Thi hành án treo: Thủ tục và nghĩa vụ của bị án

Thi hành án treo là một biện pháp thi hành án hình sự không buộc bị án phải chấp hành hình phạt tù tại cơ sở giam giữ, nhưng đặt họ dưới sự giám sát, giáo dục của chính quyền và cơ quan thi hành án. Quy định này vừa đảm bảo tính nhân đạo, vừa duy trì tính nghiêm minh của pháp luật. Bài viết dưới đây của Luật Long Phan PMT sẽ phân tích trình tự, nghĩa vụ và hậu quả pháp lý liên quan đến thi hành án treo.

Thủ tục thi hành án treo

Bước 1: Triệu tập người hưởng án treo

• Cơ quan thi hành án Công an cấp tỉnh, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu triệu tập người thi hành án hoặc người đại diện trong trường hợp người được hưởng án treo là người dưới 18 tuổi đến trụ sở Ủy ban nhân dân cấp xã nơi người đó cư trú, đơn vị quân đội nơi người đó làm việc để cam kết việc chấp hành án.
• Người được hưởng án treo, người đại diện của người được hưởng án treo phải có mặt theo giấy triệu tập, trừ trường hợp vì lý do bất khả kháng hoặc trở ngại khách quan.
• Trường hợp người được hưởng án treo không có mặt theo giấy triệu tập hoặc không cam kết thì bị lập biên bản vi phạm nghĩa vụ.

Bước 2: Lập hồ sơ thi hành án 

• Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu lập hồ sơ thi hành án và sao gửi cho Ủy ban nhân dân cấp xã, đơn vị quân đội được giao giám sát, giáo dục người được hưởng án treo. 
• Hồ sơ giám sát, giáo dục người được hưởng án treo đảm bảo nội dung tại khoản 2 Điều 85 Luật Thi hành án hình sự năm 2019. 

Bước 3: Lập hồ sơ giám sát, giáo dục 

• Ủy ban nhân dân cấp xã, đơn vị quân đội được giao giám sát, giáo dục người được hưởng án treo phải lập hồ sơ giám sát, giáo dục người được hưởng án treo. 
• Hồ sơ bao gồm tài liệu được quy định tại khoản 3 Điều 85 Luật Thi hành án hình sự năm 2019.

Bước 4: Cấp giấy chứng nhận chấp hành xong thời gian thử thách 

• Trước khi hết thời gian thử thách 03 ngày, Ủy ban nhân dân cấp xã, đơn vị quân đội được giao giám sát, giáo dục bàn giao hồ sơ giám sát, giáo dục cho cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu. 
• Vào ngày cuối cùng của thời gian thử thách, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu phải cấp giấy chứng nhận chấp hành xong thời gian thử thách.
• Giấy chứng nhận được gửi cho người được hưởng án treo và cơ quan có thẩm quyền liên quan. 

Ủy ban nhân dân cấp xã, đơn vị quân đội được giao giám sát, giáo dục người được hưởng án treo thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của mình quy định tại Điều 86 Luật Thi hành án hình sự năm 2019 nhằm đảm bảo việc thi hành án treo được thực hiện tốt. 

Lưu ý: Trường hợp người được hưởng án treo chết, Ủy ban nhân dân cấp xã, đơn vị quân đội được giao giám sát, giáo dục thông báo cho cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu để thông báo cho Tòa án đã ra quyết định thi hành án. Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận được thông báo, Tòa án đã ra quyết định thi hành án phải ra quyết định đình chỉ thi hành án và gửi cho cơ quan.

Nghĩa vụ của bị án

Căn cứ Điều 87, Điều 92 Luật Thi hành án hình sự năm 2019, nghĩa vụ của người được hưởng án treo bao gồm:

• Có mặt theo giấy triệu tập và cam kết việc chấp hành án.
• Thực hiện nghiêm chỉnh cam kết trong việc tuân thủ pháp luật, nghĩa vụ công dân, nội quy, quy chế của nơi cư trú, nơi làm việc, học tập; chấp hành đầy đủ hình phạt bổ sung, nghĩa vụ bồi thường thiệt hại, trừ trường hợp vì lý do khách quan được cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác nhận.
• Chịu sự giám sát, giáo dục của cơ quan có thẩm quyền.
• Người được hưởng án treo có thể vắng mặt tại nơi cư trú nếu có lý do chính đáng và phải xin phép.
• Phải có mặt theo yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền.
• Hằng tháng phải báo cáo bằng văn bản với Ủy ban nhân dân cấp xã, đơn vị quân đội được giao giám sát, giáo dục về tình hình chấp hành nghĩa vụ của mình.

