Cách xử lý khi bên nhận bảo đảm tự bán tài sản thế chấp trái phép

Khi bên nhận bảo đảm tự ý bán tài sản thế chấp mà không có sự đồng ý của bên thế chấp, hành vi này vi phạm nghiêm trọng các quy định pháp luật về giao dịch bảo đảm. Theo Bộ luật Dân sự năm 2015, việc xử lý tài sản thế chấp phải tuân thủ các điều kiện và trình tự nhất định nhằm bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ phân tích các quy định pháp lý hiện hành và đề xuất các biện pháp xử lý khi bên nhận bảo đảm tự ý bán tài sản thế chấp trái phép.

Thế chấp tài sản là gì?

Theo Điều 317 Bộ luật Dân sự 2015 thì: Thế chấp tài sản là việc một bên (sau đây gọi là bên thế chấp) dùng tài sản thuộc sở hữu của mình để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ và không giao tài sản cho bên kia (sau đây gọi là bên nhận thế chấp). Tài sản thế chấp do bên thế chấp giữ. Các bên có thể thỏa thuận giao cho người thứ ba giữ tài sản thế chấp.

Các trường hợp xử lý tài sản bảo đảm

Theo Điều 299 Bộ luật Dân sự 2015 thì:

• Đến hạn thực hiện nghĩa vụ được bảo đảm mà bên có nghĩa vụ không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ.
• Bên có nghĩa vụ phải thực hiện nghĩa vụ được bảo đảm trước thời hạn do vi phạm nghĩa vụ theo thỏa thuận hoặc theo quy định của luật.
• Trường hợp khác do các bên thỏa thuận hoặc luật có quy định.

Theo khoản 6 Điều 320 Bộ luật Dân sự 2015 khi không thực hiện nghĩa vụ, thực hiện không đúng, vi phạm nghĩa vụ thì người thế chấp phải giao tài sản thế chấp cho ngân hàng để xử lý.

Phương thức xử lý tài sản thế chấp

Khi người thế chấp tài sản không thực hiện nghĩa vụ, vi phạm nghĩa vụ quy định tại hợp đồng thế chấp thì tài sản thế chấp có thể bị xử lý thông qua các phương thức theo quy định tại Điều 303 Bộ luật Dân sự 2015, cụ thể:

• Bán đấu giá tài sản;
• Bên nhận bảo đảm tự bán tài sản;
• Bên nhận bảo đảm nhận chính tài sản để thay thế cho việc thực hiện nghĩa vụ của bên bảo đảm;
• Phương thức khác.

>>> Xem thêm: Hướng xử lý tài sản đã thế chấp khi không có đủ khả năng trả nợ

Trường hợp bên nhận bảo đảm được quyền tự bán tài sản thế chấp

Theo Điều 195 Bộ luật Dân sự 2015 quy định “người không phải là chủ sở hữu tài sản chỉ có quyền định đoạt tài sản theo ủy quyền của chủ sở hữu hoặc theo quy định của luật”.

Tuy nhiên, theo Điểm b Khoản 1 Điều 303 Bộ luật Dân sự 2015 đã mở ra một ngoại lệ cho bên nhận bảo đảm là người không phải chủ sở hữu của tài sản bảo đảm – được tự bán tài sản bảo đảm. Như vậy, để bên nhận bảo đảm được tự mình bán tài sản cầm cố hay thế chấp, chỉ cần các bên có thỏa thuận về phương thức xử lý bảo đảm này mà không cần có ủy quyền của bên bảo đảm.

Đây là một quy định mới và được kỳ vọng sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn cho bên nhận bảo đảm (ví dụ như Ngân hàng) trong việc xử lý bảo đảm.

Hướng xử lý khi bên nhận bảo đảm tự bán tài sản thế chấp khi không có thoả thuận

Trường hợp không có thỏa thuận về phương thức xử lý tài sản bảo đảm theo quy định tại khoản 1 Điều 303, Bộ luật Dân sự 2015  thì tài sản được bán đấu giá, trừ trường hợp luật có quy định khác.

Khi đó, bắt buộc bên nhận bảo đảm phải khởi kiện ra Tòa án Nhân dân có thẩm quyền để khi bản án của tòa có hiệu lực thì tài sản thế chấp đó sẽ được cơ quan thi hành án tổ chức bán đấu giá theo trình tự luật định.

Nếu bên nhận bảo đảm tự bán tài sản thế chấp và gây thiệt hại cho bên còn lại thì bên bảo đảm có thể khởi kiện ra tòa để yêu cầu bên nhận bảo đảm bồi thường.

>>> Xem thêm các bài viết liên quan khác:

• Bán tài sản thế chấp mà không có sự đồng ý của chủ sở có trái luật?
• Tiệm cầm đồ có quyền bán tài sản cầm cố không

Trình tự, thủ tục khởi kiện

Theo Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 thì trình tự khởi kiện như sau:

1. Bước 1. Nộp đơn khởi kiện:

• Người khởi kiện (cá nhân hoặc tổ chức) chuẩn bị và nộp đơn khởi kiện trực tiếp tại Tòa án có thẩm quyền hoặc gửi qua dịch vụ bưu chính.​

• Đơn khởi kiện phải đáp ứng các nội dung theo quy định tại Điều 189 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015. ​

2. Bước 2. Thụ lý vụ án:

• Sau khi nhận đơn, trong thời hạn 3 ngày làm việc, Chánh án Tòa án phân công Thẩm phán xem xét đơn khởi kiện.​

• Thẩm phán xem xét và quyết định thụ lý vụ án nếu đơn khởi kiện hợp lệ và thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án. ​

3. Bước 3. Chuẩn bị xét xử và hòa giải:

• Trong giai đoạn chuẩn bị xét xử, Thẩm phán tiến hành thu thập chứng cứ, xác minh tình tiết của vụ án và tổ chức hòa giải giữa các bên.

