Khởi kiện đòi tiền cấp dưỡng nuôi con: Thủ tục thế nào?

Khởi kiện đòi tiền cấp dưỡng nuôi con được quy định cụ thể trong Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015. Tòa án sẽ xem xét các yếu tố như thu nhập của người có nghĩa vụ cấp dưỡng, nhu cầu thiết yếu của con và khả năng thực tế để xác định mức cấp dưỡng hợp lý. Bài viết này hướng dẫn chi tiết quy trình và thủ tục khởi kiện đòi tiền cấp dưỡng nuôi con.

Mức cấp dưỡng và phương thức cấp dưỡng nuôi con

Mức cấp dưỡng nuôi con được xác định dựa trên nguyên tắc đảm bảo quyền lợi tốt nhất của trẻ em và khả năng thực tế của người có nghĩa vụ cấp dưỡng. Tòa án xem xét tổng hợp các yếu tố về thu nhập, tài sản, điều kiện sống và nhu cầu thiết yếu của con để đưa ra quyết định phù hợp. Phương thức cấp dưỡng có thể thực hiện bằng tiền mặt, chuyển khoản hoặc cung cấp trực tiếp nhu yếu phẩm cho con theo thỏa thuận của các bên hoặc quyết định của tòa án.

Theo khoản 1 Điều 116 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 quy định Mức cấp dưỡng do người có nghĩa vụ cấp dưỡng và người được cấp dưỡng hoặc người giám hộ của người đó thỏa thuận căn cứ vào thu nhập, khả năng thực tế của người có nghĩa vụ cấp dưỡng và nhu cầu thiết yếu của người được cấp dưỡng; nếu không thỏa thuận được thì yêu cầu Tòa án giải quyết.

Khi có lý do chính đáng, mức cấp dưỡng có thể thay đổi. Việc thay đổi mức cấp dưỡng do các bên thỏa thuận; nếu không thỏa thuận được thì yêu cầu Tòa án giải quyết.

Điều 117, Luật Hôn nhân và gia đình 2014 quy định Việc cấp dưỡng có thể được thực hiện định kỳ hàng tháng, hàng quý, nửa năm, hàng năm hoặc một lần.

Các bên có thể thỏa thuận thay đổi phương thức cấp dưỡng, tạm ngừng cấp dưỡng trong trường hợp người có nghĩa vụ cấp dưỡng lâm vào tình trạng khó khăn về kinh tế mà không có khả năng thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng; nếu không thỏa thuận được thì yêu cầu Tòa án giải quyết.

>>> Xem thêm: Thay đổi mức cấp dưỡng sau ly hôn: Thủ tục mới nhất

Thẩm quyền giải quyết của tòa án trong tranh chấp đòi tiền cấp dưỡng nuôi con

Thẩm quyền giải quyết tranh chấp về cấp dưỡng nuôi con thuộc Tòa án nhân dân theo khoản 5 Điều 28 Bộ luật Tố tụng Dân sự (BLTTDS) 2015. Tòa án có thẩm quyền giải quyết cả việc xác định mức cấp dưỡng lần đầu và điều chỉnh mức cấp dưỡng khi có sự thay đổi về hoàn cảnh của các bên.

Theo điểm a khoản 1 Điều 35 BLTTDS 2015 (được sửa đổi bởi Khoản 2 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính, Luật Tư pháp người chưa thành niên, Luật Phá sản và Luật Hòa giải, đối thoại tại tòa án 2025 có hiệu lực từ ngày 01/07/2025) quy định Tòa án nhân dân khu vực có thẩm quyền giải quyết theo thủ tục sơ thẩm đối với tranh chấp cấp dưỡng thay vì TAND cấp huyện như trước đây. Tòa án nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền giải quyết theo thủ tục phúc thẩm khi bản án sơ thẩm bị kháng cáo hoặc kháng nghị.

