Điều khoản thoái vốn bảo vệ cổ đông nhỏ: MEC (Minority Exit Clause)

Điều khoản thoái vốn bảo vệ cổ đông nhỏ, hay còn gọi là Minority Exit Clause (MEC), là một cơ chế pháp lý được thỏa thuận trong các văn bản nội bộ của công ty. Mục đích của điều khoản này là tạo ra một lộ trình thoái vốn công bằng và minh bạch cho cổ đông thiểu số, đặc biệt trong các công ty chưa niêm yết, nơi tính thanh khoản của cổ phần bị hạn chế. Việc thiết lập một MEC hiệu quả đòi hỏi sự am tường về các công cụ pháp lý và dự liệu các rủi ro tiềm ẩn. Bài viết này của Luật Long Phan PMT sẽ phân tích chi tiết các loại MEC, cơ chế hoạt động và hướng dẫn soạn thảo hiệu quả.

Các loại Điều khoản Thoái vốn bảo vệ cổ đông nhỏ (MEC) phổ biến

Minority Exit Clause (MEC), hay còn gọi là Điều khoản Thoái vốn cho cổ đông thiểu số, là một trong những cơ chế quan trọng được thiết kế để bảo vệ quyền lợi của các cổ đông nhỏ (cổ đông thiểu số) trong một công ty, đặc biệt là trong bối cảnh các giao dịch mua bán và sáp nhập (M&A) hoặc khi có sự thay đổi lớn về quyền kiểm soát, thường là khi họ không còn kiểm soát rủi ro, hoặc khi kỳ vọng thanh khoản bị chậm trễ. Trên thực tế, MEC gộp nhiều “công cụ thoát” quen thuộc như Put Option, Tag Along, quyền yêu cầu công ty mua lại cổ phần, v.v., tất cả nhằm bảo đảm cổ đông nhỏ có lối ra minh bạch, công bằng khi không thể tự bán cổ phần như ở công ty niêm yết.

Tag-Along Right (Quyền cùng bán/ Quyền theo sau)

Tag-Along Right trong điều khoản thoái vốn bảo vệ cổ đông nhỏ là cơ chế pháp lý cho phép cổ đông thiểu số “bám theo” giao dịch bán cổ phần của cổ đông kiểm soát. Quyền này được kích hoạt khi cổ đông lớn (thường là cổ đông kiểm soát hoặc nhóm cổ đông lớn) quyết định chuyển nhượng cổ phần của minh cho bên thứ ba, cổ đông thiểu số có quyền yêu cầu được bán cổ phần của mình cùng với cổ đông lớn đó, với cùng điều khoản và điều kiện (ví dụ: cùng một mức giá, cùng một thời điểm).

Tag-Along Right đảm bảo rằng cổ đông nhỏ có cơ hội “bám theo” giao dịch của cổ đông lớn và thoái vốn ra khỏi công ty, thay vì bị bỏ lại trong một công ty có thể đã thay đổi chủ sở hữu hoặc chiến lược. Điều này đặc biệt quan trọng nếu bên mua chỉ muốn mua lại cổ phần từ các cổ đông lớn mà không đưa ra đề nghị tương tự cho cổ đông nhỏ, hoặc nếu sự thay đổi kiểm soát có thể ảnh hưởng tiêu cực đến giá trị cổ phiếu của cổ đông nhỏ.

Điều khoản này khác biệt cơ bản với Drag-Along Right (Quyền kéo theo) – một quyền của cổ đông lớn (thường là nhà đầu tư chính hoặc người sáng lập) được buộc cổ đông nhỏ phải bán cổ phần của họ khi có một giao dịch bán toàn bộ công ty hoặc một phần lớn cổ phần cho bên thứ ba. Điều này giúp đảm bảo rằng giao dịch có thể được thực hiện một cách dễ dàng và thu hút người mua muốn kiểm soát toàn bộ công ty.

Tóm lại, Tag-Along Right là quyền của cổ đông nhỏ được tham gia vào giao dịch bán cổ phần của cổ đông lớn. Drag-along bảo vệ người mua và cổ đông lớn để đảm bảo giao dịch diễn ra, trong khi Tag-along bảo vệ cổ đông nhỏ để họ không bị bỏ rơi.