> Xem thêm: Cách xin hưởng án treo trong vụ án hình sự

Điều kiện, thủ tục được rút ngắn thời gian thử thách

Điều kiện để người được hưởng án treo được đề nghị rút ngắn thời gian thử thách như sau:

• Đã chấp hành được một phần hai thời gian thử thách;
• Trong thời gian thử thách, người được hưởng án treo đã chấp hành nghiêm chỉnh pháp luật, các nghĩa vụ; tích cực học tập, lao động, sửa chữa lỗi lầm hoặc lập thành tích trong lao động, bảo vệ an ninh, trật tự được cơ quan nhà nước có thẩm quyền khen thưởng.

Thủ tục được rút ngắn thời gian thử thách:

• Bước 1: Ủy ban nhân dân cấp xã, đơn vị quân đội được giao giám sát, giáo dục người được hưởng án treo có trách nhiệm rà soát người đủ điều kiện và báo cáo kèm theo tài liệu có liên quan cho cơ quan có thẩm quyền để đề nghị xét rút ngắn thời gian thử thách;
• Bước 2: Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh/Cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu lập hồ sơ và có văn bản đề nghị rút ngắn thời gian thử thách đối với người có đủ điều kiện gửi đến Tòa án và Viện kiểm sát cùng cấp/Tòa án và Viện kiểm sát quân sự khu vực. Hồ sơ đề nghị rút ngắn thời gian thử thách bao gồm tài liệu theo quy định khoản 3 Điều 90 Luật Thi hành án hình sự năm 2019.
• Bước 3: Chánh án Tòa án nhân dân cấp khu vực, Chánh án Tòa án quân sự khu vực nơi người được hưởng án treo cư trú hoặc làm việc thành lập Hội đồng và tổ chức phiên họp để xét, quyết định rút ngắn thời gian thử thách. 
• Bước 4: Tòa án phải gửi quyết định về việc chấp nhận toàn bộ, chấp nhận một phần hoặc không chấp nhận rút ngắn thời gian thử thách của án treo cho người chấp hành án và các cơ quan có thẩm quyền liên quan theo 5 Điều 90 Luật Thi hành án hình sự năm 2019..

Cơ sở pháp lý: Điều 89, Điều 90 Luật Thi hành án hình sự năm 2019; điểm b khoản 2 Điều 11 Thông tư liên tịch số 04/2025/TTLT-BCA-VKSNDTC-TANDTC quy định về phối hợp giữa các cơ quan có thẩm quyền trong hoạt động tố tụng hình sự, quản lý, thi hành tạm giữ, tạm giam và thi hành án hình sự.

>> Xem thêm: Xóa án tích: Quy định pháp luật và thủ tục thực hiện 

Hậu quả của việc vi phạm nghĩa vụ trong thời gian hưởng án treo

Trong thời gian thử thách, nếu người được hưởng án treo cố ý vi phạm nghĩa vụ theo quy định của Luật Thi hành án hình sự 02 lần trở lên, thì Tòa án có thể quyết định buộc người đó phải chấp hành hình phạt tù của bản án đã cho hưởng án treo. Khi phát hiện vi phạm, cơ quan thi hành án sẽ lập biên bản, xác minh và báo cáo Tòa án. Tòa án có thể ra quyết định buộc người đó chấp hành hình phạt tù tương ứng với thời hạn đã tuyên trước đó. 

Việc vi phạm nghĩa vụ trong thời gian thử thách được đánh giá một cách nghiêm túc và có các mức độ xử lý khác nhau tùy theo tính chất, mức độ vi phạm. Vi phạm lần đầu thường được nhắc nhở, giáo dục; vi phạm lần hai có thể bị kiểm điểm; vi phạm từ lần thứ ba trở đi có thể bị đề nghị Tòa án xem xét việc buộc chấp hành hình phạt tù. 

Cụ thể hậu quả của việc vi phạm nghĩa vụ được quy định tại Điều 93 Luật Thi hành án hình sự năm 2019.

>>> Xem thêm: Đang hưởng án treo mà phạm tội mới thì xử lý thế nào?