• Việc hòa giải được thực hiện theo nguyên tắc tôn trọng sự tự nguyện thỏa thuận của các đương sự và không vi phạm điều cấm của luật hoặc trái đạo đức xã hội.​

4. Bước 4. Xét xử sơ thẩm:

• Nếu hòa giải không thành hoặc vụ án thuộc trường hợp không được hòa giải, Tòa án sẽ đưa vụ án ra xét xử sơ thẩm.​

• Phiên tòa sơ thẩm được tiến hành theo đúng trình tự, thủ tục quy định trong Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.

Câu hỏi thường gặp (FAQs) về cách xử lý khi bên nhận bảo đảm tự ý bán tài sản thế chấp trái phép

Các câu hỏi thường gặp là:

Bên nhận bảo đảm có quyền tự ý bán tài sản thế chấp không?

Không, trừ khi có thỏa thuận trước hoặc pháp luật có quy định cho phép.

Bên thế chấp có thể làm gì nếu tài sản bị bán trái phép?

Có thể yêu cầu bên nhận bảo đảm bồi thường thiệt hại hoặc khởi kiện tại Tòa án.

Việc bán tài sản thế chấp trái phép có bị xử lý hình sự không?

Tùy theo mức độ vi phạm, có thể bị xử lý hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự về tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản theo Bộ luật Hình sự.

Thủ tục khởi kiện khi bên nhận bảo đảm bán tài sản thế chấp trái phép như thế nào?

Gồm các bước: Nộp đơn khởi kiện, Tòa án thụ lý, hòa giải, xét xử sơ thẩm và thi hành án nếu có bản án có hiệu lực.

Có cần luật sư khi giải quyết tranh chấp tài sản thế chấp không?

Nên có luật sư để đảm bảo quyền lợi và thực hiện đúng thủ tục pháp lý.

Thời hiệu khởi kiện đối với tranh chấp tài sản thế chấp là bao lâu?

03 năm kể từ ngày quyền lợi bị xâm phạm theo Bộ luật Dân sự 2015.

Bên nhận bảo đảm có thể nhận tài sản thế chấp thay cho khoản nợ không?

 Có, nếu hai bên có thỏa thuận về việc này theo Điều 303 Bộ luật Dân sự 2015.

Bên thế chấp có quyền phản đối khi tài sản bị bán không?

Có quyền phản đối nếu việc bán tài sản không đúng quy định hoặc không có thỏa thuận hợp pháp.

Nếu bên thế chấp mất khả năng trả nợ thì tài sản thế chấp sẽ xử lý như thế nào?

Tài sản có thể bị thu hồi, bán đấu giá hoặc xử lý theo phương thức thỏa thuận giữa các bên.

Luật sư tư vấn hướng xử lý khi bên nhận bảo đảm tự bán tài sản thế chấp

Luật Long Phan PMT cung cấp các dịch vụ sau đây:

• Tư vấn về phương thức xử lý tài sản cầm cố, thế chấp.
• Luật sư tư vấn về phương thức giải quyết tranh chấp dân sự: Thương lượng, hòa giải, khởi kiện.
• Tư vấn quy trình giải quyết tranh chấp dân sự tại Tòa án: Xác định thẩm quyền của Tòa án; viết đơn, nộp đơn, đóng án phí, yêu cầu xem xét, thẩm định tại chỗ, tạm đình chỉ giải quyết vụ án, các thủ tục khiếu nại, khiếu kiện, tố cáo,…
• Tư vấn quyền đòi lại tài sản.
• Tư vấn Căn cứ phát sinh và đối tượng của nghĩa vụ.
• Tư vấn Thực hiện, chấm dứt nghĩa vụ.
• Tư vấn Các biện pháp bảo đảm nghĩa vụ dân sự: Cầm cố, thế chấp, đặt cọc, bảo lãnh…

Việc bên nhận bảo đảm tự ý bán tài sản thế chấp trái phép không chỉ vi phạm hợp đồng mà còn có thể dẫn đến trách nhiệm pháp lý nghiêm trọng. Người có quyền lợi bị ảnh hưởng cần nhanh chóng xác định phương án bảo vệ tài sản, từ thương lượng đến khởi kiện để đảm bảo quyền lợi hợp pháp. Trong những tình huống phức tạp, việc tham vấn luật sư là điều cần thiết để có hướng giải quyết phù hợp với quy định pháp luật. Nếu Quý khách đang gặp vướng mắc pháp lý liên quan đến tranh chấp tài sản thế chấp, hãy liên hệ ngay Luật Long Phan PMT qua 1900636387 để được tư vấn kịp thời.

Tags: Biện pháp bảo vệ quyền lợi bên thế chấp​, Giải quyết tranh chấp hợp đồng bảo đảm​, Hậu quả pháp lý của việc bán tài sản thế chấp trái phép​, Luật Dân sự về thế chấp tài sản​, Quyền và nghĩa vụ của bên nhận bảo đảm​, Thủ tục khởi kiện vi phạm hợp đồng​, Tranh chấp tài sản thế chấp​, Tư vấn pháp lý về thế chấp tài sản, Vai trò của tòa án trong giải quyết tranh chấp thế chấp​, Xử lý vi phạm hợp đồng thế chấp​