Put Option (Quyền chọn bán)

Put Option cung cấp cho cổ đông thiểu số một lối thoát có kiểm soát khỏi khoản đầu tư của mình trong những trường hợp cụ thể. Quyền này không tạo nghĩa vụ mà chỉ là lựa chọn (option), cho phép cổ đông nhỏ yêu cầu cổ đông lớn hoặc chính công ty mua lại cổ phần của mình theo một mức giá hoặc công thức định giá đã thỏa thuận trước, khi một sự kiện nhất định xảy ra (Điều 132 Luật Doanh nghiệp 2020). 

Các sự kiện kích hoạt cho Put Option thường bao gồm: 

• Công ty không đạt được các chỉ tiêu kinh doanh hoặc tài chính nhất định (ví dụ: không đạt KPI, doanh thu, lợi nhuận đã cam kết)
• Công ty không thể thực hiện chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) hoặc không có một sự kiện thoái vốn tương đương trong một khoản thời gian nhất định
• Cổ đông lớn/ ban quản lý vi phạm nghiêm trọng Thỏa thuận cổ đông hoặc Điều lệ
• Thay đổi quyền kiểm soát hoặc bán công ty mà không có Tag-Along Right (Quyền cùng bán).

Đây là một công cụ mạnh mẽ giúp cổ đông nhỏ giảm thiểu rủi ro, đảm bảo họ có thể thu hồi vốn đầu tư nếu tình hình công ty không như mong đợi hoặc khi quyền lợi của họ bị đe dọa.

Redemption Rights (Quyền mua lại cổ phần)

Quyền mua lại cổ phần, thường là cổ phiếu ưu đãi, là một cơ chế thoái vốn có lộ trình rõ ràng. Công ty có nghĩa vụ hoặc quyền mua lại cổ phần từ các cổ đông (thường là cổ đông ưu đãi, bao gồm cả một số cổ đông nhỏ có cổ phiếu ưu đãi) theo một lịch trình hoặc khi một sự kiện cụ thể xảy ra (Điều 133 Luật Doanh nghiệp 2020). Đối với cổ đông nhỏ nắm giữ cổ phiếu ưu đãi có kèm theo quyền này, nó cung cấp một đường thoái vốn có thể dự đoán được, đảm bảo họ thu hồi được vốn đầu tư sau một khoảng thời gian nhất định hoặc khi công ty đạt được các cột mốc quan trọng như hoàn thành một vòng gọi vốn mới hoặc đạt một mức doanh thu nhất định. Đây là một dạng điều khoản thoái vốn bảo vệ cổ đông nhỏ mang tính cấu trúc và thường được các quỹ đầu tư mạo hiểm ưa chuộng.

Các nội dung cần có trong điều khoản thoái vốn bảo vệ cổ đông nhỏ

Để đảm bảo quyền thoái vốn có thể được thực thi một cách minh bạch và tránh các tranh chấp phát sinh, các bên nên soạn thảo cụ thể, rõ ràng các nội dung sau đây trong MEC.

Điều kiện kích hoạt

Điều kiện kích hoạt trong điều khoản thoái vốn yếu tố quyết định khi nào MEC có thể được viện dẫn. Các điều kiện cần được định nghĩa rõ ràng, có thể đo lường được và không phụ thuộc vào diễn giải chủ quan. Cụ thể:

• Thời gian: xác định cụ thể thời hạn không đạt một yêu cầu nào đó đối với giao dịch hoặc thủ tục hành chính như IPO/M&A, ví dụ Công ty không thực hiện IPO hoặc M&A trong vòng 5 năm kể từ ngày ký thỏa thuận.
• Vi phạm cam kết như KPI tài chính, góp vốn, không giữ vai trò quản trị, ví dụ công ty lỗ ròng trong 2 năm tài chính liên tiếp hoặc không đạt 80% KPI doanh thu đã cam kết.
• Thay đổi kiểm soát: một cổ đông hoặc nhóm cổ đông bán hơn 50% tổng số cổ phần cho một bên thứ ba.
• Sự kiểm rủi ro đặc biệt: bị xử phạt nghiêm trọng, rút giấy phép kinh doanh, mất khách hàng chiến lược, ví dụ mất khách hàng chiến lược đóng góp hơn 20% doanh thu.
• Deadlock (bế tắc trong quản trị): Hội đồng quản trị hoặc Đại hội đồng cổ đông không thể thông qua nghị quyết về một vấn đề quan trọng (như ngân sách năm, kế hoạch kinh doanh hoặc chiến lược đầu tư) sau 2 cuộc họp liên tiếp trở lên.

