di sản thờ cúng thường bao gồm: nhà thờ họ, đất thờ cúng, bàn thờ, bát hương, đồ thờ cúng, tiền của để dành riêng cho việc thờ cúng. Theo quy định tại Điều 106 Bộ luật Dân sự 2015, tài sản thờ cúng thuộc sở hữu chung của cộng đồng.

Di sản được xác định là di sản thờ cúng khi: có di chúc chỉ định rõ phần tài sản dùng vào việc thờ cúng; những người thừa kế thỏa thuận dành một phần di sản để thờ cúng; theo phong tục, tập quán tại địa phương. Người quản lý di sản thờ cúng có trách nhiệm bảo quản, sử dụng tài sản đúng mục đích và phải được sự đồng ý của những người thừa kế khi thực hiện các giao dịch liên quan đến tài sản này.

Sử dụng di sản thờ cúng được thừa kế như thế nào

Theo Điều 645 Bộ luật Dân sự 2015, di sản dùng vào việc thờ cúng không được phân chia giữa những người thừa kế. Di sản thờ cúng phải được giao cho một người chịu trách nhiệm quản lý để thực hiện việc thờ cúng. Người quản lý di sản thờ cúng do những người thừa kế thỏa thuận cử ra.

• Trường hợp người lập di chúc để lại một phần di sản dùng vào việc thờ cúng thì phần di sản đó không được chia thừa kế và được giao cho người đã được chỉ định trong di chúc quản lý để thực hiện việc thờ cúng; nếu người được chỉ định không thực hiện đúng di chúc hoặc không theo thỏa thuận của những người thừa kế thì những người thừa kế có quyền giao phần di sản dùng vào việc thờ cúng cho người khác quản lý để thờ cúng.
• Trường hợp người để lại di sản không chỉ định người quản lý di sản thờ cúng thì những người thừa kế cử người quản lý di sản thờ cúng.
• Trường hợp tất cả những người thừa kế theo di chúc đều đã chết thì phần di sản dùng để thờ cúng thuộc về người đang quản lý hợp pháp di sản đó trong số những người thuộc diện thừa kế theo pháp luật.
• Trường hợp toàn bộ di sản của người chết không đủ để thanh toán nghĩa vụ tài sản của người đó thì không được dành một phần di sản dùng vào việc thờ cúng.

Các tranh chấp thường gặp về di sản thờ cúng

Tranh chấp về di sản thờ cúng thường phát sinh trong các trường hợp sau:

Tranh chấp giữa những người thừa kế về quyền quản lý di sản thờ cúng. Theo Điều 645 Bộ luật Dân sự 2015, khi không có người quản lý di sản theo di chúc hoặc theo thỏa thuận của những người thừa kế thì người thừa kế theo pháp luật đang trực tiếp quản lý di sản được tiếp tục quản lý di sản đó.

Tranh chấp về việc sử dụng, chuyển đổi mục đích sử dụng đất thờ cúng

Tranh chấp về nghĩa vụ đóng góp chi phí bảo quản, sửa chữa di sản thờ cúng giữa những người thừa kế. Theo quy định của pháp luật, chi phí bảo quản, sửa chữa được phân chia theo thỏa thuận của những người thừa kế hoặc theo di chúc của người để lại di sản.

Giải quyết tranh chấp thừa kế di sản thờ cúng

Những cách giải quyết khi có tranh chấp thừa kế như sau:

• Thương lượng: là việc bàn bạc nhằm đi đến thỏa thuận giải quyết một vấn đề nào đó giữa các bên. Thương lượng thể hiện quyền tự do thỏa thuận và tự do định đoạt của các bên.
• Hòa giải là phương thức giải quyết thông qua bên thứ ba làm trung gian để gợi mở phương hướng giải quyết tranh chấp liên quan đến thừa kế của hai bên.
• Tòa án là cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết theo Khoản 5, Điều 26, Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.

Hồ sơ khởi kiện tranh chấp di sản thờ cúng bao gồm:

Theo quy định tại khoản 4, 5 Diều 189 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, hồ sơ khởi kiện bao gồm:

• Đơn khởi kiện  (mẫu số 23 – DS Nghị quyết 01/2017/NQ-HĐTP do Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân tối cao ban hành ngày 13/01/2017
• Giấy tờ chứng minh quan hệ thừa kế
• Giấy chứng tử của người để lại di sản
• Di chúc (nếu có)
• Giấy tờ chứng minh quyền sở hữu, sử dụng tài sản
• Biên bản họp gia đình về việc phân chia di sản (nếu có)
• Các tài liệu khác có liên quan

>>> Xem thêm: Mẫu đơn khởi kiện dân sự

Quy trình giải quyết tranh chấp:

Khi tranh chấp xảy ra các đương sự nộp đơn khởi kiện đến Tòa án cấp có thẩm quyền để được giải quyết theo quy định. Theo quy định của Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 quy định về trình tự, thủ tục giải quyết vụ án dân sự như sau:

Bước 1: Nộp đơn khởi kiện

Bước 2: Toà án tiếp nhận và xử lý đơn khởi kiện

Bước 3: Thụ lý đơn khởi kiện

Căn cứ Điều 195 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, khi xét thấy hồ sơ khởi kiện đầy đủ và vụ án thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án thì Thẩm phán sẽ ra thông báo nộp tiền tạm ứng án phí trong trường hợp họ phải nộp tiền tạm ứng án phí. Trong thời hạn 07 ngày, kể từ ngày nhận được giấy báo của Tòa án về việc nộp tiền tạm ứng án phí, người khởi kiện phải nộp tiền tạm ứng án phí và nộp cho Tòa án biên lai thu tiền tạm ứng án phí.

Bước 4: Chuẩn bị xét xử sơ thẩm

Thời hạn chuẩn bị xét xử là 4 tháng kể từ ngày thụ lý.Theo khoản 2 Điều 230 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, trong giai đoạn chuẩn bị xét xử, Thẩm phán thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định

Bước 5: Mở phiên tòa xét xử sơ thẩm

Bước 6:  ban hành bản án hoặc quyết định công nhận sự thỏa thuận của các bên

Bước 7: Giải quyết theo thủ tục phúc thẩm nếu có kháng cáo, kháng nghị

Luật sư giải quyết tranh chấp thừa kế di sản dùng vào việc thờ cúng

Dịch vụ pháp lý của luật sư bao gồm:

• Tư vấn pháp luật về quyền thừa kế di sản thờ cúng
• Soạn thảo đơn khởi kiện, các tài liệu pháp lý liên quan
• Đại diện khách hàng trong quá trình hòa giải, thương lượng
• Tham gia phiên tòa bảo vệ quyền lợi khách hàng
• Hỗ trợ thủ tục thi hành án sau khi có bản án
• Tư vấn các biện pháp phòng ngừa tranh chấp

Di sản dùng vào việc thờ cúng đóng vai trò đặc biệt trong đời sống văn hóa tâm linh của người Việt Nam. Để tránh những tranh chấp không đáng có, Quý khách cần tham khảo ý kiến chuyên môn từ các luật sư có kinh nghiệm. Liên hệ ngay hotline 1900636387 để được tư vấn chi tiết về các vấn đề pháp lý liên quan đến di sản thờ cúng. Long Phan PMT cam kết mang đến giải pháp toàn diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Quý khách.