Thủ tục khai nhận di sản thừa kế theo Luật Công chứng 2024

Thủ tục khai nhận di sản thừa kế theo Luật Công chứng 2024 là quy trình pháp lý để xác định quyền và nghĩa vụ của người thừa kế đối với tài sản của người đã khuất. Việc công chứng văn bản khai nhận di sản được thực hiện tại văn phòng công chứng có thẩm quyền và thủ tục khai nhận di sản thừa kế được thực hiện theo quy định. Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết các bước thực hiện thủ tục khai nhận di sản thừa kế.

Quy định về thủ tục khai nhận di sản thừa kế theo Luật Công Chứng 2024

Luật Công chứng 2024 không còn chia thành các trường hợp khai nhận di sản và thỏa thuận phân chia di sản nữa. Theo đó, dù là thừa kế theo pháp luật hay theo di chúc, việc khai nhận di sản hoặc thỏa thuận phân chia di sản sẽ thực hiện theo thủ tục chung là công chứng văn bản phân chia di sản.

Để thực hiện thủ tục khai nhận di sản thừa kế theo đúng quy định của Luật Công Chứng 2024, người yêu cầu cần tuân thủ trình tự, thủ tục do pháp luật quy định. Một trong những bước quan trọng đầu tiên trong quy trình này là chuẩn bị đầy đủ thành phần hồ sơ cần thiết để chứng minh quan hệ thừa kế, xác định phạm vi di sản và đảm bảo tính hợp pháp của yêu cầu khai nhận.

Chuẩn bị hồ sơ (Thành phần hồ sơ khai nhận di sản thừa kế)

Hồ sơ khai nhận di sản thừa kế theo Luật Công chứng 2024 bao gồm các giấy tờ quy định tại Điều 59, Luật Công chứng 2024. Giấy đề nghị khai nhận di sản thừa kế phải được lập theo mẫu quy định và có chữ ký của người yêu cầu công chứng. 

Thành phần hồ sơ cần chuẩn bị bao gồm:

• Bản sao giấy tờ tùy thân của người yêu cầu công chứng, gồm: thẻ căn cước hoặc hộ chiếu hoặc giấy tờ khác để xác định nhân thân của người yêu cầu công chứng theo quy định của pháp luật;
• Bản sao giấy tờ khác có liên quan đến giao dịch mà pháp luật quy định phải có;
• Giấy chứng tử hoặc giấy tờ khác theo quy định của pháp luật chứng minh người để lại di sản đã chết;
• Di chúc trong trường hợp thừa kế theo di chúc; giấy tờ chứng minh quan hệ giữa người để lại di sản và người được hưởng di sản trong trường hợp thừa kế theo pháp luật và trường hợp người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015;
• Giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản của người để lại di sản trong trường hợp di sản là quyền sử dụng đất hoặc tài sản pháp luật quy định phải đăng ký quyền sở hữu.

Giấy tờ chứng minh quyền thừa kế bao gồm giấy khai sinh, căn cước công dân đối với thừa kế theo pháp luật hoặc bản sao di chúc đối với thừa kế theo di chúc.

Giấy tờ chứng minh tài sản thừa kế là thành phần quan trọng trong hồ sơ khai nhận di sản thừa kế. Trường hợp di sản là quyền sử dụng đất hoặc tài sản pháp luật quy định phải đăng ký quyền sở hữu thì trong hồ sơ yêu cầu công chứng phải có giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản của người để lại di sản đó. Bản kê khai di sản thừa kế phải liệt kê tất cả tài sản của người để lại di sản, giá trị và tình trạng tài sản tại thời điểm khai nhận. Phí công chứng sẽ được tính dựa trên giá trị tài sản được kê khai trong hồ sơ.

Công chứng viên thẩm định bảo đảm việc khai nhận di sản được thực hiện theo nguyên tắc của BLDS

Công chứng viên có trách nhiệm thẩm định hồ sơ khai nhận di sản thừa kế theo nguyên tắc quy định tại BLDS 2015. Việc thẩm định phải đảm bảo người để lại di sản đúng là người có quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản và những người yêu cầu công chứng đúng là người được hưởng di sản. Thủ tục khai nhận di sản thừa kế phải tuân thủ các nguyên tắc về tự do ý chí, nguyên tắc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người thừa kế.