Cơ chế định giá và thanh toán trong MEC

Cơ chế định giá trong điều khoản thoái vốn bảo vệ cổ đông nhỏ là yếu tố then chốt quyết định tính công bằng và khả thi của toàn bộ MEC. Để tránh tranh chấp về giá, điều khoản cần quy định một công thức hoặc quy trình định giá minh bạch.

Quy trình định giá độc lập phải được thực hiện bởi tổ chức có uy tín và được cả hai bên chấp nhận. Thông thường, các bên sẽ cùng chỉ định một công ty định giá từ danh sách đã thỏa thuận trước (thường là Big-4 hoặc các công ty định giá được Ủy ban chứng khoán nhà nước chấp thuận). 

Cơ chế thanh toán trong MEC cần cân bằng giữa bảo vệ quyền lợi cổ đông bán và khả năng tài chính của bên mua. Mô hình thanh toán 30-70 (30% ngay khi ký hợp đồng mua bán, 70% trong vòng 90 ngày) là phổ biến nhất trong thực tiễn Việt Nam. Phần thanh toán trễ thường được bảo đảm bằng bảo lãnh ngân hàng hoặc ký quỹ tại ngân hàng với số tiền tương đương.

Trình tự chuyển nhượng và bàn giao

Điều khoản cần mô tả các bước thủ tục pháp lý để hoàn tất việc chuyển nhượng, bao gồm việc ký kết hợp đồng, thời điểm chuyển giao quyền sở hữu, nghĩa vụ của công ty trong việc cập nhật sổ đăng ký cổ đông, và thủ tục đăng ký thay đổi vốn với cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Hoàn tất việc chuyển nhượng khi (i) bên bán nhận đủ tiền, (ii) bên mua được ghi nhận trong sổ cổ đông, (iii) hồ sơ thay đổi vốn điều lệ nộp cho Sở Tài chính trong 10 ngày kể từ ngày có sự thay đổi. 

>>> Xem thêm: Thủ tục rút vốn trong công ty cổ phần

Cơ chế giải quyết tranh chấp

Các bên nên lựa chọn Trọng tài thương mại để giải quyết tranh chấp. Theo Điều 2 Luật Trọng tài thương mại 2010, tranh chấp mua bán cổ phần thuộc thẩm quyền giải quyết của Trọng tài. Dù tranh chấp trên cũng thuộc thẩm quyền của Tòa án (Điều 30 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015) tuy nhiên, Trọng tài thường là phương án hiệu quả hơn Tòa án do tính linh hoạt, bảo mật và chung thẩm của phán quyết (Điều 4 Luật Trọng tài thương mại 2010). Để tranh chấp có thể được giải quyết trọng tài, các bên phải có thỏa thuận trọng tài hợp lệ theo khoản 5 Luật Trọng tài thương mại 2010.

>>> Xem thêm Giải quyết tranh chấp giữa các cổ đông trong công ty cổ phần

Gợi ý khung điều khoản MEC

Một điều khoản được soạn thảo chặt chẽ là nền tảng cho việc thực thi quyền lợi của cổ đông nhỏ. Dưới đây là một khung tham khảo cho Điều khoản thoái vốn bảo vệ cổ đông nhỏ. Khung điều khoản này chỉ mang tính chất minh họa và cần được điều chỉnh bởi luật sư chuyên môn để phù hợp với bối cảnh cụ thể của từng giao dịch.

