Hướng giải quyết khi tòa án trả lại đơn khởi kiện dân sự

Hướng giải quyết khi Tòa án trả lại đơn khởi kiện dân sự yêu cầu đương sự phải hiểu rõ căn cứ pháp lý và thủ tục để có biện pháp khắc phục hiệu quả. Tòa án có thẩm quyền trả lại đơn khởi kiện khi không đáp ứng các điều kiện theo quy định. Việc xử lý tình huống này đòi hỏi sự phân tích kỹ lưỡng các căn cứ pháp lý, thủ tục khắc phục thiếu sót và quyền khiếu nại của đương sự. Bài viết phân tích chi tiết các bước giải quyết cụ thể khi tòa án trả lại đơn khởi kiện dân sự.

Xem xét, rà soát lại căn cứ tòa án trả đơn khởi kiện dân sự

Bước đầu tiên và quan trọng nhất khi nhận được thông báo trả lại đơn khởi kiện là xem xét kỹ lưỡng các căn cứ mà Tòa án đã viện dẫn. Việc này giúp xác định nguyên nhân và tìm ra giải pháp khắc phục chính xác.

Căn cứ pháp lý chính cho việc trả lại đơn khởi kiện được quy định tại Khoản 1, Điều 192 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 và được hướng dẫn chi tiết tại Nghị quyết 04/2017/NQ-HĐTP của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao. Các trường hợp phổ biến bao gồm:

• Chưa đủ điều kiện khởi kiện: Đây là một trong những lý do thường gặp nhất. Điều kiện khởi kiện có thể là các thủ tục tiền tố tụng bắt buộc theo quy định của pháp luật. Ví dụ điển hình là tranh chấp đất đai cần phải thông qua thủ tục hòa giải tại Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất trước khi nộp đơn tại Tòa án.
• Người khởi kiện không có quyền khởi kiện hoặc không đủ năng lực hành vi tố tụng dân sự:
  • Người khởi kiện không phải là chủ thể có quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm hoặc không phải là người đại diện hợp pháp cho chủ thể đó.
  • Người khởi kiện là người chưa thành niên, người mất hoặc bị hạn chế năng lực hành vi dân sự nhưng không có người đại diện hợp pháp thực hiện việc khởi kiện.
• Sự việc không thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án: Yêu cầu trong đơn khởi kiện không thuộc các loại việc dân sự, hôn nhân gia đình, kinh doanh thương mại, lao động mà Tòa án có thẩm quyền giải quyết.
• Vụ việc đã được giải quyết hoặc đang được thụ lý:
  • Sự việc đã được giải quyết bằng một bản án hoặc quyết định có hiệu lực pháp luật của Tòa án hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
  • Vụ việc đang được một Tòa án khác thụ lý giải quyết.
• Hết thời hiệu khởi kiện: Thời hiệu yêu cầu Tòa án giải quyết vụ án dân sự đã kết thúc theo quy định của pháp luật.
• Các trường hợp khác: Bao gồm các lý do như người khởi kiện rút đơn, hoặc các trường hợp khác theo quy định pháp luật.

Việc phân tích sâu sắc quyết định trả đơn, đối chiếu với các quy định pháp luật nêu trên sẽ là cơ sở để xác định xem việc áp dụng pháp luật của Tòa án đã chính xác hay chưa, từ đó đưa ra phương án xử lý tiếp theo.

Khi đã xác định được lý do Tòa án trả lại đơn khởi kiện, người khởi kiện có thể lựa chọn các hướng giải quyết khác nhau tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể. Các phương án này bao gồm việc sửa đổi, bổ sung đơn để nộp lại, tiến hành khiếu nại đối với quyết định của Tòa án, hoặc thực hiện các thủ tục pháp lý cần thiết khác để đảm bảo quyền lợi chính đáng. Dưới đây là những giải pháp cụ thể.