Về thẩm quyền theo lãnh thổ thì TAND nơi bị đơn cư trú hoặc làm việc sẽ có thẩm quyền giải quyết theo điểm a khoản 1 Điều 39 BLTTDS 2015, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận lựa chọn tòa án giải quyết theo điểm b khoản 1 Điều 39 BLTTDS 2015

Ngoài ra, Nếu bị đơn không có nơi cư trú, làm việc, trụ sở ở Việt Nam hoặc vụ án về tranh chấp việc cấp dưỡng thì nguyên đơn có thể yêu cầu Tòa án nơi mình cư trú, làm việc, có trụ sở giải quyết theo điểm c khoản 1 Điều 40 BLTTDS 2015

Hồ sơ và thủ tục khởi kiện đòi tiền cấp dưỡng nuôi con

Hồ sơ khởi kiện đòi tiền cấp dưỡng nuôi con phải được chuẩn bị đầy đủ và chính xác theo quy định của pháp luật tố tụng dân sự. Thủ tục khởi kiện bao gồm nhiều bước từ việc chuẩn bị hồ sơ, nộp đơn tại tòa án đến tham gia phiên tòa và thi hành án. Việc thực hiện đúng quy trình và chuẩn bị hồ sơ hợp lệ là yếu tố quyết định đến thành công của vụ việc khởi kiện yêu cầu chu cấp tiền nuôi dưỡng con.

Hồ sơ khởi kiện

Theo khoản 4 và khoản 5 Điều 189 BLTTDS 2015 thì hồ sơ khởi kiện bao gồm đơn khởi kiện và các tài liệu chứng cứ chứng minh kèm theo.

Đơn khởi kiện là tài liệu quan trọng nhất trong hồ sơ, phải được viết rõ ràng các thông tin về nguyên đơn, bị đơn, yêu cầu cụ thể về mức cấp dưỡng và căn cứ pháp lý. Đơn khởi kiện cần nêu rõ lý do yêu cầu cấp dưỡng, tình hình thu nhập của bị đơn, nhu cầu thiết yếu của con và mức cấp dưỡng đề xuất. Nguyên đơn phải ký tên, ghi rõ ngày tháng và nộp kèm theo các tài liệu chứng minh. Đơn khởi kiện (mẫu số 23-DS ban hành kèm theo Nghị quyết 01/2017/NQ-HĐTP);

Giấy khai sinh của con là tài liệu bắt buộc để chứng minh mối quan hệ huyết thống và quyền yêu cầu cấp dưỡng. Đối với trường hợp con ngoài giá thú, cần có thêm giấy xác nhận cha mẹ con hoặc kết quả xét nghiệm ADN. Các tài liệu về tình hình kinh tế của con bao gồm các hóa đơn chi phí sinh hoạt, học phí, chi phí y tế và các nhu cầu thiết yếu khác.

Tài liệu chứng minh thu nhập của người có nghĩa vụ cấp dưỡng bao gồm bản sao hợp đồng lao động, phiếu lương, sao kê tài khoản ngân hàng, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và tài sản khác. Nếu không có được các tài liệu này, nguyên đơn có thể yêu cầu tòa án thu thập chứng cứ hoặc đề nghị cơ quan có thẩm quyền cung cấp thông tin. Hồ sơ cũng cần có bản sao y chứng minh thư của các bên.

>>> Xem thêm: Mẫu đơn yêu cầu cấp dưỡng sau ly hôn

Quy trình các bước giải quyết của tòa án

Quy trình giải quyết bắt đầu khi tòa án tiếp nhận hồ sơ và kiểm tra tính đầy đủ, hợp lệ trong thời hạn 08 ngày làm việc. Tòa án sẽ thông báo kết quả tiếp nhận hoặc yêu cầu bổ sung hồ sơ nếu chưa đầy đủ. Sau khi có đủ hồ sơ hợp lệ, tòa án ra quyết định thụ lý vụ án và tiến hành các hoạt động chuẩn bị xét xử bao gồm tống đạt, thu thập chứng cứ và làm rõ các tình tiết của vụ án.

