Thẩm quyền của Ủy ban nhân dân cấp xã trong lĩnh vực đất đai

Thẩm quyền của Ủy ban nhân dân cấp xã trong lĩnh vực đất đai được quy định chi tiết trong Nghị định 151/2025/NĐ-CP của Chính phủ ngày 12/6/2025, đánh dấu bước chuyển đổi quản lý đất đai về cấp cơ sở.  Sự thay đổi này tạo nên nhiều chiều hướng tích cực trong các hoạt động như cấp sổ đỏ, phê duyệt phương án sử dụng đất, giải quyết tranh chấp đất. Bài viết phân tích chi tiết các thẩm quyền cụ thể của UBND cấp xã trong lĩnh vực đất đai.

Thẩm quyền trực tiếp của Ủy ban nhân dân cấp xã

Theo quy định mới nhất của Luật Đất đai 2024 và Nghị định 151/2025/NĐ-CP của Chính phủ ngày 12/6/2025, thẩm quyền trực tiếp của Ủy ban nhân dân cấp xã trong lĩnh vực quản lý đất đai đã được mở rộng đáng kể, tạo ra những thay đổi mang tính đột phá. Đáng chú ý nhất là việc lần đầu tiên trao quyền cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) cho hộ gia đình, cá nhân, giúp người dân thực hiện thủ tục thuận tiện ngay tại cơ sở. Cụ thể sau đây: 

• Theo quy định tại điểm h khoản 1 Điều 5 Nghị định 151/2025/NĐ-CP của Chính phủ ngày 12/6/2025, UBND cấp xã được giao thẩm quyền trực tiếp quan trọng nhất là cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho hộ gia đình, cá nhân đáp ứng đủ điều kiện như đất ổn định, không tranh chấp, phù hợp quy hoạch, không vi phạm pháp luật theo quy định tại Điều 137, Điều 138 Luật Đất đai 2024;

Lưu ý: Theo quy định tại khoản 4 Điều 18 Nghị định 151/2025/NĐ-CP của Chính phủ ngày 12/6/2025 thì quá trình cấp Giấy chứng nhận được thực hiện theo cơ chế hậu kiểm, không yêu cầu người dân nộp giấy xác nhận “không tranh chấp” như trước đây.

• UBND cấp xã có thẩm quyền quyết định giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất đối với cá nhân, hộ gia đình và cộng đồng dân cư, giao đất không thu tiền sử dụng đất cho đối tượng thuộc Điều 118 Luật Đất đai 2024 như đơn vị sự nghiệp công lập sử dụng đất xây dựng công trình sự nghiệp, hộ nghèo, người sử dụng đất rừng đặc dụng, phòng hộ. Thẩm quyền này bao gồm việc xem xét, phê duyệt các hồ sơ giao đất, cho thuê đất phù hợp với quy hoạch sử dụng đất đã được duyệt;
• UBND cấp xã tham gia xây dựng, điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp xã và cho ý kiến đối với quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh theo quy định tại khoản 1 Điều 14 Nghị định 151/2025/NĐ-CP của Chính phủ ngày 12/6/2025;
• Thẩm quyền phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho những trường hợp thu hồi đất cũng thuộc về Chủ tịch UBND cấp xã theo quy định tại điểm d khoản 1 Điều 5 Nghị định 151/2025/NĐ-CP của Chính phủ ngày 12/6/2025;
• Thẩm quyền quản lý hồ sơ địa chính bao gồm cập nhật biến động, thống kê, kiểm kê đất đai và quản lý quỹ đất công ích, đất chưa sử dụng do xã quản lý;
• UBND xã còn tham gia hòa giải tranh chấp đất đai và lập biên bản hòa giải theo khoản 2 Điều 235 Luật Đất đai 2024. Khi có tranh chấp đất đai trên địa bàn, UBND cấp xã có trách nhiệm tiếp nhận đơn khiếu nại, tổ chức hòa giải giữa các bên tranh chấp. Trong trường hợp hòa giải không thành, UBND xã có trách nhiệm lập biên bản ghi nhận kết quả hòa giải và gửi hồ sơ lên cấp có thẩm quyền để giải quyết. Các thẩm quyền này giúp UBND cấp xã thực hiện tốt vai trò quản lý nhà nước về đất đai tại cấp cơ sở, đảm bảo quyền lợi hợp pháp của người sử dụng đất.