“Điều X – Quyền thoái vốn của Cổ đông Thiểu số (Minority Exit Clause)”

Sự kiện kích hoạt

Quyền tại Điều này được kích hoạt nếu một trong các sự kiện sau xảy ra:

1. Sau 60 tháng kể từ ngày ký Thỏa thuận này, Công ty chưa hoàn thành việc chào bán Cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) hoặc có một Giao dịch bán 50% tổng cổ phần công ty cho bên thứ ba, hoặc
2. Công ty ghi nhận lỗ ròng trong 02 năm tài chính liên tiếp, theo Báo cáo tài chính đã được kiểm toán, hoặc
3. Đại hội đồng Cổ đông không thể thông qua một Nghị quyết trọng yếu (về ngân sách hoạt động hàng năm hoặc kế hoạch phát hành vốn mới) tại 02 cuộc họp liên tiếp.

Triggering Events

The Right under this Agreement shall be triggered upon the occurrence of any of the following events:

1. within sixty (60) months from the date of this Agreement, the Company fails to consummate an Initial Public Offering (IPO), or a transaction is completed for the sale of fifty percent (50%) of the Company’s total share capital to a third party; or
2. The Company records a net loss for two (2) consecutive fiscal years, as verified by its audited financial statements; or
3. The General Meeting of Shareholders fails to pass a material resolution (concerning the annual operating budget or a new capital issuance plan) in two (02) consecutive meetings.

Thông báo

Cổ đông thiểu số (“Bên Bán”) phải gửi một thông báo thực thi MEC (“Thông báo MEC”) bằng văn bản cho công ty và cổ đông kiểm soát (“Bên Mua”).

Notification

The Minority Shareholder, hereinafter referred to as the “Seller”, shall serve a written notice of MEC enforcement (the “MEC Notice”) upon the Company and the Controlling Shareholder, hereinafter referred to as the “Buyer”.

Định giá

Trong vòng 15 ngày, hai bên chỉ định KPMG (hoặc Big 4 khác) làm định giá độc lập. Trường hợp các bên không thống nhất được, Chủ tịch VIAC sẽ tiến hành chỉ định. 

Giá Mua lại (Giá MEC) sẽ được xác định như sau Giá MEC = FMV × (1 + 2 % premium).

Valuation

The Parties shall, within fifteen (15) days, appoint KPMG (or another Big Four) to act as the independent valuer. In the event that the Parties cannot agree on such an appointment, the appointment shall be made by the President of the Vietnam International Arbitration Centre (VIAC).

The Repurchase Price (the “MEC Price”) shall be determined as follows:

MEC Price = FMV × (1 + 2% premium)

Thanh toán

Bên Mua sẽ thanh toán Giá MEC cho Bên Bán thành hai đợt: 30% khi ký kết Hợp đồng Mua bán cổ phần, và 70% còn lại trong vòng 90 ngày sau đó. Nghĩa vụ thanh toán đợt hai phải được bảo đảm bằng một bảo lãnh ngân hàng có giá trị tương đương.

The Buyer shall settle the MEC Price payable to the Seller in two tranches: the first tranche, comprising thirty percent (30%) of the MEC Price, shall be paid upon execution of the Share Purchase Agreement, and the second tranche, comprising the remaining seventy percent (70%), shall be paid within ninety (90) days thereafter. The Buyer’s obligation to pay the second tranche must be secured by a bank guarantee in a corresponding amount.

Chuyển nhượng và hoàn tất

Giao dịch được xem là hoàn tất khi (i) Bên Bán đã nhận đủ toàn bộ Giá MEC, (ii) tên của Bên Mua được ghi nhận hợp lệ trong Sổ đăng ký cổ đông của Công ty, và (iii) hồ sơ thay đổi vốn điều lệ đã được nộp cho Sở Kế hoạch và Đầu tư trong vòng 05 ngày làm việc.

Transfer and Completion

The transaction shall be deemed completed once all of the following conditions have been satisfied:

(i) The Seller has received the entire MEC Price in full;

(ii) The Buyer’s name has been duly registered in the Company’s Register of Shareholders; and

(iii) The application file for the change of charter capital has been submitted to the Department of Planning and Investment within five (05) business days.

Giải quyết tranh chấp

Mọi tranh chấp phát sinh từ Điều khoản này sẽ được giải quyết tại Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) theo quy tắc tố tụng của Trung tâm này.