Công chứng viên phải kiểm tra để xác định việc để lại di sản và hưởng di sản có đúng pháp luật hay không. Nếu thấy chưa rõ hoặc có căn cứ cho rằng việc để lại di sản và hưởng di sản là không đúng pháp luật thì từ chối yêu cầu công chứng hoặc theo đề nghị của người yêu cầu công chứng, công chứng viên tiến hành xác minh hoặc yêu cầu giám định. Phí công chứng sẽ được tính phù hợp với khối lượng công việc thẩm định và giá trị tài sản thừa kế. Việc thẩm định phải đảm bảo tính chính xác, khách quan và tuân thủ đúng quy định của Khoản 1, Điều 59, Luật Công chứng 2024.

Kiểm tra danh tính của người thực hiện khai nhận di sản

Việc kiểm tra danh tính của người thực hiện khai nhận di sản thừa kế là bước quan trọng trong thủ tục công chứng theo Luật Công chứng 2024. Công chứng viên phải xác minh danh tính của người yêu cầu công chứng thông qua giấy tờ tùy thân hợp lệ như chứng minh nhân dân, căn cước công dân, hộ chiếu. Thủ tục khai nhận di sản thừa kế yêu cầu người thực hiện phải có đầy đủ năng lực hành vi dân sự và có quyền hưởng di sản theo quy định của pháp luật.

Công chứng viên phải kiểm tra mối quan hệ giữa người yêu cầu công chứng và người để lại di sản thông qua các giấy tờ chứng minh như giấy khai sinh, giấy đăng ký kết hôn, hoặc di chúc. Thủ tục khai nhận di sản thừa kế chỉ được thực hiện khi công chứng viên đã xác minh đầy đủ danh tính và quyền thừa kế của tất cả các bên liên quan. Trong trường hợp có căn cứ cho rằng trong hồ sơ yêu cầu công chứng có vấn đề chưa rõ, việc tham gia giao dịch có dấu hiệu bị đe dọa, bị cưỡng ép, có sự nghi ngờ về năng lực hành vi dân sự của người yêu cầu công chứng hoặc đối tượng của giao dịch chưa được mô tả cụ thể thì công chứng viên đề nghị người yêu cầu công chứng làm rõ hoặc công chứng viên tiến hành xác minh, yêu cầu giám định theo đề nghị của người yêu cầu công chứng.

Niêm yết văn bản khai nhận di sản thừa kế

Tổ chức hành nghề công chứng có trách nhiệm niêm yết việc thụ lý công chứng văn bản khai nhận di sản thừa kế trước khi thực hiện việc công chứng theo Luật Công chứng 2024. Việc niêm yết phải được thực hiện theo quy định tại Luật Công chứng 2024 và theo quy định tại Điều 44, Nghị định số 104/2025/NĐ-CP. Thủ tục niêm yết nhằm đảm bảo tính công khai, minh bạch và bảo vệ quyền lợi của các bên có liên quan đến di sản thừa kế.

Nội dung niêm yết bao gồm thông tin về người để lại di sản, người thừa kế, loại tài sản thừa kế và thời gian thụ lý hồ sơ. Thời gian niêm yết tối thiểu là 15 ngày tại UBND Xã tại địa điểm cư trú cuối cùng của người để lại di sản, trường hợp người để lại di sản không có hoặc không xác định được nơi thường trú hoặc tạm trú có thời hạn cuối cùng ở Việt Nam thì tổ chức hành nghề công chứng gửi văn bản niêm yết đề nghị Sở Tư pháp nơi tổ chức hành nghề công chứng đặt trụ sở đăng tải trên Cổng thông tin điện tử của Sở Tư pháp. Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận được văn bản đề nghị của tổ chức hành nghề công chứng, Sở Tư pháp phải thực hiện việc đăng tải theo quy định. 

Lưu ý: Trường hợp di sản gồm cả bất động sản và động sản hoặc di sản chỉ gồm bất động sản thì việc niêm yết được thực hiện tại trụ sở Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có bất động sản.

Sau khi hết thời gian niêm yết mà không có khiếu nại nào, tổ chức hành nghề công chứng mới tiến hành thực hiện việc công chứng văn bản khai nhận di sản thừa kế. Thủ tục niêm yết là bắt buộc đối với tất cả các trường hợp khai nhận di sản thừa kế, không phân biệt giá trị tài sản hay số lượng người thừa kế. Việc không thực hiện niêm yết hoặc niêm yết không đúng quy định sẽ làm cho văn bản công chứng không có hiệu lực pháp luật.

Trình tự công chứng văn bản khai nhận di sản thừa kế

Trình tự công chứng văn bản khai nhận di sản thừa kế được thực hiện theo quy định tại Điều 59, Luật Công chứng 2024.