Các câu hỏi thường gặp về thi hành án treo

Chúng tôi đã tổng hợp dưới đây một số câu hỏi thường gặp và giải đáp về thi hành án treo

Điều kiện tiên quyết để được Tòa án xem xét cho hưởng án treo là gì?

Để được xem xét hưởng án treo, người phạm tội phải bị xử phạt tù không quá 03 năm, có nhân thân tốt, có từ 02 tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự trở lên (trong đó có ít nhất một tình tiết giảm nhẹ về nhân thân), có nơi cư trú rõ ràng hoặc nơi làm việc ổn định, và Tòa án xét thấy không cần thiết phải buộc họ chấp hành hình phạt tù.

Người đang trong thời gian thử thách có được phép ra nước ngoài không?

Căn cứ Điều 36 Luật Xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam năm 2019, người được hưởng án treo trong thời gian thử thách bị tạm hoãn xuất cảnh nên trong thời gian này họ không được phép ra nước ngoài. 

>>> Xem thêm: Án treo có được xuất cảnh đi nước ngoài không? 

Người bị phạt án treo có được đi làm không?

Căn cứ theo Điều 88 Luật Thi hành án hình sự năm 2019, pháp luật vẫn tạo điều kiện để người được hưởng án treo vẫn được đi làm.

Người bị kết án phạt tù được hưởng án treo đang trong thời gian thử thách có bị hạn chế quyền tự do cư trú không?

Bị kết án 03 năm tù treo và đang trong thời gian 02 năm thử thách nên quyền tự do cư trú của bạn bị hạn chế, theo Điều 4 Luật cư trú năm 2020.

Đang hưởng án treo thì người được hưởng án treo có thể thay đổi nơi làm việc không?

Căn cứ Điều 92 Luật Thi hành án hình sự năm 2019, người được hưởng án treo có thể thay đổi nơi làm việc của mình nếu có lý do chính đáng và phải xin phép Ủy ban nhân dân cấp xã, đơn vị quân đội được giao giám sát, giáo dục và phải thực hiện khai báo tạm vắng theo quy định của pháp luật về cư trú.

Việc báo cáo hàng tháng với cơ quan giám sát cần những nội dung gì?

Báo cáo hàng tháng phải được làm bằng văn bản, trình bày về quá trình rèn luyện, tu dưỡng đạo đức; việc tuân thủ pháp luật; việc chấp hành các nghĩa vụ công dân tại nơi cư trú; và kết quả lao động, học tập của bản thân trong tháng đó.

Thành tích như thế nào sẽ được xem xét để rút ngắn thời gian thử thách?

Thành tích được xem xét là những đóng góp nổi bật trong lao động sản xuất, công tác, học tập; có hành động dũng cảm cứu người, cứu tài sản; hoặc có thành tích đặc biệt trong việc bảo vệ an ninh, trật tự xã hội và phải được cơ quan nhà nước có thẩm quyền khen thưởng bằng văn bằng, giấy khen,….

Dịch vụ luật sư tư vấn thi hành án hình sự

Luật sư tại Luật Long Phan PMT cung cấp các dịch vụ chuyên sâu, hỗ trợ Quý khách hàng trong quá trình thi hành án treo, cụ thể:

• Tư vấn điều kiện áp dụng án treo, thời gian thử thách.
• Soạn thảo đơn đề nghị rút ngắn thời gian thử thách.
• Tư vấn xử lý khi bị án vi phạm nghĩa vụ trong thời gian thử thách.
• Hướng dẫn thủ tục giám sát, quản lý bị án treo tại địa phương.
• Hỗ trợ lập hồ sơ xóa án tích sau thời gian thử thách.

Kết luận

Thi hành án treo là một giải pháp mang tính nhân đạo nhưng yêu cầu chặt chẽ về mặt pháp lý và nghĩa vụ tuân thủ. Để đảm bảo quyền lợi, Quý khách nên có sự tư vấn chuyên sâu từ luật sư hiểu rõ quy trình và thực tiễn thi hành. Liên hệ ngay Luật Long Phan PMT qua hotline 1900.63.63.87 để được hỗ trợ pháp lý kịp thời, hiệu quả trong các vấn đề liên quan đến thi hành án hình sự.

Tags: Án treo, Điều kiện hưởng án treo, nghĩa vụ của người được hưởng án treo, rút ngắn thời gian thử thách, thi hành án treo, Thời gian thử thách án treo​, thủ tục thi hành án treo