Có thể sử dụng ảnh vệ tinh làm chứng cứ ranh giới đất đai?

Sử dụng ảnh vệ tinh làm chứng cứ ranh giới đất đai đang trở thành giải pháp công nghệ hiện đại trong giải quyết tranh chấp khi người sử dụng đất không thống nhất về mốc giới. Ảnh vệ tinh có thể trở thành chứng cứ ranh giới đất đai hợp pháp nếu đảm bảo các thuộc tính khách quan, liên quan và hợp pháp theo quy định pháp luật. Bài viết phân tích chi tiết cơ sở pháp lý, điều kiện và quy trình để ảnh vệ tinh được công nhận làm chứng cứ trong tố tụng.

Cơ sở pháp lý công nhận ảnh vệ tinh là chứng cứ

Việc sử dụng ảnh vệ tinh làm chứng cứ ranh giới đất đai được pháp luật Việt Nam công nhận thông qua nhiều văn bản quy phạm pháp luật. Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 (sau đây gọi là BLTTDS 2015) và Luật Giao dịch điện tử 2023 tạo hành lang pháp lý vững chắc cho việc sử dụng dữ liệu điện tử trong tố tụng. Sự kết hợp giữa quy định pháp luật và công nghệ hiện đại mở ra cơ hội mới cho người sử dụng đất trong việc chứng minh quyền lợi hợp pháp.

Điều 94 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 liệt kê “dữ liệu điện tử” là một trong mười nguồn chứng cứ được pháp luật công nhận. Ảnh vệ tinh thuộc dạng dữ liệu điện tử khi được số hóa và lưu trữ dưới định dạng file ảnh. Việc xếp dữ liệu điện tử ngang hàng với các nguồn chứng cứ truyền thống như tài liệu, vật chứng, lời khai cho thấy pháp luật đã cập nhật với xu hướng công nghệ trong hoạt động tư pháp.

Theo Luật Giao dịch điện tử 2023, có hiệu lực từ ngày 01/07/2024, càng khẳng định rõ giá trị pháp lý của thông điệp dữ liệu. Theo Điều 3 của Luật này, thông điệp dữ liệu là thông tin được tạo ra, gửi, nhận, lưu trữ bằng phương tiện điện tử. Ảnh vệ tinh hoàn toàn phù hợp với định nghĩa này khi được thu nhận từ vệ tinh, xử lý và lưu trữ điện tử. Luật khẳng định thông điệp dữ liệu không bị phủ nhận giá trị pháp lý và giá trị dùng làm chứng cứ chỉ vì nó ở dạng điện tử.

Đối với công cụ “Lịch sử hình ảnh” (Historical Imagery) trên Google Earth Pro phiên bản miễn phí cho máy tính là ví dụ điển hình về ứng dụng công nghệ vệ tinh. Công cụ này cho phép xem lại hình ảnh ranh giới đất đai qua các thời kỳ, giúp xác định sự thay đổi của mốc giới theo thời gian. Tuy nhiên, để ảnh từ Google Earth Pro trở thành chứng cứ ranh giới đất đai trong tố tụng, cần thêm các thủ tục xác thực và giám định chuyên

>>>> Xem thêm: Tranh chấp về quyền sử dụng đất khi ranh giới phân định không còn

Điều kiện để ảnh vệ tính trở thành chứng cứ

Không phải mọi ảnh vệ tinh đều có thể sử dụng làm chứng cứ ranh giới đất đai trong tranh chấp. Pháp luật đặt ra các điều kiện nghiêm ngặt về nguồn gốc, độ chính xác và tính xác thực của ảnh. Việc đáp ứng đầy đủ các điều kiện này quyết định giá trị chứng minh của ảnh vệ tinh trước toà án và khả năng bảo vệ quyền lợi của người sử dụng đất.

Nguồn gốc – xuất xứ của ảnh phải rõ ràng

Nguồn gốc – xuất xứ của ảnh vệ tinh phải rõ ràng để đảm bảo tính khách quan và đáng tin cậy của chứng cứ ranh giới đất đai. Ảnh vệ tinh nên được cung cấp bởi các cơ quan nhà nước có chức năng. Ví dụ như Cục Viễn thám Quốc gia theo quy định tại Điều 23 Nghị định 03/2019/NĐ-CP quy định rõ về việc khai thác và sử dụng thông tin, dữ liệu ảnh viễn thám, bao gồm:

• Các điều kiện về phiếu yêu cầu cung cấp thông tin, dữ liệu ảnh viễn thám
• Trách nhiệm của cơ quan quản lý trong việc cung cấp đầy đủ và chính xác thông tin.