Bước 1: Chuẩn bị và Nộp Hồ sơ tại Tổ chức hành nghề công chứng

Tất cả những người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật cần cùng nhau chuẩn bị một bộ hồ sơ đầy đủ và nộp tại một tổ chức hành nghề công chứng.

Bước 2: Công chứng viên Tiếp nhận và Kiểm tra, Thẩm định Hồ sơ

Sau khi tiếp nhận hồ sơ, công chứng viên sẽ thực hiện các nghiệp vụ sau:

• Kiểm tra tính hợp lệ và đầy đủ: Đối chiếu, kiểm tra tất cả các giấy tờ trong hồ sơ để đảm bảo thông tin chính xác và hợp lệ.
• Xác minh chủ thể và tài sản: Công chứng viên phải xác định người để lại di sản đúng là chủ sở hữu hợp pháp của tài sản và những người yêu cầu công chứng đúng là những người được hưởng di sản theo quy định.
• Yêu cầu làm rõ (nếu cần): Trong trường hợp có thông tin chưa rõ ràng hoặc có nghi vấn, công chứng viên có quyền yêu cầu người thừa kế giải trình, làm rõ hoặc tự mình tiến hành xác minh tại các cơ quan, tổ chức liên quan.

Bước 3: Niêm yết công khai việc thụ lý hồ sơ

Tổ chức hành nghề công chứng sẽ tiến hành niêm yết thông báo về việc đang thụ lý hồ sơ khai nhận di sản. Thời gian niêm yết là 15 ngày kể từ ngày niêm yết.

Địa điểm niêm yết: Thông thường là tại trụ sở Ủy ban nhân dân cấp xã nơi người để lại di sản thường trú cuối cùng. Trường hợp không xác định được nơi thường trú cuối cùng thì niêm yết tại nơi tạm trú có thời hạn cuối cùng của người đó.

Bước 4: Ký Văn bản khai nhận di sản và Thực hiện Công chứng

Thủ tục ký kết chỉ được thực hiện sau khi đã hoàn thành Bước 3.

• Điều kiện: Sau 15 ngày niêm yết, nếu không có bất kỳ khiếu nại, tố cáo nào liên quan đến việc khai nhận di sản được gửi đến tổ chức công chứng.
• Thực hiện ký kết: Tất cả những người thừa kế phải có mặt tại tổ chức công chứng để cùng ký tên/điểm chỉ vào “Văn bản thỏa thuận khai nhận di sản”. (Trường hợp chỉ có một người thừa kế thì ký vào “Văn bản khai nhận di sản”).
• Công chứng: Công chứng viên sẽ chứng nhận chữ ký và nội dung thỏa thuận của những người thừa kế, sau đó ký tên, đóng dấu để hoàn tất việc công chứng văn bản.

Bước 5: Đăng ký Chuyển quyền Sử dụng/Sở hữu tại Cơ quan Nhà nước

Đây là bước cuối cùng để hoàn tất việc chuyển quyền tài sản sang tên người được hưởng di sản.

• Người được hưởng di sản sẽ sử dụng Văn bản khai nhận di sản đã được công chứng làm căn cứ pháp lý.
• Nộp văn bản này cùng các giấy tờ liên quan tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền (như Văn phòng Đăng ký đất đai, cơ quan công an…) để thực hiện thủ tục đăng ký biến động, sang tên trên Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và các tài sản khác.

>> Xem thêm:

• Mẫu đơn yêu cầu hủy văn bản công chứng khai di sản thừa kế
• Thủ tục khai nhận di sản đất đai theo di chúc

Phí công chứng

Hiện nay theo quy định tại Điều 70, Luật Công chứng 2024, Phí công chứng văn bản khai nhận di sản thừa kế được quy định theo quy định về Luật Phí và Lệ phí năm 2015. Thông thường mức phí được tính theo giá trị tài sản thừa kế tại thời điểm công chứng với tỷ lệ phần trăm theo từng khung giá trị. Thủ tục khai nhận di sản thừa kế yêu cầu người thừa kế phải nộp đầy đủ phí công chứng theo quy định trước khi nhận văn bản công chứng.

Phí công chứng bao gồm lệ phí công chứng chính và các khoản phí phụ trợ như phí niêm yết, phí xác minh thông tin, phí giám định (nếu có). Giá trị tài sản để tính phí công chứng được xác định theo giá thị trường tại thời điểm công chứng hoặc theo định giá của cơ quan có thẩm quyền. Người yêu cầu công chứng có quyền được thông báo trước về mức phí phải nộp.

