Thủ tục khởi kiện hàng xóm xây nhà lấn chiếm đất

Khởi kiện hàng xóm xây nhà lấn chiếm đất là một trong các thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai hiện nay. Thông thường nguyên nhân dẫn đến tranh chấp đất giữa các gia đình liền kề thường xuất phát từ việc đất bị lấn chiếm. Hiện nay, pháp luật cũng đã có quy định chi tiết về hướng xử lý để  đòi lại phần đất bị lấn chiếm. Bài viết dưới đây Luật Long Phan PMT sẽ cung cấp cho Quý Khách hàng về trình tự thủ tục khởi kiện hàng xóm trả lại phần đất đã lấn chiếm.

Hàng xóm xây nhà lấn chiếm đất

Hành vi lấn chiếm đất có thể bị xử phạt như thế nào?

Hành vi lấn chiếm đất là hành vi làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích sử dụng đất của các cá nhân, tổ chức có liên quan. Điều 14 Nghị định 91/2019/NĐ-CP, sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 04/2022/NĐ-CP quy định các trường hợp vi phạm bị xử phạt bao gồm:

Thứ nhất, trường hợp lấn, chiếm đất chưa sử dụng tại khu vực nông thôn thì hình thức và mức xử phạt như sau:

• Phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng đối với diện tích đất lấn, chiếm dưới 0,05 héc ta;
• Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với diện tích đất lấn, chiếm từ 0,05 héc ta đến dưới 0,1 héc ta;
• Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng đối với diện tích đất lấn, chiếm từ 0,1 héc ta đến dưới 0,5 héc ta;
• Phạt tiền từ 15.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng đối với diện tích đất lấn, chiếm từ 0,5 héc ta đến dưới 01 héc ta;
• Phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 70.000.000 đồng đối với diện tích đất lấn, chiếm từ 01 héc ta trở lên.

Thứ hai, trường hợp lấn, chiếm đất nông nghiệp không phải là đất trồng lúa, đất rừng đặc dụng, đất rừng phòng hộ, đất rừng sản xuất tại khu vực nông thôn thì hình thức và mức xử phạt như sau:

• Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với diện tích đất lấn, chiếm dưới 0,05 héc ta;
• Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với diện tích đất lấn, chiếm từ 0,05 héc ta đến dưới 0,1 héc ta;
• Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng đối với diện tích đất lấn, chiếm từ 0,1 héc ta đến dưới 0,5 héc ta;
• Phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng đối với diện tích đất lấn, chiếm từ 0,5 héc ta đến dưới 01 héc ta;
• Phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 120.000.000 đồng đối với diện tích đất lấn, chiếm từ 01 héc ta trở lên.

Thứ ba, trường hợp lấn, chiếm đất nông nghiệp là đất trồng lúa, đất rừng đặc dụng, đất rừng phòng hộ, đất rừng sản xuất tại khu vực nông thôn, thì hình thức và mức xử phạt như sau:

• Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với diện tích đất lấn, chiếm dưới 0,02 héc ta;
• Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 7.000.000 đồng đối với diện tích đất lấn, chiếm từ 0,02 héc ta đến dưới 0,05 héc ta;
• Phạt tiền từ 7.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng đối với diện tích đất lấn, chiếm từ 0,05 héc ta đến dưới 0,1 héc ta;
• Phạt tiền từ 15.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng đối với diện tích đất lấn, chiếm từ 0,1 héc ta đến dưới 0,5 héc ta;
• Phạt tiền từ 40.000.000 đồng đến 60.000.000 đồng đối với diện tích đất lấn, chiếm từ 0,5 héc ta đến dưới 01 héc ta;
• Phạt tiền từ 60.000.000 đồng đến 150.000.000 đồng đối với diện tích đất lấn, chiếm từ 01 héc ta trở lên.

