Mua bán hóa đơn là gì? Bị xử lý như thế nào?

Mua bán hóa đơn là hành vi trái pháp luật trong hoạt động kế toán, thuế tại Việt Nam. Hành vi này bao gồm việc mua, bán, trao đổi các loại hóa đơn VAT không phản ánh giao dịch thực tế giữa các doanh nghiệp. Đây là hình thức vi phạm pháp luật nghiêm trọng. Hành vi này có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự theo pháp luật Việt Nam. Sau đây là phân tích chi tiết về hành vi này và các hệ lụy pháp lý.

Mua bán hóa đơn là gì và mục đích của nó

Mua bán hóa đơn là gì?

Hành vi mua bán hóa đơn thường diễn ra dưới nhiều hình thức khác nhau trong thực tiễn. Các doanh nghiệp thực hiện giao dịch mua bán hóa đơn không qua giao dịch hàng hóa, dịch vụ thực tế.

Theo khoản 3, Điều 2 Thông tư liên tịch 10/2013/TTLT-BTP-BCA-TANDTC-VKSNDTC-BTC thì mua bán trái phép hóa đơn, chứng từ thu nộp ngân sách nhà nước gồm các hành vi sau đây:

• Mua, bán hóa đơn chưa ghi nội dung hoặc ghi nội dung không đầy đủ, không chính xác theo quy định;
• Mua, bán hóa đơn đã ghi nội dung, nhưng không có hàng hóa, dịch vụ kèm theo;
• Mua, bán hóa đơn giả, hóa đơn chưa có giá trị sử dụng, hóa đơn đã hết giá trị sử dụng, hóa đơn của cơ sở kinh doanh, dịch vụ khác để hợp thức hóa hàng hóa, dịch vụ mua vào hoặc cấp cho khách hàng khi bán hàng hóa dịch vụ;
• Mua, bán, sử dụng hóa đơn có sự chênh lệch về giá trị hàng hóa, dịch vụ giữa các liên của hóa đơn.

Theo đó, việc phân biệt giữa hóa đơn hợp pháp và bất hợp pháp dựa trên tính xác thực của giao dịch và việc tuân thủ quy định về kế toán, thuế.

>>> Xem thêm: Mua bán hóa đơn điện tử bất hợp pháp bị xử lý thế nào?

Mục đích của việc mua bán hóa đơn

Các doanh nghiệp thực hiện hành vi mua bán hóa đơn thường nhằm các mục đích:

• Trốn thuế, giảm số thuế phải nộp
• Chiếm đoạt tiền hoàn thuế GTGT
• Hợp thức hóa chi phí không hợp lệ
• Che giấu nguồn gốc tài sản bất hợp pháp
• Tạo doanh thu, chi phí ảo

Hậu quả pháp lý đối với hành vi mua bán hóa đơn trái phép

Hình phạt hành chính

Theo Điều 22 Nghị định 125/2020/NĐ-CP được sửa đổi bởi khoản 2 Điều 1 Nghị định 102/2021/NĐ-CP, hành vi mua bán hóa đơn có thể bị xử phạt hành chính như sau:

• Phạt tiền từ 15 triệu đồng đến 45 triệu đồng đối với hành vi: Cho, bán hóa đơn đặt in chưa phát hành hoặc hành vi Cho, bán hóa đơn đặt in của khách hàng đặt in hóa đơn cho tổ chức, cá nhân khác.
• Phạt tiền từ 20 triệu đồng đến 50 triệu đồng đối với hành vi cho, bán hóa đơn, trừ các hành vi ở trên.
• Biện pháp khắc phục hậu quả là buộc hủy hóa đơn và nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành cho, bán hóa đơn
• Đối với hành vi sử dụng hóa đơn không hợp pháp, theo quy định tại Điều 28 Nghị định 125/2020/NĐ-CP, sẽ bị phạt tiền từ 20 triệu đồng đến 50 triệu đồng, ngoài ra còn bị buộc phải hủy hóa đơn đã sử dụng.

Bên cạnh đó, tại Điều 16 Nghị định 125/2020/NĐ-CP cũng quy định mức xử phạt là 20% số tiền thuế khai thiếu hoặc số tiền thuế đã được miễn, giảm, hoàn cao hơn so với quy định đối với hành vi sử dụng hóa đơn, chứng từ không hợp pháp.

Biện pháp khắc phục hậu quả cho hành vi này là buộc nộp đủ số tiền thuế thiếu, số tiền thuế được hoàn cao hơn quy định và tiền chậm nộp tiền thuế vào NSNN; buộc điều chỉnh lại số thuế giá trị gia tăng đầu vào được khấu trừ chuyển kỳ sau (nếu có).