Những lưu ý khi thực hiện thủ tục khai nhận di sản thừa kế theo Luật Công chứng 2024

Khi thực hiện thủ tục khai nhận di sản thừa kế theo Luật Công chứng 2024, Quý khách hàng cần lưu ý một số điểm quan trọng. Thủ tục khai nhận di sản thừa kế áp dụng cho cả trường hợp có một người thừa kế duy nhất hoặc có nhiều người thừa kế theo quy định tại Điều 59 Luật Công chứng 2024. 

• Chuẩn bị hồ sơ đầy đủ, chính xác: Mọi giấy tờ phải hợp pháp và không có sai sót để tránh bị từ chối hoặc kéo dài thời gian xử lý.
• Giải quyết mọi tranh chấp trước: Di sản đang có tranh chấp sẽ không được công chứng. Mọi mâu thuẫn phải được giải quyết dứt điểm trước khi thực hiện thủ tục.
• Chịu trách nhiệm về thông tin cung cấp: Việc cung cấp thông tin sai lệch là vi phạm pháp luật. Văn bản sau khi công chứng có giá trị pháp lý cao và rất khó thay đổi.
• Tham vấn chuyên gia pháp lý (luật sư): Để đảm bảo an toàn, lường trước rủi ro và bảo vệ tốt nhất quyền lợi của mình trong suốt quá trình thực hiện.

Dịch vụ luật sư tư vấn và thực hiện thủ tục khai nhận di sản thừa kế

Luật Long Phan PMT cung cấp dịch vụ tư vấn và hỗ trợ thủ tục khai nhận di sản thừa kế theo Luật Công chứng 2024. Đội ngũ luật sư chuyên nghiệp với kinh nghiệm nhiều năm trong lĩnh vực thừa kế sẽ hỗ trợ Quý khách hàng thực hiện đầy đủ các thủ tục theo quy định. Dịch vụ bao gồm tư vấn pháp lý, chuẩn bị hồ sơ, đại diện thực hiện thủ tục và giải quyết các vấn đề phát sinh trong quá trình khai nhận di sản thừa kế.

Với đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm, Luật Long Phan PMT cung cấp đến Quý khách hàng dịch vụ tư vấn và hỗ trợ trọn gói bao gồm:

Tư vấn chuyên sâu về khai nhận và khai nhận di sản thừa kế

Đây là bước nền tảng quan trọng nhất để đảm bảo quyền lợi và định hướng đúng đắn cho toàn bộ quá trình.

• Tư vấn sơ bộ miễn phí: Giải đáp các thắc mắc ban đầu, giúp khách hàng hình dung toàn bộ quy trình, thời gian và các giấy tờ cần chuẩn bị.
• Phân tích hồ sơ và pháp luật: Nghiên cứu kỹ lưỡng hồ sơ, xác định hàng thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật, phân tích quyền và nghĩa vụ của từng người thừa kế.
• Đưa ra giải pháp tối ưu: Tư vấn phương án khai nhận di sản hợp tình, hợp lý, đảm bảo hài hòa lợi ích giữa các bên và phòng ngừa các tranh chấp có thể phát sinh trong tương lai.
• Dự toán chi phí: Cung cấp bảng dự toán chi phí rõ ràng, minh bạch, bao gồm phí dịch vụ và các lệ phí nhà nước liên quan.

Soạn thảo và Hoàn thiện bộ Hồ sơ pháp lý

Chúng tôi đảm bảo hồ sơ được chuẩn bị một cách chính xác, đầy đủ và đúng theo quy định của pháp luật.

• Soạn thảo các văn bản pháp lý cốt lõi như: Văn bản thỏa thuận khai nhận di sản, Văn bản khai nhận di sản, Văn bản từ chối nhận di sản (nếu có).
• Hỗ trợ thu thập các giấy tờ cần thiết và kiểm tra tính hợp lệ của toàn bộ hồ sơ trước khi nộp cho cơ quan chức năng.

Đại diện theo ủy quyền làm việc với các cơ quan có thẩm quyền

Chúng tôi sẽ thay mặt Quý khách hàng thực hiện các công việc đòi hỏi thời gian và chuyên môn, giúp bạn tiết kiệm công sức đi lại.

• Đại diện làm việc trực tiếp với Tổ chức hành nghề công chứng: Thay mặt khách hàng nộp hồ sơ, theo dõi quá trình thụ lý, thực hiện thủ tục niêm yết thông báo khai nhận di sản và sắp xếp lịch hẹn để các bên ký kết văn bản.
• Đại diện làm việc với các cơ quan khác: Làm việc với UBND, cơ quan địa chính, cơ quan thuế và các bên liên quan khác để hoàn tất các thủ tục cần thiết.

