Đòi lại đất cho người khác mượn canh tác: Thủ tục thực hiện

Đòi lại đất cho người khác mượn canh tác ngày xưa là một vấn đề pháp lý phức tạp cần được xử lý đúng cách. Tuy nhiên, quá trình này cần tuân thủ quy định pháp luật và thực hiện đúng trình tự. Chủ đất phải chuẩn bị đầy đủ giấy tờ chứng minh quyền sở hữu, thông báo cho người mượn, và có thể cần sự can thiệp của cơ quan chức năng. Bài viết sẽ hướng dẫn chi tiết các bước đòi lại đất hiệu quả.

Căn cứ, điều kiện đòi lại đất cho người khác mượn canh tác

Cho mượn đất canh tác là giao dịch dân sự. Theo đó, bên có quyền sử dụng đất giao đất cho người mượn sử dụng trong thời hạn nhất định mà không phải trả tiền, bên mượn phải trả lại đất khi hết thời hạn cho mượn hoặc mục đích mượn đã đạt được. 

Căn cứ Điều 499 Bộ luật Dân sự 2015 thì bên cho mượn đất canh tác có quyền đòi lại đất khi:

• Hết thời hạn thỏa thuận cho mượn đất canh tác. 
• Mục đích mượn đất canh tác đã đạt được. 
• Người mượn sử dụng đất sai mục đích mượn đã thỏa thuận, sai mục đích sử dụng đất. 
• Cho người khác sử dụng đất dưới hình thức cho mượn lại, cho thuê,.. khi chưa có sự đồng ý của bên cho mượn. 
• Khi bên cho mượn cần sử dụng đất đột xuất, cấp bách: Trường hợp này phải thông báo cho người mượn trong thời gian hợp lý. 

Khi có một trong các căn cứ nêu trên, người cho mượn có quyền đòi lại đất. Lưu ý, người đòi lại đất cho mượn trong trường hợp này phải đảm bảo là:

• Người sử dụng hợp pháp thửa đất cho mượn.
• Hoặc được người có quyền sử dụng đất ủy quyền hợp pháp về việc quản lý, sử dụng thửa đất, đứng ra cho mượn, đòi lại đất. 

Quy trình các bước đòi lại đất cho người khác mượn canh tác

Việc đòi lại đất cho người khác mượn canh tác cần được thực hiện theo một trình tự pháp lý chặt chẽ để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của chủ sử dụng đất, đồng thời tránh các tranh chấp phức tạp. Quy trình này bao gồm các bước từ thương lượng ôn hòa đến các biện pháp pháp lý mạnh mẽ hơn. Về cơ bản, quy trình sẽ bao gồm ba giai đoạn chính: gửi thông báo chính thức yêu cầu trả lại đất, tiến hành hòa giải bắt buộc tại cơ quan địa phương, và cuối cùng là khởi kiện ra Tòa án có thẩm quyền nếu hòa giải không thành.

Thông báo yêu cầu trả đất cho người khác mượn canh tác

Trong mọi trường hợp, trước khi muốn lấy lại đất mượn, người có quyền nên thông báo trước cho người mượn đất về thời gian lấy lại đất. Thông báo yêu cầu trả lại đất thực hiện ngay cả trường hợp các bên có thỏa thuận về thời hạn cho mượn. Đặt biệt đối với trường hợp lấy lại đột xuất thời thông báo này bắt buộc phải thực hiện theo khoản 1 Điều 499 Bộ luật Dân sự 2015. 

Việc thông báo cần thực hiện gửi bằng văn bản có chữ ký của người có quyền. Thông báo yêu cầu trả đất cho người khác mượn canh tác đảm bảo nội dung:

• Thông tin người cho mượn. 
• Thông tin thửa đất cho mượn.
• Thông tin quá trình thỏa thuận cho mượn và thỏa thuận trả: văn bản, cam kết,…
• Lý do đòi lại đất cho mượn: hết thời hạn mượn/ vi phạm nghĩa vụ/ lý do đột xuất,..
• Thời gian lấy lại đất: thời gian phù hợp để bên mượn biết và thực hiện. 

Thông báo này được gửi đến địa chỉ cư trú, liên hệ của người mượn bằng cách trực tiếp hoặc qua bưu điện có báo phát. Mục đích phát hành thông báo này nhằm:

• Tạo điều kiện cho bên mượn có thời gian chuẩn bị và sắp xếp việc trả lại đất tránh thiệt hại, mâu thuẫn hoặc hiểu nhầm.
• Không gây căng thẳng giữa các bên, giải quyết vấn đề trên tinh thần tự nguyện, thiện chí. 
• Tài liệu có giá trị chứng cứ để giải quyết trong trường hợp người mượn không tự nguyện trả tại cơ quan có thẩm quyền. 
• Đảm bảo tuân thủ pháp luật. 