Thứ tư, trường hợp lấn, chiếm đất phi nông nghiệp, trừ trường hợp quy định tại khoản 6 Điều này tại khu vực nông thôn thì hình thức và mức xử phạt như sau:

• Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng nếu diện tích đất lấn, chiếm dưới 0,05 héc ta;
• Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng nếu diện tích đất lấn, chiếm từ 0,05 héc ta đến dưới 0,1 héc ta;
• Phạt tiền từ 40.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng nếu diện tích đất lấn, chiếm từ 0,1 héc ta đến dưới 0,5 héc ta;
• Phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng nếu diện tích đất lấn, chiếm từ 0,5 héc ta đến dưới 01 héc ta;
• Phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng nếu diện tích đất lấn, chiếm từ 01 héc ta trở lên.

Thứ năm, trường hợp lấn, chiếm đất chưa sử dụng, đất nông nghiệp, đất phi nông nghiệp (trừ trường hợp quy định tại khoản 6 Điều này) tại khu vực đô thị thì mức xử phạt bằng 02 lần mức xử phạt đối với loại đất tương ứng quy định tại các khoản 1, 2, 3 và 4 Điều này và mức phạt tối đa không quá 500.000.000 đồng đối với cá nhân, không quá 1.000.000.000 đồng đối với tổ chức.

Thứ sáu, trường hợp lấn, chiếm đất thuộc hành lang bảo vệ an toàn công trình và đất công trình có hành lang bảo vệ, đất trụ sở làm việc và cơ sở hoạt động sự nghiệp của cơ quan, tổ chức theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước thì hình thức và mức xử phạt thực hiện theo quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực về hoạt động đầu tư xây dựng; khai thác, chế biến, kinh doanh khoáng sản làm vật liệu xây dựng, sản xuất, kinh doanh vật liệu xây dựng; quản lý công trình hạ tầng kỹ thuật; kinh doanh bất động sản, phát triển nhà ở, quản lý sử dụng nhà và công sở; trong lĩnh vực về giao thông đường bộ và đường sắt; trong lĩnh vực về văn hóa, thể thao, du lịch và quảng cáo; trong lĩnh vực về khai thác và bảo vệ công trình thủy lợi; đê điều; phòng, chống lụt, bão; trong lĩnh vực quản lý, sử dụng tài sản nhà nước và các lĩnh vực chuyên ngành khác.

Ngoài hình thức xử phạt tiền nêu trên, người có hành vi vi phạm còn bị buộc áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả sau:

• Buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu của đất trước khi vi phạm;
• Buộc trả lại đất đã lấn, chiếm;
• Buộc đăng ký đất đai theo quy định đối với trường hợp có đủ điều kiện được công nhận quyền sử dụng đất và các trường hợp người đang sử dụng đất vi phạm được tạm thời sử dụng cho đến khi Nhà nước thu hồi đất;
• Buộc thực hiện tiếp thủ tục giao đất, thuê đất theo quy định đối với trường hợp sử dụng đất khi chưa thực hiện xong thủ tục giao đất, thuê đất;
• Buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm.

Như vậy, theo quy định thì việc lấn chiếm đất có thể bị xử  phạt hành chính tùy thuộc vào từng hành vi, diện tích đất bị lấn chiếm cũng như loại đất bị lấn chiếm.

>>Xem thêm: Lấn chiếm đất có bị xử phạt không?

Có bắt buộc hòa giải khi tranh chấp đất lấn chiếm với hàng xóm không?

Hòa giải khi đất bị lấn chiếm

Hàng xóm xây nhà lấn chiếm đất thuộc trường hợp phải xác định ai có quyền sử dụng đất. Do đó, căn cứ khoản 2 Điều 3 Nghị quyết 04/2017/NQ-HĐTP, trước khi khởi kiện, các bên phải thực hiện thủ tục hòa giải tại Ủy ban nhân dân cấp xã theo Điều 202 Luật Đất đai 2013.

>>Xem thêm: Tư vấn khởi kiện đất bị hàng xóm lấn chiếm xã đã hòa giải không thành

Trình tự, thủ tục khởi kiện hàng xóm xây nhà lấn chiếm đất

Hồ sơ khởi kiện hàng xóm lấn chiếm đất

Căn cứ khoản 4 và khoản 5 Điều 189 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 thì hồ sơ khởi kiện bao gồm đơn khởi kiện và các tài liệu, chứng cứ chứng minh quyền, lợi ích hợp pháp của người khởi kiện bị xâm phạm. Do đó, khi muốn khởi kiện hàng xóm xây nhà lấn chiếm đất thì cần chuẩn bị hồ sơ khởi kiện gồm các loại giấy tờ sau đây:

Đơn khởi kiện theo mẫu số 23 – DS ban hành kèm theo Nghị quyết 01/2017/NQ-HĐTP do Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân tối cao ban hành ngày 13/01/2017.