Đặc biệt, các ảnh vệ tinh được cung cấp bởi cơ quan nhà nước thường đã trải qua quá trình nắn chỉnh hình học (orthorectify). Quá trình này giúp loại bỏ các biến dạng từ ảnh do góc nhìn, địa hình, hoặc các yếu tố khác, tạo ra một hình ảnh “đúng” nơi mọi điểm trên ảnh đều tương ứng với một vị trí xác định trên mặt đất. 

Việc nắn chỉnh hình học còn bao gồm việc gắn hệ tọa độ theo chuẩn VN-2000 và kiểm soát sai số trong phạm vi cho phép, thường là ≤ 0,10 m (đối với quy mô đô thị) theo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia 04:2022/BTNMT (viết tắt là QCVN 04:2022/BTNMT). Tiêu chuẩn này đảm bảo độ chính xác cao về vị trí địa lý của các đối tượng trên ảnh, làm tăng giá trị chứng cứ của ảnh vệ tinh trong việc xác định ranh giới đất đai và mốc giới. Nguồn gốc rõ ràng và quá trình xử lý kỹ thuật chuyên nghiệp từ cơ quan nhà nước giúp ảnh vệ tinh có tính pháp lý cao hơn so với các ảnh thu thập từ các nguồn không chính thống, từ đó tăng khả năng được chấp nhận làm chứng cứ trong các vụ tranh chấp về ranh giới đất đai và quyền sử dụng đất.

Độ chính xác đo đạc phải cao

Toà án nhân dân là cơ quan có thẩm quyền giải quyết các tranh chấp về quyền sử dụng đất nhưng không có chức năng đo đạc, xác định vị trí đối với đất đang tranh chấp. Do đó, khi thực hiện thủ tục đo đạc, Toà án cần kết hợp với các cơ quan chức năng, có chuyên môn thực hiện đo đạc, xác định hiện trạng sử dụng đất của các đương sự.

Tại Điều 13 Nghị định 102/2024/NĐ-CP ngày 31/7/2024 hướng dẫn chi tiết Luật Đất đai quy định về việc Văn phòng đăng ký đất đai là tổ chức có nhiệm vụ thực hiện đo đạc, chỉnh lý, lập bản đồ địa chính.

Ngoài ra, ở nhiều địa phương cũng có thành lập Trung tâm Kỹ thuật Tài nguyên và Môi trường. Cụ thể một số chức năng của Trung tâm Kỹ thuật Tài nguyên và Môi trường như cung cấp dịch vụ, tác nghiệp về chuyên môn, kỹ thuật chuyên ngành về đo đạc – bản đồ, viễn thám, tài nguyên đất, tài nguyên nước, tài nguyên khoáng sản, địa chất, môi trường, khí tượng thủy văn, biến đổi khí hậu và biển. Trung tâm Đo đạc Bản đồ cấp tỉnh là đơn vị phù hợp với đủ năng lực kỹ thuật và tư cách pháp lý. Sản phẩm đo vẽ từ ảnh vệ tinh bao gồm “Bản mô tả ranh giới – mốc giới từ ảnh viễn thám” và Bản đồ hiện trạng tỷ lệ 1/500. Tỷ lệ 1/500 cho phép thể hiện chi tiết đến từng mét, phù hợp với yêu cầu xác định chính xác ranh giới đất đai.

>>> Xem thêm: Ký giáp ranh đất có cần phải tất cả hàng xóm giáp ranh có mặt không?

Xác nhận/giám định của cơ quan chuyên môn

Để ảnh vệ tinh trở thành chứng cứ ranh giới đất đai có giá trị pháp lý cao, cần có xác nhận hoặc kết luận giám định từ cơ quan chuyên môn. Cục Viễn thám Quốc gia có thể cung cấp văn bản giải trình kèm theo ảnh, xác nhận về nguồn gốc, thời gian chụp, phương pháp xử lý và độ chính xác của ảnh. Văn bản này có giá trị như một chứng cứ độc lập, củng cố tính xác thực của ảnh vệ tinh.