Căn cứ Điều 189, 190, 191, 195, 196, 197, 198 BTTDS 2015 thủ tục khởi kiện được thực hiện sau:

Bước 1. Nộp đơn khởi kiện

Nộp đơn đến Tòa án có thẩm quyền bằng các phương thức sau đây:

• Nộp trực tiếp tại Tòa án;
• Gửi đến Tòa án theo đường dịch vụ bưu chính;
• Gửi trực tuyến bằng hình thức điện tử qua Cổng dịch vụ Công quốc gia (nếu có).

Bước 2. Tòa tiếp nhận và xử lý đơn kiện

Trong thời hạn 03 ngày làm việc, kể từ ngày nhận được đơn khởi kiện, Chánh án Tòa án phân công một Thẩm phán xem xét đơn khởi kiện.

Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày được phân công, Thẩm phán phải xem xét đơn khởi kiện và có một trong các quyết định sau đây:

• Yêu cầu sửa đổi, bổ sung đơn khởi kiện;
• Tiến hành thủ tục thụ lý vụ án theo thủ tục thông thường hoặc theo thủ tục rút gọn;
• Chuyển đơn khởi kiện cho Tòa án có thẩm quyền. Đồng thời, thông báo cho người khởi kiện nếu vụ án thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án khác;
• Trả lại đơn khởi kiện cho người khởi kiện nếu vụ việc đó không thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án.

Bước 3. Tòa án thụ lý vụ án và thông báo về việc thụ lý vụ án

• Sau khi nhận đơn khởi kiện nếu xét thấy vụ án thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án thì Thẩm phán phải thông báo ngay cho người khởi kiện biết để họ đến Tòa án làm thủ tục nộp tiền tạm ứng án phí trong trường hợp họ phải nộp tiền tạm ứng án phí.
• Trong thời hạn 07 ngày, kể từ ngày nhận được giấy báo của Tòa án về việc nộp tiền tạm ứng án phí, người khởi kiện phải nộp tiền tạm ứng án phí và nộp cho Tòa án biên lai thu tiền tạm ứng án phí.
• Trong thời hạn 03 ngày làm việc, kể từ ngày thụ lý vụ án, Thẩm phán phải thông báo bằng văn bản cho nguyên đơn, bị đơn, cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến việc giải quyết vụ án, cho Viện kiểm sát cùng cấp về việc Tòa án đã thụ lý vụ án

Bước 4: Chuẩn bị xét xử vụ án

Thời gian chuẩn bị xét xử là 04 tháng kể từ ngày Tòa thụ lý. Đối với vụ án có tính chất phức tạp hoặc do sự kiện bất khả kháng, trở ngại khách quan thì có thể gia hạn thời hạn chuẩn bị xét xử nhưng không quá 02 tháng.

Theo khoản 2 Điều 203 BLTTDS 2015 thì trong giai đoạn chuẩn bị xét xử, Thẩm phán thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn sau đây:

• Lập hồ sơ vụ án theo quy định tại Điều 198 của Bộ luật này;
• Xác định tư cách đương sự, người tham gia tố tụng khác;
• Xác định quan hệ tranh chấp giữa các đương sự và pháp luật cần áp dụng;
• Làm rõ những tình tiết khách quan của vụ án;Xác minh, thu thập chứng cứ theo quy định của Bộ luật này;
• Áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời;
• Tổ chức phiên họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận, công khai chứng cứ và hòa giải theo quy định của Bộ luật này, trừ trường hợp vụ án được giải quyết theo thủ tục rút gọn;
• Thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy định của Bộ luật này.

Bước 5: Đưa vụ án ra xét xử và mở phiên tòa sơ thẩm

Trong 01 tháng kể từ ngày quyết định đưa vụ án ra xét xử, Tòa mở phiên tòa sơ thẩm; nếu có lý do chính đáng thì thời hạn này có thể kéo dài đến 02 tháng.

