Văn bản thỏa thuận lối đi chung có bắt buộc phải công chứng?

Văn bản thỏa thuận lối đi chung có bắt buộc phải công chứng? Theo quy định pháp luật hiện hành, văn bản thỏa thuận lối đi chung bắt buộc phải được chứng thực hoặc công chứng chưa được quy định cụ thể trong văn bản pháp luật nào và không phải lúc nào cũng bắt buộc. Bài viết phân tích chi tiết quy định pháp luật và những trường hợp nên thực hiện công chứng để bảo vệ quyền lợi của các bên tham gia thỏa thuận.

Quy định pháp luật không bắt buộc văn bản thỏa thuận lối đi chung phải công chứng

Hiện nay, pháp luật không quy định bắt buộc thực hiện công chứng đối với văn bản thỏa thuận lối đi chung. Tại Điều 29, Luật Đất đai 2024 chỉ quy định về quyền đối với thửa đất liền kề, trong đó bao gồm quyền về lối đi, nhưng không đưa ra yêu cầu bắt buộc về công chứng văn bản thỏa thuận. Việc công chứng thỏa thuận lối đi chung sẽ tùy vào nhu cầu của các bên.

Cụ thể tại khoản 2 Điều 29 Luật Đất đai 2024 quy định như sau việc xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt quyền đối với thửa đất liền kề thực hiện theo quy định của pháp luật về dân sự; đồng thời phải thực hiện đăng ký theo quy định tại Điều 133 của Luật này đối với trường hợp quyền về lối đi; cấp nước, thoát nước; tưới nước, tiêu nước trong canh tác.

Việc không bắt buộc công chứng văn bản thỏa thuận lối đi chung thể hiện sự linh hoạt của pháp luật, cho phép các bên tự quyết định dựa trên tình hình thực tế và mức độ rủi ro có thể xảy ra. Điều này giúp giảm bớt thủ tục hành chính và chi phí cho người dân trong việc giải quyết các vấn đề về lối đi chung. Đồng thời, việc này cũng phù hợp với xu hướng đơn giản hóa thủ tục hành chính và tạo thuận lợi cho người dân trong các giao dịch dân sự.

Khuyến nghị các trường hợp nên công chứng/chứng thực văn bản thỏa thuận lối đi chung

Mặc dù không bắt buộc, nhưng việc công chứng hoặc chứng thực văn bản thỏa thuận lối đi chung được khuyến khích trong nhiều trường hợp cụ thể. Các bên nên công chứng văn bản thỏa thuận tại văn phòng công chứng hoặc chứng thực tại Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất để tăng giá trị pháp lý và đảm bảo tính khách quan, tránh những tranh chấp, rủi ro xảy ra.

Việc công chứng hay chứng thực giúp tạo ra một văn bản có giá trị pháp lý cao hơn, được cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác nhận. Cơ sở pháp lý cho việc chứng thực được quy định tại Nghị định 23/2015/NĐ-CP.

Khi một trong các bên yêu cầu làm thủ tục đăng ký biến động đất đai (ghi nhận quyền lối đi trên Giấy chứng nhận)

Trường hợp các bên muốn ghi nhận quyền lối đi trên Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, việc có văn bản thỏa thuận được công chứng hoặc chứng thực trở nên hết sức quan trọng. Theo quy định tại khoản 2 Điều 29 Luật Đất đai 2024, việc xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt quyền đối với thửa đất liền kề thực hiện theo quy định của pháp luật về dân sự; đồng thời phải thực hiện đăng ký theo quy định tại Điều 133 của Luật này đối với trường hợp quyền về lối đi.

Đối chiếu sang điểm l, khoản 1 Điều 133 Luật Đất đai 2024 quy định các trường hợp đăng ký biến động trong đó quy định xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt quyền đối với thửa đất liền kề; thuộc trường hợp đăng ký biến động

Điều này có nghĩa là để được ghi nhận chính thức trên sổ đỏ, quyền lối đi phải được đăng ký biến động đất đai.