Dispute Resolution

Any dispute arising from or in connection with these Terms shall be finally settled at the Vietnam International Arbitration Centre (VIAC) in accordance with its rules of procedure.

Khuyến nghị của luật sư khi soạn thảo điều khoản MEC

Soạn thảo điều khoản thoái vốn bảo vệ cổ đông nhỏ đòi hỏi kỹ thuật pháp lý chuyên sâu và hiểu biết về thực tiễn thị trường M&A Việt Nam. Cấu trúc điều khoản cần được tổ chức logic với các phần rõ ràng: điều kiện kích hoạt, thủ tục thông báo, cơ chế định giá, lịch thanh toán, và giải quyết tranh chấp. Các điều kiện mơ hồ hoặc phụ thuộc vào sự diễn giải chủ quan (ví dụ: “hoạt động kinh doanh không hiệu quả” hoặc “vi phạm ở mức độ nghiêm trọng”) là nguyên nhân chính dẫn đến tranh chấp. Thay vào đó, các bên cần sử dụng các chỉ số định lượng cụ thể, chẳng hạn như: “Công ty ghi nhận lỗ ròng trong hai (02) năm tài chính liên tiếp theo báo cáo tài chính đã được kiểm toán”. Sự chính xác này loại bỏ không gian cho các tranh luận và tạo ra một cơ sở vững chắc để thực thi quyền.

Để ngăn chặn tình trạng bế tắc về giá tại thời điểm thoái vốn, một cơ chế định giá minh bạch phải được thỏa thuận và ghi nhận trước. Cơ chế này cần bao gồm ba thành tố: 

• (i) Công thức định giá, có thể là một công thức cố định (ví dụ: 5 lần lợi nhuận trước thuế, lãi vay và khấu hao – EBITDA của năm tài chính gần nhất) hoặc quy trình xác định giá trị thị trường hợp lý.
• (ii) Tổ chức định giá độc lập, chỉ định rõ quy trình lựa chọn một đơn vị thẩm định giá chuyên nghiệp (ví dụ: một trong bốn công ty kiểm toán lớn – Big4) và quy trình xử lý nếu các bên không thể thống nhất.
• (iii) Các điều khoản về premium/discount với điều kiện áp dụng rõ ràng.

Một mức giá được xác định hợp lý sẽ trở nên vô nghĩa nếu bên mua không có khả năng hoặc không thiện chí thanh toán. Do đó, điều khoản MEC phải quy định chi tiết về dòng tiền, bao gồm nguồn thanh toán (từ công ty hay từ cổ đông lớn), lịch trình thanh toán cụ thể (ví dụ: thanh toán 30% khi ký hợp đồng chuyển nhượng và 70% trong vòng 90 ngày tiếp theo). Quan trọng hơn hết, nghĩa vụ thanh toán này phải được bảo đảm bằng các cơ chế pháp lý hữu hiệu như yêu cầu phát hành một bảo lãnh ngân hàng, thiết lập một tài khoản ký quỹ.

Điều khoản cần vạch ra một lộ trình thủ tục pháp lý rõ ràng để các bên tuân theo khi một sự kiện kích hoạt xảy ra. Lộ trình này phải bao gồm các nghĩa vụ cụ thể về việc gửi thông báo, thời hạn phản hồi, quy trình ký kết và hoàn tất hợp đồng chuyển nhượng cổ phần. Cần phân định rõ thủ tục trong trường hợp công ty mua lại cổ phần (đòi hỏi các nghị quyết và chấp thuận của Đại hội đồng cổ đông/Hội đồng quản trị) so với trường hợp một cổ đông khác mua lại. Ngoài ra, điều khoản cũng nên phân định rõ trách nhiệm của mỗi bên đối với các nghĩa vụ thuế phát sinh từ giao dịch chuyển nhượng (ví dụ: thuế) để tránh các tranh cãi về sau. 