Hỗ trợ thủ tục đăng ký sang tên sau công chứng

Dịch vụ của chúng tôi không dừng lại ở bước công chứng mà tiếp tục đồng hành cùng khách hàng đến khi hoàn tất.

• Hướng dẫn và thay mặt khách hàng thực hiện thủ tục đăng ký biến động (sang tên) trên Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở.
• Theo dõi quá trình xử lý tại Văn phòng Đăng ký đất đai và bàn giao Giấy chứng nhận mới đã được cập nhật đúng tên người thừa kế cho khách hàng.

Câu hỏi thường gặp về thủ tục khai nhận di sản thừa kế

Dưới đây là tổng hợp của Chúng tôi về những câu hỏi thường gặp và giải đáp liên quan đến thủ tục khai nhận di sản thừa kế

Nghĩa vụ tài chính và các khoản nợ của người đã khuất được xử lý như thế nào trong văn bản khai nhận di sản?

Theo nguyên tắc, những người hưởng thừa kế có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ tài sản trong phạm vi di sản được hưởng. Văn bản khai nhận di sản phải ghi nhận rõ các khoản nợ và thỏa thuận về việc ai sẽ là người chịu trách nhiệm thanh toán các khoản nợ đó bằng tài sản thuộc khối di sản.

Nếu một trong những người thừa kế là trẻ vị thành niên, thủ tục ký văn bản khai nhận di sản được thực hiện ra sao?

Trường hợp này, người giám hộ hợp pháp (thường là cha hoặc mẹ còn sống) sẽ đại diện cho người chưa thành niên để tham gia ký kết văn bản khai nhận di sản. Việc khai nhận phải đảm bảo không làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của người chưa thành niên theo quy định của pháp luật.

Tôi có thể từ chối nhận di sản không và thủ tục cần làm là gì?

Người thừa kế có toàn quyền từ chối nhận di sản, trừ trường hợp việc từ chối nhằm trốn tránh thực hiện nghĩa vụ tài sản của mình đối với người khác. Việc từ chối phải được lập thành văn bản và gửi đến người quản lý di sản, những người thừa kế khác, và tổ chức hành nghề công chứng đang thụ lý hồ sơ trước thời điểm khai nhận di sản.

“Người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc” là những ai?

Đây là những người được pháp luật bảo vệ quyền lợi tối thiểu, bao gồm: con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng của người để lại di sản. Dù di chúc không cho họ hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần ít hơn, họ vẫn được hưởng một phần bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật nếu di sản được chia theo pháp luật. (Theo quy định tại Điều 644, BLDS 2015)

Sau khi công chứng, người nhận thừa kế có phải nộp thuế thu nhập cá nhân và lệ phí trước bạ không?

Có, nhưng có nhiều trường hợp được miễn. Thu nhập từ thừa kế, quà tặng là bất động sản giữa vợ với chồng; cha mẹ với con cái; ông bà với cháu; anh chị em ruột với nhau được miễn thuế thu nhập cá nhân. Tương tự, các trường hợp này cũng được miễn lệ phí trước bạ khi đăng ký quyền sở hữu, sử dụng.

Thủ tục ký kết sẽ diễn ra thế nào nếu một người thừa kế đang sinh sống ở nước ngoài?

Người thừa kế ở nước ngoài có thể thực hiện một trong hai cách: lập Hợp đồng ủy quyền tại Cơ quan đại diện ngoại giao của Việt Nam ở nước ngoài (Đại sứ quán, Lãnh sự quán) để ủy quyền cho một người ở trong nước thay mặt ký kết văn bản khai nhận di sản.

Kết luận

Thủ tục khai nhận di sản thừa kế theo Luật Công chứng 2024 đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về quy định pháp luật và quy trình thực hiện. Việc chuẩn bị hồ sơ đầy đủ, chính xác và tuân thủ đúng trình tự thủ tục sẽ giúp Quý khách hàng hoàn thành thủ tục một cách suôn sẻ và hiệu quả. Để được hỗ trợ tư vấn chuyên nghiệp và thực hiện thủ tục khai nhận di sản thừa kế, Quý khách hàng vui lòng liên hệ hotline: 1900636387 của Luật Long Phan PMT để được giải đáp mọi thắc mắc và nhận được dịch vụ tư vấn pháp lý tốt nhất.

Tags: công chứng thừa kế, hồ sơ khai nhận di sản thừa kế, niêm yết văn bản khai nhận di sản, Phân chia di sản thừa kế, Thủ tục công chứng, Thủ tục khai nhận di sản thừa kế, văn bản khai nhận di sản