Khi thực hiện thủ tục đăng ký biến động đất đai để ghi nhận quyền lối đi, cơ quan có thẩm quyền sẽ yêu cầu các giấy tờ chứng minh việc thỏa thuận giữa các bên. Văn bản thỏa thuận được công chứng hoặc chứng thực sẽ có giá trị pháp lý cao hơn, được cơ quan đăng ký đất đai chấp nhận dễ dàng hơn so với văn bản chỉ có chữ ký của các bên.

Căn cứ theo khoản 2 Điều 22 Nghị định 101/2024/NĐ-CP thì Thời hạn thực hiện thủ tục đăng ký biến động đất đai trong trường hợp có thay đổi quyền đối với thửa đất liền kề là không quá 07 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ.

Gắn với việc hiến, tặng một phần đất để mở lối đi, thì văn bản thỏa thuận đó phải công chứng/chứng thực như giao dịch về quyền sử dụng đất

Trong trường hợp thỏa thuận lối đi chung gắn liền với việc hiến tặng hoặc chuyển nhượng một phần đất để tạo lối đi, văn bản thỏa thuận phải được công chứng hoặc chứng thực theo quy định về giao dịch chuyển quyền sử dụng đất. Theo Luật Đất đai 2024 và các nghị định hướng dẫn, mọi giao dịch về quyền sử dụng đất như chuyển nhượng, tặng cho đều phải được công chứng hoặc chứng thực để có hiệu lực pháp lý. Điều này được quy định rõ ràng nhằm bảo vệ quyền lợi của các bên và đảm bảo tính minh bạch trong giao dịch.

Cơ sở pháp lý cho yêu cầu này nằm ở chỗ khi có sự chuyển giao quyền sử dụng đất, dù chỉ là một phần nhỏ để làm lối đi, thì bản chất của giao dịch đã thay đổi từ thỏa thuận đơn thuần về việc sử dụng lối đi sang giao dịch về quyền sử dụng đất. Theo quy định tại điểm a, khoản 3 Điều 27 Luật Đất đai 2024, hợp đồng chuyển nhượng, tặng cho quyền sử dụng đất phải được lập thành văn bản và thực hiện công chứng hoặc chứng thực. Nếu không thực hiện đúng thủ tục này, giao dịch có thể bị vô hiệu theo quy định của khoản 2 Điều 117 và Điều 122 Bộ luật Dân sự 2015.

Muốn đảm bảo tính ràng buộc lâu dài vì có nguy cơ phát sinh tranh chấp

Khi các bên nhận thấy có nguy cơ cao phát sinh tranh chấp về lối đi chung trong tương lai, việc công chứng hoặc chứng thực văn bản thỏa thuận là biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Tùy thuộc vào nhu cầu các bên, muốn chắc chắn về mặt pháp lý và tránh các vấn đề tranh chấp diễn ra sau này thì các chủ thể có thể lập một văn bản về sự thỏa thuận lối đi chung và mang văn bản đi công chứng chứng thực. Việc này giúp tạo ra bằng chứng pháp lý vững chắc khi có tranh chấp xảy ra.

Các yếu tố tạo ra nguy cơ tranh chấp bao gồm: mối quan hệ không thuận hòa giữa các bên, diện tích lối đi chung lớn có giá trị kinh tế cao, vị trí lối đi ảnh hưởng đến việc sử dụng đất của nhiều hộ gia đình, hoặc có sự thay đổi về thành viên hộ gia đình qua các thế hệ. Khi có văn bản được công chứng hoặc chứng thực, các bên sẽ có cơ sở pháp lý rõ ràng để giải quyết tranh chấp thông qua hòa giải hoặc tòa án. Cơ sở pháp lý cho việc giải quyết tranh chấp được quy định tại Điều 235, 236 Luật Đất đai 2024, theo đó thẩm quyền giải quyết thuộc về Ủy ban nhân dân hoặc Tòa án tùy thuộc vào việc có hay không có giấy tờ về quyền sử dụng đất.

Khuyến nghị các nội dung cần có trong văn bản thỏa thuận

Để đảm bảo tính hiệu quả và giá trị pháp lý, văn bản thỏa thuận lối đi chung cần có các nội dung đầy đủ và rõ ràng.