Tóm lại, việc gia tăng thẩm quyền trực tiếp của UBND cấp xã là một bước tiến quan trọng. Các quy định mới không chỉ trao quyền cấp Giấy chứng nhận mà còn bao quát toàn diện các mặt quản lý then chốt như quy hoạch, giao đất, cho thuê đất và giải quyết tranh chấp. Sự thay đổi này khẳng định vai trò trung tâm của chính quyền cơ sở, hướng tới một nền hành chính phục vụ, giúp công tác quản lý đất đai trở nên gần dân, hiệu quả và minh bạch hơn, đảm bảo tốt nhất quyền và lợi ích hợp pháp của người dân.

>>> Xem thêm: Giải quyết tranh chấp đất đai tại UBND: Thủ tục thực hiện

Thẩm quyền được chuyển giao cho Chủ tịch UBND cấp xã do UBND tỉnh ủy quyền

Theo quy định mới tại Nghị định 151/2025/NĐ-CP của Chính phủ ngày 12/6/2025, Chủ tịch UBND cấp xã sẽ chính thức được UBND cấp tỉnh cấp quyền thực hiện nhiều thẩm quyền quan trọng trong lĩnh vực đất đai. Cụ thể như sau:

• Theo quy định tại khoản 2 Điều 10 Nghị định 151/2025/NĐ-CP của Chính phủ ngày 12/6/2025, Chủ tịch UBND cấp xã được ủy quyền ra quyết định thu hồi đất trong trường hợp thu hồi đất do chấm dứt việc sử dụng đất theo pháp luật, tự nguyện trả lại đất, có nguy cơ đe dọa tính mạng con người, không còn khả năng tiếp tục sử dụng;
• Thẩm quyền thực hiện cấp Giấy chứng nhận theo điểm đ khoản 3 Điều 10 Nghị định 151/2025/NĐ-CP của Chính phủ ngày 12/6/2025 trong các trường hợp sử dụng đất theo hình thức quy định tại Điều 118 và khoản 3 Điều 120 Luật Đất đai 2024 hoặc trường hợp quy định tại Điều 119 và khoản 2 Điều 120 Luật Đất đai 2024 mà được miễn toàn bộ tiền sử dụng đất, tiền thuê đất cho cả thời hạn thuê theo quy định của Chính phủ về thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất;
• Ngoài ra, theo quy định tại điểm c khoản 3 Điều 10 Nghị định 151/2025/NĐ-CP của Chính phủ ngày 12/6/2025 thì Chủ tịch ủy ban nhân dân cấp xã sẽ được Ủy ban nhân dân cấp tỉnh phân quyền để thực hiện ra văn bản chấp thuận cho doanh nghiệp thỏa thuận nhận quyền sử dụng đất ở địa phương để phục vụ các dự án phát triển kinh tế – xã hội theo điểm c khoản 3 Điều 127 Luật Đất đai 2024. 

Như vậy, việc tăng cường thẩm quyền cho Chủ tịch UBND cấp xã trong các lĩnh vực từ thu hồi đất, cấp Giấy chứng nhận đến chấp thuận thỏa thuận cho các dự án phát triển kinh tế – xã hội là một thay đổi lớn, có tác động trực tiếp đến người dân và doanh nghiệp