Khắc phục thiếu sót và nộp lại đơn kiện

Khi nhận được quyết định trả lại đơn khởi kiện, một trong những hướng giải quyết trực tiếp và hiệu quả nhất là tiến hành khắc phục các thiếu sót được Tòa án chỉ ra và nộp lại hồ sơ. Đây là phương án chủ động giúp vụ việc được nhanh chóng đưa vào quá trình giải quyết theo đúng thủ tục.

Tùy thuộc vào lý do Tòa án trả lại đơn, người khởi kiện cần thực hiện các bước khắc phục tương ứng:

Khắc phục về điều kiện khởi kiện (Thủ tục tiền tố tụng)

Đây là trường hợp phổ biến, đặc biệt với một số loại tranh chấp pháp luật yêu cầu phải có bước xử lý ban đầu trước khi ra Tòa.

• Đối với tranh chấp đất đai: Nếu đơn bị trả lại do chưa tiến hành hòa giải tại cơ sở, người khởi kiện bắt buộc phải thực hiện thủ tục hòa giải tại Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất tranh chấp. Biên bản hòa giải (dù thành hay không thành) là tài liệu bắt buộc phải có trong hồ sơ khởi kiện nộp lại cho Tòa án. Thủ tục này được quy định cụ thể trong Luật Đất đai.

Khắc phục về thẩm quyền của Tòa án

Việc nộp đơn sai Tòa án có thẩm quyền sẽ dẫn đến việc bị trả lại đơn. Để khắc phục, cần xác định chính xác Tòa án có thẩm quyền dựa trên các nguyên tắc tại Chương III Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015:

• Thẩm quyền theo nơi cư trú của bị đơn: Theo nguyên tắc chung, Tòa án có thẩm quyền là Tòa án nơi bị đơn (cá nhân) cư trú, làm việc hoặc nơi bị đơn (tổ chức) có trụ sở.
• Thẩm quyền theo đối tượng tranh chấp: Đối với các tranh chấp liên quan đến bất động sản (như nhà, đất), chỉ Tòa án nơi có bất động sản đó mới có thẩm quyền giải quyết.
• Thẩm quyền theo sự lựa chọn của nguyên đơn: Pháp luật cho phép nguyên đơn được lựa chọn Tòa án trong một số trường hợp nhất định (ví dụ: tranh chấp phát sinh từ hợp đồng). Người khởi kiện cần rà soát kỹ quy định tại Điều 40 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 để tận dụng quyền lợi này.

Khắc phục về quyền khởi kiện và năng lực tố tụng

Thiếu sót về tư cách chủ thể là một trong những lý do khiến Tòa án trả đơn. Việc khắc phục bao gồm:

• Bổ sung giấy tờ chứng minh quyền khởi kiện: Cung cấp các tài liệu, chứng cứ cho thấy quyền và lợi ích hợp pháp của người khởi kiện đang bị xâm phạm trực tiếp bởi hành vi của người bị kiện.
• Chứng minh năng lực hành vi tố tụng:
  • Đối với cá nhân: Cung cấp giấy tờ tùy thân hợp lệ.
  • Trong trường hợp người khởi kiện là người chưa thành niên, người mất hoặc hạn chế năng lực hành vi, hồ sơ phải có đầy đủ giấy tờ chứng minh tư cách của người đại diện hợp pháp (cha, mẹ, người giám hộ).
• Chứng minh tư cách đại diện hoặc ủy quyền:
  • Nếu người khởi kiện là cơ quan, tổ chức: Cần có văn bản cử người đại diện hoặc giấy tờ chứng minh tư cách đại diện theo pháp luật (ví dụ: quyết định bổ nhiệm Giám đốc).
  • Nếu khởi kiện thông qua người được ủy quyền: Bắt buộc phải có văn bản ủy quyền (giấy ủy quyền) được lập hợp lệ, công chứng hoặc chứng thực theo quy định của pháp luật.

Sau khi đã hoàn tất việc khắc phục các thiếu sót trên, người khởi kiện có thể chuẩn bị một bộ hồ sơ hoàn chỉnh và nộp lại tại Tòa án có đúng thẩm quyền để được xem xét thụ lý.