Tòa án có quyền trưng cầu giám định khi cần làm rõ các vấn đề kỹ thuật phức tạp. Các viện nghiên cứu, trường đại học có chuyên môn về viễn thám, trắc địa có thể được chỉ định làm đơn vị giám định. Nội dung giám định bao gồm: xác định tính xác thực của ảnh, đánh giá độ chính xác, khả năng sử dụng để xác định mốc giới, so sánh với tài liệu địa chính hiện có. Kết luận giám định là nguồn chứng cứ theo Điều 94 BLTTDS 2015, có giá trị chứng minh cao.

Khuyến nghị của luật sư khi sử dụng ảnh vệ tinh làm chứng cứ

Kinh nghiệm thực tiễn cho thấy việc sử dụng ảnh vệ tinh làm chứng cứ ranh giới đất đai cần chiến lược phù hợp để đạt hiệu quả cao nhất. Luật sư chuyên về tranh chấp đất đai khuyến nghị người sử dụng đất cần hiểu rõ vai trò, giới hạn của ảnh vệ tinh và cách kết hợp với các chứng cứ khác. Việc chuẩn bị kỹ lưỡng và sử dụng đúng cách giúp tăng khả năng thắng kiện.

>>>> Xem thêm: Giải quyết tranh chấp ranh giới đất liền kề: Hướng dẫn từ A-Z

Ảnh vệ tinh thường bổ trợ cho bản đồ địa chính, không tự động thay thế trích đo được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt. Giá trị chứng cứ trong nhiều trường hợp không được xếp thứ tự ưu tiên

Ảnh vệ tinh trong hầu hết trường hợp đóng vai trò bổ trợ, không tự động thay thế bản đồ địa chính hoặc trích đo được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt. Bản đồ địa chính là tài liệu pháp lý chính thức về ranh giới đất đai, được lập theo quy trình chặt chẽ và có chữ ký xác nhận của cơ quan nhà nước. Trong khi đó, ảnh vệ tinh phản ánh hiện trạng thực tế tại một thời điểm, có thể khác với ranh giới pháp lý đã được xác lập.

Giá trị của ảnh vệ tinh nằm ở khả năng cung cấp bằng chứng trực quan về lịch sử sử dụng đất và biến động mốc giới theo thời gian. Tuy nhiên, tòa án vẫn ưu tiên các tài liệu địa chính chính thức khi có mâu thuẫn. Người sử dụng đất nên định vị ảnh vệ tinh như một trong nhiều chứng cứ, không nên chỉ dựa vào ảnh vệ tinh. Trong đơn khởi kiện hoặc bản tự bảo vệ, cần trình bày rõ mục đích sử dụng ảnh vệ tinh là để làm sáng tỏ sự việc, bổ sung cho các chứng cứ chính. Cách tiếp cận này giúp tòa án dễ chấp nhận và sử dụng ảnh vệ tinh trong quá trình xem xét, đánh giá chứng cứ tổng thể.

Để tăng giá trị chứng minh, cần kết hợp với các chứng cứ khác như bản đồ đo vẽ hoặc bản đồ áp ranh của trung tâm đo đạc bản đồ tỉnh

Để tăng giá trị chứng minh, ảnh vệ tinh cần được kết hợp chặt chẽ với các chứng cứ ranh giới đất đai khác. Bản đồ đo vẽ hoặc bản đồ trích đo do Trung tâm Đo đạc Bản đồ cấp tỉnh lập là chứng cứ bổ sung quan trọng nhất. Khi bản đồ đo vẽ từ ảnh vệ tinh phù hợp với hồ sơ địa chính, sức thuyết phục tăng lên đáng kể. Việc đối chiếu nhiều nguồn độc lập giúp tòa án tin tưởng vào tính chính xác của thông tin.

Các tài liệu xác định hiện trạng và ý kiến của cơ quan quản lý đất đai có thể bổ trợ hoặc mâu thuẫn với bản ảnh vệ tinh

Trong quá trình giải quyết tranh chấp ranh giới đất đai, các tài liệu xác định hiện trạng và ý kiến của cơ quan quản lý đất đai đóng vai trò quan trọng, có thể bổ trợ hoặc thậm chí mâu thuẫn với bản ảnh vệ tinh. Các tài liệu xác định hiện trạng bao gồm biên bản kiểm tra thực địa, biên bản xác định mốc giới, hoặc các kết luận của đoàn thanh tra, kiểm tra đất đai. Những tài liệu này thường được lập dựa trên kết quả khảo sát trực tiếp tại hiện trường và ghi nhận các thông tin cụ thể về ranh giới đất đai tại thời điểm đó.