Hòa giải cơ sở đòi lại đất cho người khác mượn canh tác

Thực tế từ việc cho mượn đất canh tác khi phát sinh tranh chấp hầu hết là tranh chấp ai là người có quyền sử dụng đất. Bởi, bên cho mượn và bên mượn đều cho rằng đây là đất thuộc quyền sử dụng hợp pháp của mình. Phổ biến nhất là đối với trường hợp cho mượn đất chưa có giấy chứng nhận quyền sử dụng hợp pháp, việc cho mượn bằng lời nói.

Đối với tranh chấp này, nhà nước khuyến khích các bên giải quyết bằng thương lượng, hòa giải cơ sở. Trong trường hợp không tự giải quyết được thì một trong các bên có quyền yêu cầu giải quyết tranh chấp ở Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất tranh chấp. Hòa giải tại ủy ban nhân dân là thủ tục bắt buộc thực hiện đối với tranh chấp quyền sử dụng đất trường hợp này. 

Người yêu cầu giải quyết cần chuẩn bị hồ sơ bao gồm:

• Đơn yêu cầu hòa giải tranh chấp đất đai tại UBND cấp xã. 
• Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc giấy tờ pháp lý khác có giá trị chứng minh hoặc tương đương. 
• Hợp đồng cho mượn, cam kết, thỏa thuận,…. (nếu có). 
• Văn bản, thông báo yêu cầu trả đất, văn bản trao đổi giữa các bên trong quá trình cho mượn và khi đòi lại đất. 
• Giấy tờ pháp lý của người yêu cầu hòa giải. 

Tùy vào thức tế mà người yêu cầu hòa giải cung cấp tài liệu, chứng cứ chứng minh khác. 

Thủ tục hòa giải tranh chấp đất đai tại UBND cấp xã  được thực hiện thu xã:

• Điều 235 Luật Đất đai 2024.
• Hướng dẫn chi tiết bởi Điều 105 Nghị định 102/2024/NĐ-CP.

Khởi kiện đòi lại đất cho người khác mượn canh tác đến tòa án có thẩm quyền

Trường hợp hòa giải đòi lại đất không thành thì người có quyền lợi bị xâm phạm có quyền khởi kiện ra tòa án để giải quyết. Tòa án có thẩm quyền trong trường hợp này là Tòa án nhân dân khu vực nơi có đất tranh chấp. 

Người khởi kiện cần chuẩn bị hồ sơ gồm:

• Đơn khởi kiện đòi lại đất theo mẫu 23 – DS ban hành kèm nghị quyết 01/2017/NQ – HĐTP.
• Các tài liệu thể hiện quá trình cho mượn, đòi lại đất: hợp đồng cho mượn, thông báo đòi đất,…
• Toàn bộ tài liệu, hồ sơ đã nộp và có được trong quá trình hòa giải tranh chấp đất đai tại UBND cấp xã. 
• Giấy tờ pháp lý người khởi kiện. 
• Các tài liệu khác chứng minh yêu cầu khởi kiện. 

Người cho mượn đất canh tác có thể đưa ra các yêu cầu để Tòa án giải quyết như:

• Yêu cầu trả lại đất đã mượn để canh tác. 
• Yêu cầu bồi thường thiệt hại cho việc chậm  trả đất gây ra. 
• Yêu cầu khôi phục tình trạng đất cho mượn.

Tùy vào vụ việc của thể mà người khởi kiện đưa ra yêu cầu khởi kiện phù hợp. Các yêu cầu khởi kiện là chìa khóa mở quy trình tố tụng, là căn cứ cốt lõi để Tòa án xem xét giải quyết tranh chấp đảm bảo quyền lợi đương sự. Vì vậy, người khởi kiện cần tỉnh táo, xác định chính xác yêu cầu. 

Về thủ tục khởi kiện đòi lại đất khi người mượn không tự nguyện trả trong giai đoạn sơ thẩm được thực hiện theo quy định Phần hai Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.

Hỏi – Đáp về đòi lại đất cho người khác mượn canh tác

Để làm rõ thêm một số vấn đề liên quan, Chúng tôi đã tổng hợp dưới đây một số câu hỏi về đòi lại đất cho người khác mượn canh tác.

Người cho mượn không có sổ đỏ có được đòi lại đất không?

Không có sổ đỏ người cho mượn có thể đòi lại đất khi có các tài liệu chứng minh quyền sử dụng hợp pháp như: sổ mục kê, giấy tờ giao đất của cơ quan có thẩm quyền, giấy tờ mua bán, giấy xác nhận của chính quyền địa phương, hoặc đang sử dụng ổn định đất không tranh chấp. Việc đòi lại đất không nhất thiết phải có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, nhưng cần chứng minh được quyền hợp pháp thông qua các chứng cứ khác. Trong thực tiễn, Tòa án sẽ xem xét tổng thể hồ sơ, chứng cứ để xác định nguồn gốc, hiện trạng và quyền sử dụng hợp pháp.