Khiếu nại nếu có căn cứ cho rằng việc trả đơn là trái pháp luật

Nếu nhận thấy quyết định trả lại đơn khởi kiện của Tòa án không có cơ sở pháp lý, thiếu thuyết phục hoặc áp dụng sai luật, người khởi kiện có quyền sử dụng cơ chế khiếu nại để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Đây là một trong những hướng giải quyết khi Tòa án trả lại đơn khởi kiện dân sự một cách hiệu quả, đảm bảo quyết định của Tòa án được xem xét lại một cách khách quan, toàn diện.

Để việc khiếu nại đạt được kết quả mong muốn, người khởi kiện cần nắm vững và tuân thủ chặt chẽ các quy định của pháp luật tố tụng dân sự. Quy trình này đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng, từ việc đảm bảo đúng thời hiệu khiếu nại, chuẩn bị đầy đủ đơn và tài liệu chứng minh, cho đến việc hiểu rõ trình tự thủ tục giải quyết và giá trị pháp lý của quyết định giải quyết khiếu nại cuối cùng.

Thời hiệu khiếu nại

Thời hiệu là yếu tố tiên quyết cần tuân thủ để việc khiếu nại được Tòa án chấp nhận xem xét. Theo quy định tại Khoản 1, Điều 194 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015:

• Thời hạn khiếu nại là 10 ngày làm việc, kể từ ngày người khởi kiện nhận được văn bản trả lại đơn khởi kiện của Tòa án.
• Lưu ý về cách tính thời điểm: Thời hạn này bắt đầu tính từ ngày thực tế nhận được văn bản, không phải ngày Tòa án ký ban hành.
  • Trường hợp nhận qua bưu điện: Ngày nhận được xác định theo dấu bưu điện trên phong bì hoặc trên biên lai ký nhận.
  • Trường hợp nhận trực tiếp tại Tòa án: Ngày nhận được xác định theo ngày ký trong sổ giao nhận văn bản của Tòa.

Đơn và tài liệu chứng minh

Hồ sơ khiếu nại cần được chuẩn bị một cách đầy đủ và chặt chẽ để tăng tính thuyết phục.

1. Về đơn khiếu nại: Đơn khiếu nại phải được làm bằng văn bản, có các nội dung chính sau:

• Ngày, tháng, năm làm đơn.
• Thông tin đầy đủ của người khiếu nại: Họ tên, địa chỉ, số điện thoại.
• Nội dung khiếu nại: Trình bày rõ ràng, cụ thể lý do không đồng ý với quyết định trả lại đơn.
• Yêu cầu của người khiếu nại: Đề nghị Tòa án hủy quyết định trả lại đơn và thụ lý vụ án.
• Chữ ký hoặc điểm chỉ của người khiếu nại.

2. Về tài liệu, chứng cứ kèm theo:

• Bản sao quyết định trả lại đơn khởi kiện đang bị khiếu nại.
• Bản sao đơn khởi kiện và toàn bộ tài liệu, chứng cứ đã nộp cho Tòa án trước đó.
• Các tài liệu, lập luận pháp lý để chứng minh việc trả lại đơn là trái luật (ví dụ: chứng cứ về việc đã hòa giải tại xã, căn cứ pháp luật xác định đúng thẩm quyền Tòa án,…).
• Giấy tờ chứng minh tư cách pháp lý của người khiếu nại (CMND/CCCD) hoặc văn bản ủy quyền hợp lệ nếu thực hiện khiếu nại thông qua người đại diện.