Bước 6:  Kháng cáo, kháng nghị (nếu có)

Theo Điều 270 BLTTDS 2015 thì xét xử phúc thẩm là việc Tòa án cấp phúc thẩm trực tiếp xét xử lại vụ án mà bản án, quyết định của Tòa án cấp sơ thẩm chưa có hiệu lực pháp luật bị kháng cáo, kháng nghị.

>>> Xem thêm: Tranh chấp nghĩa vụ cấp dưỡng sau ly hôn giải quyết thế nào?

Các căn cứ để tòa án giải quyết tranh chấp đòi tiền cấp dưỡng nuôi con

Tòa án xem xét nhiều yếu tố khác nhau để xác định mức cấp dưỡng công bằng và phù hợp với từng trường hợp cụ thể. Các căn cứ này được quy định rõ ràng trong pháp luật và được áp dụng linh hoạt tùy theo hoàn cảnh thực tế của mỗi gia đình. Việc cân nhắc tổng hợp các yếu tố giúp tòa án đưa ra quyết định đảm bảo quyền lợi tốt nhất cho con và phù hợp với khả năng của người có nghĩa vụ cấp dưỡng.

Thu nhập và khả năng thực tế của người có nghĩa vụ cấp dưỡng

Theo Điều 116 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 quy định về mức cấp dưỡng thì thu nhập và khả năng thực tế của người có nghĩa vụ cấp dưỡng là yếu tố quan trọng nhất mà tòa án xem xét. Tòa án sẽ đánh giá mức thu nhập hiện tại bao gồm lương, thưởng, thu nhập từ kinh doanh, cho thuê tài sản và các nguồn thu nhập khác. Khả năng lao động, trình độ chuyên môn, sức khỏe và độ tuổi của người có nghĩa vụ cấp dưỡng cũng được xem xét để đánh giá tiềm năng tăng thu nhập trong tương lai. Tài sản hiện có như nhà đất, xe cộ, tiền gửi ngân hàng cũng là căn cứ để xác định khả năng thực tế.

Ngoài ra, tại khoản 2 Điều 7 Nghị quyết 01/2024/NQ-HĐTP (có hiệu lực từ 01/7/2024) quy định:

• Tiền cấp dưỡng cho con là toàn bộ chi phí cho việc nuôi dưỡng, học tập của con và do các bên thỏa thuận.
• Trường hợp các bên không thoả thuận được thì Tòa án quyết định mức cấp dưỡng căn cứ vào thu nhập, khả năng thực tế của người có nghĩa vụ cấp dưỡng và nhu cầu thiết yếu của người được cấp dưỡng.
• Mức cấp dưỡng do Tòa án quyết định nhưng không thấp hơn một nửa tháng lương tối thiểu vùng tại nơi người cấp dưỡng đang cư trú cho mỗi tháng đối với mỗi người con.

Nhu cầu thiết yếu của người được cấp dưỡng

Nhu cầu thiết yếu của người được cấp dưỡng được xác định dựa trên các chi phí sinh hoạt hàng ngày, chi phí học tập, y tế và các nhu cầu phát triển phù hợp với độ tuổi. Tòa án xem xét điều kiện sống hiện tại của con, tình trạng sức khỏe, nhu cầu đặc biệt (nếu có) và mức sống chung của xã hội. Đối với trẻ em khuyết tật hoặc mắc bệnh hiểm nghèo, nhu cầu cấp dưỡng sẽ cao hơn so với trẻ bình thường. Chi phí giáo dục, đào tạo cũng được tính vào nhu cầu thiết yếu phù hợp với khả năng và sở thích của con.

Thỏa thuận của các bên

Thỏa thuận của các bên về mức cấp dưỡng và phương thức thực hiện được tòa án tôn trọng nếu phù hợp với quy định pháp luật và đảm bảo lợi ích của con. Tòa án sẽ kiểm tra tính hợp lý của thỏa thuận so với thu nhập thực tế và nhu cầu của con. Thay đổi về hoàn cảnh của các bên như mất việc làm, ốm đau, tăng thu nhập hoặc thay đổi nhu cầu của con là căn cứ để điều chỉnh mức cấp dưỡng. Các yếu tố khác như số con phải cấp dưỡng, điều kiện sống của từng bên, sức khỏe và các yếu tố đặc biệt khác cũng được tòa án cân nhắc để đưa ra quyết định công bằng nhất.