Kèm theo đơn khởi kiện là các tài liệu chứng cứ bao gồm:

• Biên bản hòa giải tranh chấp đất đai;
• Giấy tờ chứng minh nhân thân của người khởi kiện, người bị kiện;
• Giấy tờ chứng minh nơi cư trú của người khởi kiện, người bị kiện;
• Giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất;
• Giấy tờ tài liệu khác chứng minh yêu cầu khởi kiện (nếu có).

Để vụ việc được Tòa án, thụ lý thì người khởi kiện cần phải chuẩn bị và soạn thảo đầy đủ các tài liệu chứng cứ liên quan đến vụ việc cũng như đảm bảo các nội dung chính của đơn khởi kiện cần có theo quy định của pháp luật nhằm bảo vệ quyền, lợi ích của người sử dụng đất bị lấn chiếm. Tuy nhiên, trong trường hợp vì lý do khách quan mà người khởi kiện không thể nộp đầy đủ tài liệu, chứng cứ kèm theo đơn khởi kiện thì họ phải nộp tài liệu, chứng cứ hiện có để chứng minh quyền, lợi ích hợp pháp của người khởi kiện bị xâm phạm. Người khởi kiện bổ sung hoặc giao nộp bổ sung tài liệu, chứng cứ khác theo yêu cầu của Tòa án trong quá trình giải quyết vụ án.

Thủ tục khởi kiện khi hàng xóm lấn sang đất của mình

Khi hàng xóm lấn sang đất của mình, việc khởi kiện là một phương án để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Tuy nhiên, quá trình khởi kiện không phải là điều dễ dàng và đòi hỏi sự chuẩn bị cẩn thận và kỹ lưỡng. Cụ thể căn cứ theo các quy định từ Điều 190 đến Điều 315 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, thủ tục khởi kiện khi hàng xóm lấn sang đất được thực hiện như sau:

Bước 1: Nộp đơn khởi kiện đến Tòa án có thẩm quyền.

Người khởi kiện có thể nộp đơn trực tiếp tại Tòa án hoặc gửi bằng phương thức gửi trực tuyến qua cổng dịch vụ công quốc gia (nếu có) hoặc gửi hồ sơ khởi kiện qua dịch vụ bưu chính.

Bước 2: Tòa án tiếp nhận và xử lý đơn khởi kiện (Điều 191 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015).

• Khi nhận đơn khởi kiện nộp trực tiếp, Tòa án có trách nhiệm cấp ngay giấy xác nhận đã nhận đơn cho người khởi kiện;
• Đối với trường hợp nhận đơn qua dịch vụ bưu chính thì trong thời hạn 02 ngày làm việc, kể từ ngày nhận đơn, Tòa án phải gửi thông báo nhận đơn cho người khởi kiện;
• Trường hợp nhận đơn khởi kiện bằng phương thức gửi trực tuyến thì Tòa án phải thông báo ngay việc nhận đơn cho người khởi kiện qua Cổng thông tin điện tử của Tòa án (nếu có).

Theo khoản 3 Điều 191 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày được phân công, Thẩm phán phải xem xét đơn khởi kiện và có một trong các quyết định sau đây:

• Yêu cầu sửa đổi, bổ sung đơn khởi kiện;
• Tiến hành thủ tục thụ lý vụ án theo thủ tục thông thường hoặc theo thủ tục rút gọn nếu vụ án có đủ điều kiện để giải quyết theo thủ tục rút gọn quy định tại khoản 1 Điều 317 của Bộ luật này;
• Chuyển đơn khởi kiện cho Tòa án có thẩm quyền và thông báo cho người khởi kiện nếu vụ án thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án khác;
• Trả lại đơn khởi kiện cho người khởi kiện nếu vụ việc đó không thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án.