Trình tự thủ tục giải quyết khiếu nại

Thủ tục giải quyết khiếu nại được tiến hành qua hai cấp xét xử, cụ thể như sau:

Giai đoạn 1: Giải quyết tại Tòa án đã ra quyết định trả đơn

• Bước 1: Ngay sau khi nhận được đơn khiếu nại, Chánh án Tòa án sẽ phân công một Thẩm phán (khác với Thẩm phán đã trả đơn) để xem xét.
• Bước 2: Trong thời hạn 05 ngày làm việc, Thẩm phán được phân công phải mở phiên họp để giải quyết khiếu nại. Phiên họp có sự tham gia của đại diện Viện kiểm sát cùng cấp và người khiếu nại.
• Bước 3: Dựa trên hồ sơ và ý kiến tại phiên họp, Thẩm phán sẽ ra một trong hai quyết định:
  • Giữ nguyên quyết định trả lại đơn khởi kiện.
  • Hủy quyết định trả lại đơn và yêu cầu nhận lại hồ sơ để tiến hành thụ lý vụ án.

Giai đoạn 2: Giải quyết tại Tòa án cấp trên trực tiếp

• Nếu không đồng ý với quyết định giải quyết ở Giai đoạn 1, người khởi kiện có quyền khiếu nại lần hai.
• Thời hạn: 10 ngày làm việc, kể từ ngày nhận được quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu.
• Thẩm quyền giải quyết: Chánh án Tòa án trên một cấp trực tiếp.

Quyết định giải quyết khiếu nại

Trong thời hạn 10 ngày làm việc kể từ ngày nhận được khiếu nại lần hai, Chánh án Tòa án trên một cấp trực tiếp sẽ ra một trong các quyết định:

• Giữ nguyên việc trả lại đơn khởi kiện.
• Yêu cầu Tòa án cấp dưới nhận lại đơn và tài liệu để thụ lý vụ án.

Quyết định giải quyết khiếu nại của Chánh án Tòa án trên một cấp trực tiếp có hiệu lực thi hành ngay lập tức. Đây được xem là quyết định cuối cùng trong trình tự khiếu nại thông thường, khép lại quá trình xem xét lại việc trả đơn khởi kiện.

Luật sư tư vấn hướng giải quyết khi tòa án trả lại đơn khởi kiện dân sự

Các công việc cụ thể mà luật sư sẽ thực hiện cho khách hàng:

• Phân tích và đánh giá hồ sơ vụ việc: Luật sư sẽ nghiên cứu kỹ lưỡng toàn bộ hồ sơ, xác định chính xác căn cứ pháp lý mà tòa án đã áp dụng khi ra quyết định trả đơn, đối chiếu với các quy định của Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 và các văn bản hướng dẫn liên quan
• Tư vấn chiến lược giải quyết tối ưu: Dựa trên kết quả phân tích, luật sư sẽ đề xuất hướng giải quyết phù hợp nhất, có thể là khắc phục thiếu sót để nộp lại đơn, chuyển đơn đến tòa án có thẩm quyền, hoặc khiếu nại quyết định trả đơn nếu có căn cứ pháp lý
• Soạn thảo và hoàn thiện hồ sơ pháp lý: Luật sự sẽ hỗ trợ soạn thảo đơn khởi kiện mới, đơn khiếu nại, các tài liệu chứng minh và bổ sung các giấy tờ cần thiết theo yêu cầu của tòa án để đảm bảo hồ sơ đầy đủ, hợp lệ
• Đại diện thực hiện các thủ tục tố tụng

Kết luận

Hướng giải quyết khi tòa án trả lại đơn khởi kiện dân sự đòi hỏi sự hiểu biết chuyên sâu về pháp luật tố tụng và kinh nghiệm thực tiễn. Quý khách hàng cần thực hiện đúng trình tự: phân tích căn cứ trả đơn, khắc phục thiếu sót hoặc khiếu nại nếu có căn cứ. Luật Long Phan PMT cam kết đồng hành cùng Quý khách trong mọi tình huống pháp lý phức tạp. Liên hệ hotline 1900636387 để được luật sư dân sự tư vấn miễn phí.

Tags: căn cứ trả lại đơn khởi kiện, khiếu nại trả lại đơn khởi kiện, khởi kiện dân sự, trả lại đơn khởi kiện, tư vấn luật dân sự