Hình phạt hình sự

Trường hợp mua bán hóa đơn nếu thỏa mãn các yếu tố cấu thành tội phạm thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 203, Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung 2017 (sau đây gọi tắt là “BLHS”)

Đối với cá nhân

• Phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.
• Phạm tội thuộc một trong các trường hợp tại khoản 2 Điều 203, BLHS thì bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.
• Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

Đối với pháp nhân

Pháp nhân thương mại phạm tội quy định tại Điều 203 BLHS, thì bị phạt như sau:

• Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 1 thì bị phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng;
• Phạm tội thuộc một trong các trường hợp quy định tại  khoản 2 thì bị phạt tiền từ 500.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng;
• Ngoài ra có thể bị đình chỉ hoạt động vĩnh viễn;
• Pháp nhân thương mại còn có thể bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định từ 01 năm đến 03 năm hoặc cấm huy động vốn từ 01 năm đến 03 năm.

>>> Xem thêm: Hóa đơn đỏ là gì? Mua bán hóa đơn đỏ sẽ bị phạm tội gì?

Các câu hỏi thường gặp về mua bán hóa đơn

Theo quy định tại Điều 4 Nghị định 125/2020/NĐ-CP và thông tư liên tịch 10/2013/TTLT-BTP-BCA-TANDTC-VKSNDTC-BTC, mua bán hóa đơn là hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng. Các doanh nghiệp thường có những thắc mắc về vấn đề này. Cơ quan thuế và cơ quan điều tra thường xuyên phát hiện các trường hợp vi phạm thông qua công tác thanh tra, kiểm tra.

Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp về mua bán hóa đơn

Mua bán hóa đơn có thể bị phát hiện bằng cách nào?

Cơ quan chức năng sử dụng nhiều phương pháp để phát hiện:

• Kiểm tra chéo thông tin kê khai thuế giữa người mua và người bán
• Đối chiếu dữ liệu hóa đơn điện tử trên hệ thống
• Thanh tra đột xuất tại doanh nghiệp
• Tiếp nhận thông tin tố giác từ người dân
• Xác minh qua giao dịch ngân hàng

Làm thế nào để phân biệt hóa đơn hợp pháp và bất hợp pháp?

Doanh nghiệp cần kiểm tra các yếu tố:

• Tính đầy đủ của thông tin bắt buộc trên hóa đơn
• Tính thống nhất giữa hóa đơn và hợp đồng
• Chứng từ thanh toán đi kèm
• Tình trạng hoạt động của đơn vị xuất hóa đơn
• Tính phù hợp của giá trị giao dịch

Hậu quả pháp lý khi vô tình sử dụng hóa đơn bất hợp pháp?

Theo Điều 22 Nghị định 125/2020/NĐ-CP được sửa đổi bởi khoản 2 Điều 1 Nghị định 102/2021/NĐ-CP:

• Buộc hoàn trả số tiền thuế đã khấu trừ
• Nộp phạt từ 20% đến 100% số thuế trốn
• Điều chỉnh lại sổ sách kế toán
• Không được khấu trừ thuế GTGT đầu vào
• Có thể bị xem xét trách nhiệm hình sự nếu có dấu hiệu đồng phạm

Thời hiệu xử lý vi phạm về hóa đơn?

Căn cứ quy định pháp luật hiện hành:

• Vi phạm hành chính: 2 năm kể từ ngày vi phạm
• Vi phạm hình sự: 5-20 năm tùy mức độ
• Truy thu thuế: 10 năm theo Luật Quản lý thuế
• Thời hiệu thi hành án: 05 năm với phạt tiền

Doanh nghiệp cần làm gì khi phát hiện hóa đơn bất hợp pháp?

Các bước xử lý khẩn cấp:

• Lập biên bản ghi nhận sự việc
• Thông báo cho cơ quan thuế
• Thu thập chứng cứ liên quan
• Tạm dừng thanh toán nếu chưa thanh toán
• Tìm kiếm tư vấn pháp lý chuyên môn

Tư vấn và bào chữa hành vi mua bán hóa đơn trái phép

Đội ngũ luật sư của Long Phan PMT sẽ thực hiện các công việc:

• Tư vấn pháp lý về hành vi vi phạm
• Thu thập, đánh giá chứng cứ
• Xây dựng chiến lược bào chữa
• Sao chụp bản kết luận điều tra, bản cáo trạng
• Đánh giá kết luận điều tra, cáo trạng
• Thực hiện kiến nghị/khiếu nại trong trường hợp phát hiện cơ quan tố tụng có dấu hiệu vi phạm
• Tham gia các buổi lấy lời khai, hỏi cung với bị can
• Tham gia tranh tụng tại tòa để bào chữa cho bị cáo

  

Bài viết trên đã cung cấp các quy định về xử phạt hành vi mua bán hóa đơn. Hãy liên hệ ngay với Long Phan PMT qua hotline 1900636387 để được tư vấn chi tiết hơn. Đội ngũ luật sư của chúng tôi sẽ hỗ trợ Quý khách giải quyết mọi vướng mắc pháp lý về thuế. Đồng thời Luật sư bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp trong khuôn khổ pháp luật Việt Nam.