Thẩm quyền quản lý Nhà nước của Chủ tịch UBND cấp xã

Quản lý đất đai luôn là một trong những nhiệm vụ phức tạp và nhạy cảm nhất ở cấp cơ sở. Với vai trò là người đứng đầu, Chủ tịch UBND cấp xã chính là người ở tuyến đầu, trực tiếp đối mặt và xử lý các vấn đề phát sinh. Để đảm bảo hiệu quả công tác này, pháp luật đã quy định rõ những thẩm quyền và trách nhiệm cụ thể cho vị trí then chốt này tại Điều 15 Nghị định 151/2025/NĐ-CP của Chính phủ ngày 12/6/2025:

• Tổ chức cưỡng chế kiểm đếm bắt buộc, cưỡng chế thu hồi đất, trưng dụng đất;
• Phê duyệt và tổ chức cưỡng chế hành vi vi phạm pháp luật đất đai. Các hành vi vi phạm pháp luật đất đai bao gồm: sử dụng đất không đúng mục đích, sử dụng đất không đúng quy hoạch, xây dựng công trình không có giấy phép, lấn chiếm đất đai;
• Chủ tịch UBND xã tham gia Hội đồng xác định giá đất cụ thể, Hội đồng thẩm định bảng giá đất để đảm bảo tính chính xác trong định giá đất trong các trường hợp như bồi thường khi nhà nước thu hồi đất, xác định giá đất để tính thuế, xác định giá đất làm cơ sở tính tiền sử dụng đất;
• Xử lý, ngăn chặn vi phạm trong quản lý, sử dụng đất tại địa phương theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 241 Luật Đất đai 2024. Các vi phạm thường gặp bao gồm: xây dựng trái phép trên đất nông nghiệp, lấn chiếm đất công, sử dụng đất không đúng mục đích được ghi trong GCN, chuyển nhượng đất trái phép. 

Các thẩm quyền quản lý nhà nước này giúp UBND cấp xã thực hiện tốt vai trò quản lý, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người sử dụng đất và đảm bảo trật tự kỷ cương trong quản lý đất đai.

Khuyến nghị lưu ý về thẩm quyền của Ủy ban nhân dân cấp xã trong lĩnh vực đất đai

Từ ngày 01/07/2025, thẩm quyền của UBND cấp xã trong lĩnh vực đất đai có nhiều thay đổi quan trọng theo quy định mới. Việc nắm rõ những lưu ý cốt lõi về quyết định ủy quyền, các thủ tục hành chính thực hiện tại xã và sự linh hoạt trong nơi nộp hồ sơ sẽ giúp người dân và hộ gia đình tiết kiệm thời gian, chi phí và đảm bảo quyền lợi hợp pháp của mình.

• Một là, UBND cấp tỉnh phải ban hành quyết định ủy quyền thì Chủ tịch xã mới được thực hiện các quyền tại mục 2 nêu trên. Điều kiện tiên quyết này đảm bảo tính hợp pháp trong việc thực hiện thẩm quyền của Chủ tịch UBND cấp xã. Việc không có quyết định ủy quyền sẽ dẫn đến các trường hợp quyết định của chủ tịch ủy ban nhân dân cấp xã sẽ không có hiệu lực pháp luật;
• Hai là, kể từ ngày 01/7/2025, 14 thủ tục hành chính về đất đai do Bộ Nông nghiệp & Môi trường công bố sẽ triển khai trực tiếp tại xã, phường. Do đó, cá nhân, hộ gia đình nên liên hệ bộ phận “Một cửa” tại cấp xã để lấy mẫu mới nhất và được hướng dẫn cụ thể. Song song đó thì thời gian giải quyết được rút ngắn còn tối đa 3 ngày làm việc kể từ khi nhận đủ hồ sơ, toàn bộ quy trình cấp sổ đỏ lần đầu không vượt quá 17 ngày thay vì 20 ngày như trước;
• Ba là, từ ngày 01/7/2025, theo quy định tại khoản 1 Điều 18 Nghị định 151/2025/NĐ-Cp của Chính phủ ngày 12/6/2025 và khoản 3, khoản 4 Điều 21 Nghị định 101/2024/NĐ-CP của Chính phủ ngày 29/7/2024, người dân được nộp hồ sơ đăng ký đất đai tại bất kỳ điểm tiếp nhận nào trong cùng tỉnh hoặc thành phố, thay vì phải nộp tại nơi có đất như trước.