Các câu hỏi thường gặp về thủ tục khởi kiện đòi tiền cấp dưỡng nuôi con

Dưới đây là các câu hỏi thường gặp xoay quanh việc khởi kiện đòi tiền cấp dưỡng nuôi con.

Phải làm gì nếu người có nghĩa vụ cấp dưỡng không tự nguyện thi hành bản án của Tòa án?

Nếu bên phải cấp dưỡng không tự nguyện thực hiện, người được cấp dưỡng có quyền làm đơn yêu cầu thi hành án gửi đến cơ quan thi hành án (Phòng thi hành án dân sự khu vực hoặc Thi hành án dân sự cấp tỉnh). Chấp hành viên có thể áp dụng các biện pháp cưỡng chế như khấu trừ một phần thu nhập, lương; kê biên và xử lý tài sản; phong tỏa tài khoản ngân hàng hoặc cấm xuất cảnh để đảm bảo bản án được thực thi.

Làm thế nào để chứng minh thu nhập của người chu cấp khi họ cố tình che giấu?

Trong đơn khởi kiện, Quý khách có quyền yêu cầu Tòa án áp dụng các biện pháp thu thập chứng cứ. Quý khách có thể đề nghị Tòa án ra quyết định yêu cầu cơ quan thuế, ngân hàng, công ty nơi người đó làm việc, cơ quan bảo hiểm xã hội cung cấp thông tin về thu nhập, tài khoản và các tài sản đứng tên họ. Những tài liệu này là căn cứ pháp lý quan trọng để Tòa án xác định mức cấp dưỡng.

Nghĩa vụ cấp dưỡng có chấm dứt khi con đủ 18 tuổi không?

Theo Điều 118 Luật Hôn nhân và Gia đình, nghĩa vụ cấp dưỡng sẽ chấm dứt khi con đã thành niên (đủ 18 tuổi) và có khả năng lao động, có tài sản để tự nuôi mình. Tuy nhiên, nếu con đã thành niên mà không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi thân (ví dụ: bị khuyết tật, mất năng lực hành vi dân sự), cha, mẹ vẫn có nghĩa vụ cấp dưỡng. Pháp luật hiện hành không quy định bắt buộc phải cấp dưỡng cho con trên 18 tuổi đang học đại học, cao đẳng.

Trong thời gian chờ xét xử, có thể yêu cầu một khoản cấp dưỡng tạm thời không?

Có. Cùng với đơn khởi kiện, Quý khách có thể làm đơn yêu cầu Tòa án áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời, buộc bên không trực tiếp nuôi con phải cấp dưỡng tạm thời cho con trong suốt quá trình giải quyết vụ án theo khoản 2 Điều 114 BLTTDS 2015. Tòa án sẽ xem xét và quyết định nếu thấy yêu cầu này là chính đáng và cần thiết để đảm bảo nhu cầu thiết yếu của đứa trẻ.

Trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng có bị truy cứu trách nhiệm hình sự không?

Có. Theo Điều 186 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi,bổ sung 2017), Người nào có nghĩa vụ cấp dưỡng và có khả năng thực tế để thực hiện việc cấp dưỡng đối với người mà mình có nghĩa vụ cấp dưỡng theo quy định của pháp luật mà từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng, làm cho người được cấp dưỡng lâm vào tình trạng nguy hiểm đến tính mạng, sức khỏe hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong các hành vi quy định tại Điều này mà còn vi phạm, nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 380 của Bộ luật này, thì bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.

Chi phí khởi kiện đòi tiền cấp dưỡng là bao nhiêu?