Cuối cùng, để dự phòng cho trường hợp các bên không thể tự giải quyết các bất đồng, một cơ chế giải quyết tranh chấp hiệu quả phải được thiết lập. Việc lựa chọn Trọng tài thương mại (ví dụ: Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam – VIAC) thường được ưu tiên hơn Tòa án do tính bảo mật, chung thẩm và linh hoạt của thủ tục tố tụng (Điều 4 Luật Trọng tài thương mại 2010). Đặc biệt, điều khoản cần trao cho các bên quyền được yêu cầu áp dụng các biện pháp khẩn cấp tạm thời. Quyền này có ý nghĩa sống còn, cho phép một bên ngăn chặn các hành vi tẩu tán tài sản hoặc các hành động gây thiệt hại không thể khắc phục của bên kia trong khi chờ đợi phán quyết cuối cùng của hội đồng trọng tài.

Dịch vụ tư vấn và soạn thảo văn bản nội bộ công ty

Việc thiết kế một Điều khoản thoái vốn bảo vệ cổ đông nhỏ (MEC) hiệu quả đòi hỏi sự kết hợp giữa kiến thức pháp lý chuyên sâu và kinh nghiệm thực tiễn về quản trị doanh nghiệp và đầu tư. Tại Luật Long Phan PMT, đội ngũ luật sư của chúng tôi cung cấp dịch vụ tư vấn và soạn thảo chuyên nghiệp, đảm bảo quyền lợi của Quý khách hàng được bảo vệ một cách tối ưu. Dịch vụ của chúng tôi bao gồm:

• Tư vấn thủ tục kích hoạt, định giá độc lập, đàm phán điều chỉnh giá, và hoàn tất các thủ tục pháp lý chuyển nhượng cổ phần.
• Soạn thảo MEC chi tiết
• Đại diện Quý khách hàng trong quá trình đàm phán với các bên liên quan, đảm bảo cân bằng lợi ích và tính khả thi của điều khoản.
• Kiểm tra và hoàn thiện các MEC đã có để đảm bảo tuân thủ pháp luật.
• Đại diện Quý khách hàng trong các vụ việc tranh chấp liên quan đến thực thi điều khoản thoái vốn tại Tòa án và Trọng tài.
• Tư vấn cho Quý khách lựa chọn phương thức giải quyết tranh chấp phù hợp.

Các câu hỏi thường gặp (FAQ) về điều khoản thoái vốn bảo vệ cổ đông nhỏ

Dưới đây là phần giải đáp một số câu hỏi thường gặp liên quan đến việc áp dụng và soạn thảo Điều khoản thoái vốn bảo vệ cổ động nhỏ (MEC) trong thực tế.

Quyền chọn bán (Put Option) trong MEC khác gì với quyền yêu cầu công ty mua lại cổ phần theo Luật Doanh nghiệp?

Quyền chọn bán trong MEC là một quyền theo thỏa thuận (contractual right), được kích hoạt bởi các sự kiện do các bên tự quy định (ví dụ: không đạt KPI, không IPO đúng hạn). Trong khi đó, quyền yêu cầu công ty mua lại cổ phần theo Điều 132 Luật Doanh nghiệp 2020 là một quyền theo luật định (statutory right), chỉ được kích hoạt khi cổ đông đó biểu quyết phản đối một nghị quyết của Đại hội đồng cổ đông về tổ chức lại công ty hoặc thay đổi quyền, nghĩa vụ của cổ đông.

Nên ghi nhận điều khoản MEC trong Thỏa thuận Cổ đông (SHA) hay trong Điều lệ Công ty?

Phương án tối ưu là ghi nhận đồng thời ở cả hai văn bản. Thỏa thuận Cổ đông (SHA) cho phép các bên quy định chi tiết, linh hoạt và bảo mật. Tuy nhiên, việc đưa các nội dung cốt lõi của MEC vào Điều lệ công ty sẽ nâng cao hiệu lực ràng buộc đối với toàn bộ cổ đông (cả hiện tại và tương lai) cũng như chính công ty.

Nếu cổ đông lớn không đủ khả năng tài chính để mua lại cổ phần, cổ đông nhỏ phải làm gì?