Bên cạnh đó, ý kiến của cơ quan quản lý đất là nguồn thông tin có giá trị pháp lý cao vì họ là đơn vị lưu trữ và quản lý hồ sơ địa chính chính thức. Khi có sự mâu thuẫn giữa ảnh vệ tinh và các tài liệu địa chính hoặc ý kiến của cơ quan quản lý, Tòa án hoặc Hội đồng Trọng tài sẽ xem xét toàn bộ các chứng cứ để đưa ra quyết định cuối cùng

Dịch vụ luật sư tư vấn và tham gia giải quyết tranh chấp đất đai

Luật sư chuyên nghiệp về tranh chấp ranh giới đất đai  của Luật Long Phan PMT sẽ hỗ trợ toàn diện cho người sử dụng đất trong việc sử dụng ảnh vệ tinh làm chứng cứ:

• Tư vấn về khả năng sử dụng ảnh vệ tinh cho từng vụ việc cụ thể, đánh giá điểm mạnh và hạn chế
• Soạn thảo văn bản yêu cầu giám định ảnh vệ tinh gửi tòa án hoặc cơ quan chuyên môn
• Đại diện trình bày, bảo vệ chứng cứ ảnh vệ tinh tại phiên tòa

Câu hỏi thường gặp (FAQ) về sử dụng ảnh vệ tinh làm chứng cứ ranh giới đất đai

Dưới đây là tổng hợp một số câu hỏi thường gặp về sử dụng ảnh vệ tinh làm chứng cứ ranh giới đất đai.

Ảnh vệ tinh từ Google Earth có được tòa án chấp nhận không?

Ảnh từ Google Earth có thể được chấp nhận nhưng cần bổ sung thủ tục xác thực. Nên in ảnh kèm thông tin metadata (thông tin mô tả về dữ liệu), xin xác nhận từ chính quyền địa phương về tính phù hợp với thực tế. Tốt nhất vẫn nên sử dụng ảnh từ Cục Viễn thám Quốc gia để có giá trị pháp lý cao hơn.

Đối phương phủ nhận ảnh vệ tinh thì xử lý thế nào?

Khi đối phương phủ nhận, có thể yêu cầu tòa án trưng cầu giám định hoặc mời chuyên gia tham gia phiên tòa. Chuẩn bị sẵn các chứng cứ bổ trợ khác để củng cố. Nếu cần, đề nghị tòa án chỉ định đơn vị thứ ba độc lập xác minh.

Ảnh vệ tinh có thể thay thế bản đồ địa chính không?

Không thể thay thế hoàn toàn. Bản đồ địa chính là tài liệu pháp lý chính thức về ranh giới. Ảnh vệ tinh chỉ là chứng cứ bổ sung, giúp làm rõ thực trạng khi bản đồ địa chính không rõ ràng hoặc có tranh cãi.

Kết luận

Sử dụng ảnh vệ tinh làm chứng cứ ranh giới đất đai là một phương án pháp lý tiến bộ, tuy nhiên, cần tuân thủ nghiêm ngặt các điều kiện về nguồn gốc, độ chính xác và sự xác nhận chuyên môn. Việc kết hợp ảnh vệ tinh với các chứng cứ truyền thống sẽ tăng cường tính thuyết phục trong các tranh chấp về đất đai. Để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của Quý khách hàng, hãy liên hệ Luật Long Phan PMT qua hotline 1900.63.63.87 để nhận tư vấn chuyên sâu và hỗ trợ pháp lý toàn diện trong mọi vấn đề liên quan đến ranh giới đất đai.

>> Xem thêm các bài viết liên quan đến chứng cứ đất đai:

• Các chứng cứ cần có trong vụ án tranh chấp đất đai
• Các hoạt động thu thập chứng cứ khi giải quyết tranh chấp đất đai
• Cần thu thập chứng cứ gì trước khi khởi kiện tranh chấp thừa kế đất

Tags: ảnh vệ tinh, bản đồ địa chính, chứng cứ điện tử, đo đạc bản đồ, ranh giới đất đai, Tranh chấp đất đai