• Phần đầu văn bản phải ghi rõ thông tin về các bên tham gia thỏa thuận, bao gồm họ tên, năm sinh, căn cước công dân, địa chỉ thường trú và thông tin liên hệ. Đối với trường hợp hộ gia đình, cần ghi đầy đủ thông tin của tất cả thành viên có liên quan đến quyền sử dụng đất. Thông tin về thửa đất cũng phải được mô tả chi tiết, gồm số thửa, số tờ bản đồ, địa chỉ cụ thể và thông tin về Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hiện có.
• Nội dung chính của thỏa thuận phải mô tả rõ ràng về lối đi chung, bao gồm vị trí, giới hạn, chiều dài, chiều rộng, chiều cao cụ thể của lối đi.
• Văn bản nên đính kèm bản đồ hoặc sơ đồ minh họa để làm rõ vị trí và phạm vi của lối đi chung. Quyền và nghĩa vụ của các bên cũng cần được quy định cụ thể, bao gồm quyền sử dụng lối đi để đi lại, vận chuyển hàng hóa, quyền bảo vệ và duy trì tình trạng lối đi.
• Các nghĩa vụ của các bên bao gồm việc giữ gìn vệ sinh chung, không sử dụng lối đi chung cho mục đích kinh doanh hoặc gây ảnh hưởng đến việc đi lại của các bên khác, tham gia tu sửa, bảo dưỡng lối đi chung khi cần thiết. Cơ chế giải quyết tranh chấp cũng nên được thỏa thuận từ đầu.
• Cuối văn bản phải có chữ ký của tất cả các bên

Dịch vụ luật sư tư vấn và soạn thảo văn bản thỏa thuận lối đi chung

Luật Long Phan PMT cung cấp dịch vụ tư vấn và soạn thảo văn bản thỏa thuận lối đi chung chuyên nghiệp cho Quý khách hàng. Các công việc mà luật sư sẽ thực hiện cho Quý khách hàng bao gồm:

• Phân tích tình hình thực tế của Quý khách hàng, đánh giá các rủi ro pháp lý có thể phát sinh và đưa ra lời khuyên về việc có nên công chứng hay chứng thực văn bản thỏa thuận
• Tiến hành khảo sát tại hiện trường để xác định chính xác vị trí, kích thước lối đi chung và các yếu tố liên quan, đồng thời thu thập đầy đủ giấy tờ pháp lý của các bên
• Soạn thảo văn bản thỏa thuận
• Hướng dẫn thủ tục công chứng/chứng thực
• Đại diện thương lượng và hòa giải
• Hỗ trợ đăng ký biến động đất đai
• Đại diện Quý khách hàng trong việc giải quyết các tranh chấp về lối đi chung tại cơ quan hành chính hoặc tòa án, bảo vệ quyền lợi hợp pháp một cách hiệu quả

Kết luận

Văn bản thỏa thuận lối đi chung không bắt buộc phải công chứng chứng thực theo quy định pháp luật hiện hành, tuy nhiên việc thực hiện công chứng hoặc chứng thực được khuyến khích để tăng giá trị pháp lý và giảm thiểu rủi ro tranh chấp. Để được tư vấn chi tiết và soạn thảo văn bản thỏa thuận chuyên nghiệp, Quý khách hàng vui lòng liên hệ Luật Long Phan PMT qua hotline 1900636387 để nhận được sự hỗ trợ tốt nhất.

>> Xem thêm những bài viết có liên quan về lối đi chung và tranh chấp lối đi chung

• Mẫu đơn tranh chấp lối đi chung cập nhật mới nhất
• Hướng dẫn giải quyết tranh chấp lối đi chung
• Hàng xóm bít lối đi chung: Xử lý như thế nào?
• Thủ tục kiện đòi mở lối đi vào nhà đất

Tags: Chứng thực thỏa thuận lối đi chung, Công chứng thỏa thuận lối đi chung, Quyền đối với thửa đất liền kề, Tranh chấp lối đi chung, Văn bản thỏa thuận lối đi chung