Bước 3: Thụ lý và thông báo việc thụ lý

Khi xét thấy hồ sơ khởi kiện đầy đủ và vụ án thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án, Thẩm phán sẽ ra thông báo cho người khởi kiện thực hiện thủ tục nộp tiền tạm ứng án phí trong trường hợp họ phải nộp tiền tạm ứng án phí.

• Trong thời hạn 07 ngày, kể từ ngày nhận được giấy báo của Tòa án về việc nộp tiền tạm ứng án phí, người khởi kiện phải nộp tiền tạm ứng án phí và nộp cho Tòa án biên lai thu tiền tạm ứng án phí.
• Thẩm phán thụ lý vụ án khi người khởi kiện nộp cho Tòa án biên lai thu tiền tạm ứng án phí.

Căn cứ theo Điều 196 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 quy định việc Tòa án thực hiện thông báo việc thụ lý như sau: trong thời hạn 03 ngày làm việc, kể từ ngày thụ lý vụ án, Thẩm phán phải thông báo bằng văn bản cho nguyên đơn, bị đơn, cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến việc giải quyết vụ án, cho Viện kiểm sát cùng cấp về việc Tòa án đã thụ lý vụ án.

Bước 4: Chuẩn bị xét xử

Thời hạn chuẩn bị xét xử là 04 tháng kể từ ngày thụ lý vụ án. Đối với vụ án có tính chất phức tạp hoặc do trở ngại khách quan thì Chánh án Tòa án có thể quyết định gia hạn thời gian chuẩn bị xét xử nhưng không quá 02 tháng.

Trong thời hạn chuẩn bị xét xử, Thẩm phán ra một trong các quyết định sau đây:

• Công nhận sự thỏa thuận của các đương sự;
• Tạm đình chỉ giải quyết vụ án dân sự;
• Đình chỉ giải quyết vụ án dân sự;
• Đưa vụ án ra xét xử.

Bước 5: Đưa vụ án ra xét xử sơ thẩm và mở phiên tòa sơ thẩm

Trong thời hạn 01 tháng kể từ ngày có quyết định đưa vụ án ra xét xử, Tòa án phải mở phiên tòa sơ thẩm.

Bước 6: Thực hiện phúc thẩm vụ án nếu có kháng cáo, kháng nghị.

>>Xem thêm: Thủ tục khởi kiện buộc trả lại đất đã lấn chiếm

Luật sư hướng dẫn thủ tục khởi kiện khi hàng xóm xây nhà lấn chiếm đất đai

Luật sư tư vấn khởi kiện lấn chiếm đất đai

Luật Long Phan PMT xin cung cấp cho Quý Khách hàng một số dịch vụ sau đối với việc giải quyết việc nhà hàng xóm xây dựng nhà lấn chiếm đất

• Tư vấn khách hàng thực hiện thủ tục khởi kiện khi đất bị lấn chiếm;
• Tư vấn thủ tục hòa giải tranh chấp đất đai;
• Tư vấn và hướng dẫn khách hàng thu thập các tài liệu chứng cứ chứng minh
• Thay mặt khách hàng trích lục các thông tin về thửa đất tại cơ quan có thẩm quyền.
• Hỗ trợ soạn thảo hồ sơ khởi kiện, văn bản có liên quan trong quá trình giải quyết tranh chấp đất đai;
• Đại diện khách hàng tham gia giải quyết tranh chấp tại Tòa án;
• Đại diện khách hàng làm việc với cơ quan nhà nước.
• Cử đại diện theo ủy quyền tham gia tố tụng thay mặt cho khách hàng thực hiện các thủ tục cần thiết.
• Luật sư tham gia tranh tụng trực tiếp tại Tòa.
• Hỗ trợ pháp lý khác có liên quan.

Khi hàng xóm xây nhà lấn chiếm đất, người sử dụng đất có quyền khởi kiện đến Tòa án có thẩm quyền để giải quyết tranh chấp. Thủ tục hòa giải tại Ủy ban nhân dân cấp xã là thủ tục bắt buộc trước khi khởi kiện tranh chấp này. Nếu còn thắc mắc nào cần tư vấn thì hãy liên hệ ngay với đội ngũ Tư vấn luật đất đai thông qua số Hotline 1900636387 để được hỗ trợ nhanh chóng và kịp thời.