Có cần luật sư hỗ trợ khi đòi lại đất mượn không?

Việc có luật sư hỗ trợ giúp quá trình đòi lại đất diễn ra hiệu quả và đúng pháp luật hơn. Luật sư có thể hỗ trợ đánh giá hồ sơ, xác định rủi ro, soạn thảo văn bản (thông báo, đơn hòa giải, đơn khởi kiện), thu thập chứng cứ và đại diện tại buổi hòa giải hoặc phiên tòa. Đặc biệt trong các trường hợp phức tạp, có tranh chấp quyền sử dụng đất, luật sư sẽ giúp đảm bảo quyền lợi hợp pháp tối đa.

Có thể khởi kiện yêu cầu khôi phục hiện trạng đất ban đầu không?

Người khởi kiện có thể yêu cầu Tòa án buộc người mượn khôi phục lại hiện trạng đất như ban đầu nếu trong quá trình sử dụng đất người mượn đã làm biến dạng, xây dựng trái phép hoặc làm đất hư hại. Yêu cầu này cần chứng minh được tình trạng đất trước và sau khi mượn, kèm theo hình ảnh, nhân chứng hoặc xác nhận của chính quyền địa phương. Tòa án sẽ xem xét theo quy định về bồi thường thiệt hại và bảo vệ quyền sở hữu trong Bộ luật Dân sự 2015.

Thời gian giải quyết khởi kiện đòi đất là bao lâu?

Thời gian giải quyết vụ án dân sự đòi lại đất từ 5 – 8 tháng kể từ ngày Tòa án thụ lý, theo Điều 203 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015. Thời gian này bao gồm chuẩn bị xét xử và mở phiên tòa sơ thẩm. 

Trường hợp vụ án bị kháng cáo/ kháng nghị phúc thẩm thì thời gian giải quyết sẽ lâu hơn. Theo Điều 286 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 thì thời gian giải quyết phúc thẩm từ khi thụ lý phúc thẩm đến mở phiên tòa có thể từ 2 đến 4 tháng. 

Tuy nhiên, nếu vụ án phức tạp, có nhiều bên liên quan hoặc cần giám định, định giá, xác minh thêm thì thời gian có thể kéo dài. 

Cho mượn đất không lập giấy tờ thì có đòi lại được không?

Nếu không có hợp đồng cho mượn bằng văn bản, người cho mượn phải dùng các bằng chứng gián tiếp như: nhân chứng, xác nhận của tổ dân phố, giấy tờ đất đứng tên mình, thông báo đòi lại đất đã gửi,… để chứng minh việc cho mượn. Trong trường hợp tranh chấp, Tòa án sẽ xem xét toàn bộ chứng cứ để xác định có tồn tại giao dịch mượn đất hay không, và từ đó quyết định giải quyết. Việc đòi đất cho mượn nhưng không có giấy tờ xác định việc cho mượn là rất khó khăn. 

Dịch vụ luật sư tư vấn đòi lại đất cho người khác mượn canh tác

Luật sư Luật Long Phan PMT cung cấp dịch vụ tư vấn đòi lại đất cho mượn canh tác:

• Đánh giá điều kiện pháp lý để đòi lại đất, xác định căn cứ sở hữu hợp pháp và rủi ro pháp lý có thể phát sinh.
• Tư vấn điều kiện và quy trình pháp lý đòi lại đất.
• Tư vấn thủ tục khởi kiện giải quyết tranh chấp đất đai 
• Soạn thảo thông báo yêu cầu trả đất, đơn hòa giải, đơn khởi kiện ….
• Hỗ trợ thu thập nhân chứng, tài liệu liên quan như giấy xác nhận của tổ trưởng khu phố, chính quyền địa phương,…
• Hướng dẫn thu thập chứng cứ, xác minh nhân chứng. 
• Tham gia hòa giải hoặc đại diện làm việc tại xã.
• Đại diện đàm phán, hòa giải hoặc tham gia tố tụng tại tòa;

Kết luận

Đòi lại đất cho người khác mượn canh tác ngày xưa cần tuân thủ đúng quy định pháp luật để đảm bảo quyền lợi. Việc này đòi hỏi kiến thức pháp lý chuyên sâu và kinh nghiệm xử lý tranh chấp đất đai. Để được tư vấn và hỗ trợ hiệu quả, hãy sử dụng dịch vụ luật sư nhà đất chuyên nghiệp. Liên hệ ngay hotline 1900636387 để nhận được sự giúp đỡ kịp thời từ các chuyên gia pháp lý.

Bài viết liên quan:

• • Thủ tục khởi kiện đòi lại nhà đất cho mượn, ở nhờ
  • Đất bị người khác đứng tên sổ đỏ thì lấy lại bằng cách nào?

Tags: cho mượn đất canh tác, đòi lại đất cho mượn, Khởi kiện đòi lại đất, thủ tục đòi lại đất, Tranh chấp đất đai