Tóm lại, những cập nhật về thẩm quyền đất đai của UBND cấp xã từ tháng 7/2025 mang lại nhiều thuận lợi cho người dân. Để quá trình thực hiện các thủ tục diễn ra nhanh chóng và hợp pháp, người dân cần chủ động liên hệ bộ phận “Một cửa” tại xã để được hướng dẫn chi tiết, đồng thời lưu ý về các điều kiện ủy quyền và quy định về nơi nộp hồ sơ mới.

Dịch vụ luật sư tư vấn và tham gia vào các thủ tục hành chính và giải quyết tranh chấp đất đai

Luật sư đóng vai trò quan trọng trong việc tư vấn pháp luật đất đai cho người dân khi thực hiện các thủ tục tại UBND cấp xã. Dịch vụ luật sư bao gồm:

• Tư vấn vấn về thẩm quyền của UBND cấp xã;
• Tư vấn hồ sơ cần chuẩn bị và quy trình thực hiện các thủ tục hành chính cấp xã;
• Soạn thảo văn bản pháp lý, đơn từ của từng thủ tục hành chính liên quan;
• Soạn thảo đơn đề nghị hòa giải, đơn đề nghị giải quyết tranh chấp hoặc các đơn từ giải trình, khiếu nại (nếu có);
• Đại diện theo ủy quyền thực hiện các thủ tục hành chính về đất đai;
• Đại diện theo ủy quyền tham gia các buổi làm việc với cơ quan quản lý đất đai, nộp hồ sơ và nhận kết quả bàn giao cho quý khách;
• Đại diện theo ủy quyền tham gia giải quyết tranh chấp về đất đai. 

Với sự am hiểu sâu sắc về pháp luật đất đai và các quy định mới, luật sư giúp khách hàng tận dụng tối đa các quyền lợi được pháp luật bảo vệ. Việc sử dụng dịch vụ luật sư chuyên nghiệp giúp người dân tiết kiệm thời gian, chi phí và đảm bảo hiệu quả cao trong việc giải quyết các vấn đề pháp lý về đất đai.

Câu hỏi thường gặp về thẩm quyền của Ủy ban nhân dân cấp xã trong lĩnh vực đất đai

Để giúp Quý khách hiểu rõ hơn về thẩm quyền của Ủy ban nhân dân cấp xã trong lĩnh vực đất đai theo quy định mới nhất, chúng tôi đã tổng hợp một số câu hỏi phổ biến xoay quanh vấn đề này. Mời tham khảo!

Cơ chế “hậu kiểm” trong quy trình cấp Giấy chứng nhận tại cấp xã được thực thi như thế nào và người sử dụng đất cần lưu tâm điều gì?

Cơ chế “hậu kiểm” có nghĩa là UBND cấp xã sẽ cấp Giấy chứng nhận dựa trên sự kê khai và cam kết của người dân mà không yêu cầu giấy xác nhận “không tranh chấp”. Sau đó, cơ quan chức năng sẽ tiến hành kiểm tra, xác minh. Người sử dụng đất cần lưu tâm rằng nếu bị phát hiện kê khai gian dối, Giấy chứng nhận sẽ bị thu hồi và họ sẽ phải chịu trách nhiệm trước pháp luật.

Nếu Ủy ban nhân dân cấp xã giải quyết hồ sơ cấp Giấy chứng nhận chậm hơn thời hạn quy định, công dân nên làm gì?

Nếu việc giải quyết hồ sơ bị trễ hạn, công dân có quyền gửi đơn khiếu nại đến Chủ tịch UBND cấp xã. Trong trường hợp khiếu nại không được giải quyết hoặc giải quyết không thỏa đáng, công dân có thể tiếp tục khiếu nại lên Chủ tịch UBND cấp tỉnh hoặc khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án nhân dân theo quy định của pháp luật (điểm b khoản 2 Điều 4 Nghị định 141/2025/NĐ-CP của Chính phủ ngày 12/6/2025).