Căn cứ quy định Điều 12 Nghị quyết 326/2016/UBTVQH14 quy định về miễn nộp tiền tạm ứng án phí, án phí, tạm ứng lệ phí Tòa án, lệ phí Tòa án thì người khởi kiện yêu cầu cấp dưỡng được miễn nộp tiền tạm ứng án phí và án phí Tòa án.

Quy trình khởi kiện ra sao nếu người có nghĩa vụ cấp dưỡng sống ở nước ngoài?

Quý khách vẫn có thể nộp đơn khởi kiện tại Tòa án nhân dân khu vực nơi Quý khách cư trú theo điểm c khoản 1 Điều 40 BLTTDS 2015. Tuy nhiên, quá trình tố tụng sẽ phức tạp hơn do phải thực hiện thủ tục ủy thác tư pháp để tống đạt giấy tờ cho bị đơn ở nước ngoài thông qua Bộ Tư pháp và cơ quan ngoại giao. Việc thi hành án cũng phụ thuộc vào các hiệp định tương trợ tư pháp giữa Việt Nam và quốc gia nơi bị đơn đang sinh sống.

Ưu và nhược điểm của phương thức cấp dưỡng một lần là gì?

Ưu điểm của việc cấp dưỡng một lần là giải quyết dứt điểm nghĩa vụ tài chính, tránh các tranh chấp hoặc sự chậm trễ có thể phát sinh trong tương lai. Tuy nhiên, nhược điểm là số tiền này có thể bị mất giá do lạm phát và khó đáp ứng được các nhu cầu phát sinh, đột xuất của con trong quá trình trưởng thành (như ốm đau, du học).

Luật sư tham gia giải quyết tranh chấp đòi tiền cấp dưỡng nuôi con

Luật sư đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi hợp pháp của Quý khách hàng trong các tranh chấp về cấp dưỡng nuôi con. Dịch vụ pháp lý chuyên nghiệp của Luật Long Phan PMT đảm bảo quyền lợi tốt nhất cho con và gia đình Quý khách hàng.

• Phân tích tình huống pháp lý cụ thể, đánh giá chứng cứ hiện có, đưa ra lời khuyên chuyên môn về chiến lược tố tụng tối ưu cho từng trường hợp
• Chuẩn bị và hoàn thiện hồ sơ khởi kiện
• Đại diện tham gia tố tụng tại tòa án
• Tính toán và đề xuất mức cấp dưỡng hợp lý
• Tham gia hòa giải và thương lượng
• Hỗ trợ thi hành án sau khi có bản án có hiệu lực
• Tư vấn điều chỉnh mức cấp dưỡng
• Tư vấn Thủ tục thay đổi cấp dưỡng nuôi con sau khi ly hôn

Kết luận

Khởi kiện đòi tiền cấp dưỡng nuôi con đòi hỏi sự hiểu biết chuyên sâu về pháp luật gia đình và thủ tục tố tụng dân sự. Việc chuẩn bị hồ sơ đầy đủ, thu thập chứng cứ thuyết phục và có chiến lược pháp lý phù hợp là những yếu tố quyết định thành công của vụ việc. Luật sư Luật Long Phan PMT sẵn sàng đồng hành cùng Quý khách hàng bảo vệ quyền lợi của con và gia đình. Liên hệ hotline 1900636387 để được tư vấn miễn phí.

>> Xem thêm một số bài viết có liên quan về cấp dưỡng nuôi con:

• Truy đòi tiền cấp dưỡng nuôi con: Được không? Thủ tục?
• Tư vấn nghĩa vụ cấp dưỡng nuôi con khi không đăng ký kết hôn
• Khởi kiện yêu cầu xác định cha và nghĩa vụ cấp dưỡng
• Có được yêu cầu cấp dưỡng nuôi con khi ly thân không?

Tags: đơn khởi kiện đòi cấp dưỡng, khởi kiện đòi tiền cấp dưỡng nuôi con, mức cấp dưỡng, Nghĩa vụ cấp dưỡng cho con, tiền cấp dưỡng nuôi con, Tranh chấp cấp dưỡng