Đây là một rủi ro thực tiễn. Để phòng ngừa, ngay từ khi soạn thảo điều khoản, cổ đông nhỏ phải yêu cầu các cơ chế bảo đảm thanh toán như bảo lãnh ngân hàng, tài khoản ký quỹ, hoặc cam kết bảo lãnh cá nhân của cổ đông lớn. Nếu không có các biện pháp bảo đảm này, dù thắng kiện tại Trọng tài, việc thi hành phán quyết cũng sẽ rất khó khăn.

Tại sao cổ đông nhỏ trong công ty tư nhân không thể tự bán cổ phần mà cần đến MEC?

Cổ phần trong công ty tư nhân (chưa niêm yết) có tính thanh khoản rất thấp. Không có một thị trường tập trung để người bán và người mua gặp nhau. Cổ đông nhỏ thường khó tìm được người mua bên ngoài sẵn sàng trả giá hợp lý cho một tỷ lệ sở hữu không có quyền kiểm soát. MEC tạo ra một “thị trường” có sẵn và một lộ trình thoái vốn công bằng khi cần thiết.

Quyền kéo theo (Drag-Along Right) có thể gây bất lợi cho cổ đông nhỏ như thế nào?

Quyền kéo theo cho phép cổ đông lớn buộc cổ đông nhỏ phải bán cổ phần của mình cho bên thứ ba. Điều này có thể bất lợi nếu thời điểm bán không phù hợp với kế hoạch đầu tư của cổ đông nhỏ, hoặc nếu mức giá bán tuy có lợi cho cổ đông lớn nhưng chưa đạt được kỳ vọng tối đa của cổ đông nhỏ.

MEC có áp dụng được cho công ty TNHH hay chỉ dành cho công ty cổ phần?

MEC chủ yếu áp dụng cho công ty cổ phần do tính chất chuyển nhượng cổ phần linh hoạt hơn. Đối với công ty TNHH, các cơ chế tương tự có thể được thiết kế thông qua điều khoản chuyển nhượng vốn góp, nhưng cần tuân thủ quy định về quyền ưu tiên của thành viên khác theo Điều 51 Luật Doanh nghiệp 2020.

Nghĩa vụ thuế phát sinh từ việc chuyển nhượng cổ phần theo MEC được xác định như thế nào?

Nghĩa vụ thuế phát sinh từ giao dịch này là thuế thu nhập cá nhân (đối với cá nhân chuyển nhượng) hoặc thuế thu nhập doanh nghiệp (đối với tổ chức chuyển nhượng). Điều khoản MEC nên quy định rõ bên nào chịu trách nhiệm kê khai và nộp khoản thuế này để tránh tranh chấp.

MEC có thể áp dụng trong trường hợp công ty phá sản không?

MEC không thể thực thi khi công ty đã bước vào thủ tục phá sản vì tài sản công ty được đóng băng và phải tuân theo quy trình thanh lý theo Điều 54 Luật Phá sản 2014. Tuy nhiên, MEC có thể được kích hoạt khi công ty gặp khó khăn tài chính nghiêm trọng nhưng chưa đến mức phá sản.

Kết luận

Điều khoản thoái vốn bảo vệ cổ đông nhỏ (MEC) đóng vai trò then chốt trong việc cân bằng quyền lợi các bên trong cấu trúc sở hữu doanh nghiệp hiện đại. Việc soạn thảo điều khoản này đòi hỏi sự chính xác, lường trước các tình huống và am hiểu sâu sắc về cả pháp lý lẫn thương mại, đảm bảo tính khả thi khi được kích hoạt. Quý khách hàng nên có sự hỗ trợ từ luật sư chuyên nghiệp nhằm đảm bảo tốt nhất quyền lợi của mình. Để nhận tư vấn chuyên sâu và hỗ trợ soạn thảo các thỏa thuận cổ đông, Điều lệ công ty, Quý khách hàng vui lòng liên hệ Luật Long Phan PMT qua hotline 1900.63.63.87.

Tags: Bảo vệ cổ đông thiểu số, Chuyển nhượng cổ phần, điều khoản thoái vốn, Định giá doanh nghiệp, giải quyết tranh chấp cổ đông, put option (quyền chọn bán), quản trị doanh nghiệp, tag-along right, thỏa thuận cổ đông