Đâu là sự khác biệt căn bản giữa thẩm quyền trực tiếp cấp Giấy chứng nhận của UBND cấp xã và thẩm quyền được UBND cấp tỉnh ủy quyền?

Thẩm quyền trực tiếp là quyền đương nhiên của UBND cấp xã theo luật định đối với hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất ổn định, đủ điều kiện. Trong khi đó, thẩm quyền được ủy quyền là quyền do UBND cấp tỉnh chuyển giao cho Chủ tịch UBND cấp xã để thực hiện trong các trường hợp đặc thù như cấp GCN cho người được giao đất không thu tiền sử dụng đất, hoặc các trường hợp được miễn toàn bộ tiền thuê đất.

Ngoài việc cấp sổ đỏ lần đầu, những thủ tục hành chính trọng yếu nào khác về đất đai sẽ được thực hiện toàn bộ tại cấp xã từ ngày 01/7/2025?

Một số thủ tục trọng yếu khác bao gồm: đăng ký biến động đất đai khi thay đổi thông tin người sử dụng, đăng ký thế chấp quyền sử dụng đất, xóa đăng ký thế chấp, và thủ tục cho thuê, cho thuê lại quyền sử dụng đất của cá nhân, hộ gia đình.

Quy định nộp hồ sơ tại bất kỳ điểm tiếp nhận nào trong tỉnh được vận hành cụ thể ra sao?

Người dân có thể đến Trung tâm Phục vụ hành chính công cấp tỉnh, bộ phận “Một cửa” cấp huyện hoặc cấp xã bất kỳ trong tỉnh để nộp hồ sơ. Các điểm tiếp nhận này có trách nhiệm số hóa và chuyển hồ sơ điện tử qua hệ thống liên thông đến UBND cấp xã có thẩm quyền để xử lý, đảm bảo sự thuận tiện tối đa.

Sau khi buổi hòa giải tranh chấp đất đai tại Ủy ban nhân dân cấp xã không đạt được đồng thuận, bước tiếp theo người dân cần làm là gì?

Khi hòa giải không thành, UBND cấp xã sẽ lập biên bản hòa giải không thành. Dựa trên biên bản này, các bên có quyền nộp đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp tại Tòa án nhân dân để được giải quyết theo thẩm quyền (khoản 2 Điều 235 Luật Đất đai 2024).

Những tình huống cụ thể nào được xem là “đất có nguy cơ đe dọa tính mạng con người” để Chủ tịch UBND cấp xã có thể ra quyết định thu hồi?

Đây là các trường hợp đất ở khu vực bị sạt lở, sụt lún, hoặc bị ảnh hưởng bởi thiên tai, sự cố môi trường nghiêm trọng mà có kết luận của cơ quan có thẩm quyền xác nhận rằng việc tiếp tục sinh sống hoặc sử dụng đất tại khu vực đó là không an toàn, có thể gây nguy hiểm đến tính mạng.

Kết luận

Thẩm quyền của UBND cấp xã trong lĩnh vực đất đai theo Luật Đất đai 2024 và Nghị định 151/2025/NĐ-CP của Chính phủ ngày 12/6/2025 mở ra nhiều thuận lợi cho người dân trong việc thực hiện các thủ tục hành chính. Khi cần hỗ trợ pháp lý chuyên nghiệp, Quý khách hàng có thể liên hệ Luật Long Phan PMT qua hotline 1900636387 để được Luật sư Đất đai tư vấn chi tiết và đồng hành trong mọi thủ tục pháp lý về đất đai.

Tags: Cấp sổ đỏ, Giải quyết tranh chấp đất đai​, Phân cấp quản lý đất đai, Quản lý đất đai, Thẩm quyền UBND cấp xã, Thu hồi đất, Thủ tục hành chính đất đai