Quyền lựa chọn tòa án giải quyết tranh chấp hợp đồng mua bán tài sản

Quyền lựa chọn tòa án giải quyết tranh chấp hợp đồng mua bán tài sản là một cơ chế tố tụng mang lại sự linh hoạt cho các bên trong việc xác định cơ quan xét xử có thẩm quyền theo lãnh thổ. Các bên tham gia hợp đồng có thể thỏa thuận lựa chọn tòa án, hoặc nguyên đơn thực hiện quyền này theo các trường hợp do BLTTDS 2015 quy định. Tuy nhiên, việc lựa chọn này phải đáp ứng các điều kiện luật định về thẩm quyền theo cấp và các quy tắc khác. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết các quy định pháp lý, làm rõ điều kiện và các tình huống thực tiễn liên quan đến quyền lựa chọn tòa án, nhằm bảo vệ tối đa quyền lợi của các bên trong giao dịch.

Chủ thể có quyền lựa chọn tòa án giải quyết tranh chấp hợp đồng mua bán tài sản

Pháp luật tố tụng dân sự Việt Nam xác định hai chủ thể chính có quyền lựa chọn giải quyết tranh chấp hợp đồng mua bán tài sản.

• Một là, Các bên trong hợp đồng có thể thỏa thuận lựa chọn tòa án có thẩm quyền xét xử theo quy định tại điểm b, khoản 1, Điều 39 của Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.

Thỏa thuận lựa chọn giữa các bên phải được thực hiện bằng một cách rõ ràng và hợp lý. Lựa chọn này có thể được thực hiện thông qua điều khoản trong hợp đồng mua bán tài sản hoặc thông qua văn bản đồng ý riêng biệt.

• Hai là, Quyền lựa chọn nguyên đơn.

Thông thường trường hợp này được áp dụng trong trường hợp không có sự thỏa thuận của các bên trước đó trong hợp đồng và thuộc trường hợp nguyên đơn có quyền lựa chọn thẩm quyền giải quyết theo quy định của Điều 40 BLTTDS 2015.

Việc xác định chính xác chủ thể có quyền lựa chọn tòa án giúp tránh những tranh chấp về thẩm quyền xét xử. Pháp luật xác định rõ ràng về quyền và nghĩa vụ của từng bên tham gia trong việc lựa chọn tòa án có thẩm quyền. Điều này đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong quá trình giải quyết tranh chấp chấp nhận đồng mua bán tài sản thuộc lãnh thổ.

Điều kiện để các bên lựa chọn tòa án giải quyết tranh chấp hợp đồng mua bán tài sản

Các bên trong hợp đồng mua bán tài sản muốn thỏa thuận lựa chọn giải quyết tranh chấp phải đáp ứng hai điều kiện bắt buộc theo quy định pháp luật.

• Điều kiện đầu tiên là tòa án được lựa chọn phải là tòa án nơi nguyên đơn cư trú, làm việc nếu nguyên đơn là cá nhân hoặc tòa nhà nơi có trụ sở của nguyên đơn nếu nguyên đơn là cơ quan, tổ chức.
• Điều kiện thứ hai là việc lựa chọn phải đúng thẩm quyền về cấp của tòa án theo quy định của Điều 35 và Điều 37 BLTTDS 2015.

Thỏa thuận lựa chọn tòa án có thể được thực hiện tại hai thời điểm khác nhau.

• Các bên có thể đưa ra điều khoản lựa chọn tòa án vào nội dung hợp đồng mua bán tài sản ngay từ khi ký hợp đồng.
• Ngoài ra, sau khi tranh chấp phát sinh, các bên vẫn có thể lập văn bản đồng ý lựa chọn tòa án và gửi văn bản đến tòa án có thẩm quyền để xem xét, giải quyết.

Việc tuân thủ các điều kiện về lựa chọn biện pháp bảo đảm tính hợp pháp của thỏa thuận và tránh bị từ chối nhận. Pháp luật quy định cụ thể về thẩm quyền theo lãnh thổ đảm bảo quyền lợi của các bên và hiệu quả trong quá trình giải quyết tranh chấp. Quyền lựa chọn tòa án phải được thực hiện trong khuôn khổ pháp luật cho phép và phù hợp với tính chất của tranh chấp hợp đồng mua bán tài sản.

Các trường hợp nguyên đơn có quyền lựa chọn tòa án giải quyết tranh chấp hợp đồng mua bán tài sản

Nguyên đơn được pháp luật trao quyền lựa chọn giải quyết tranh chấp hợp đồng mua bán tài sản ở nhiều trường hợp cụ thể, bất kể việc bị đơn có đồng ý hay không. Quyền lựa chọn này được áp dụng ngay cả khi các bên không có thỏa thuận trước đó về việc lựa chọn tòa án có thẩm quyền. Các trường hợp nguyên đơn có quyền lựa chọn tòa án để giải quyết tranh chấp hợp đồng mua bán tài sản được quy định chi tiết tại khoản 1 Điều 40 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.

• Nếu không biết nơi cư trú, làm việc, trụ sở của bị đơn thì nguyên đơn có thể yêu cầu Tòa án nơi bị đơn cư trú, làm việc, có trụ sở cuối cùng hoặc nơi bị đơn có tài sản giải quyết;
• Nếu tranh chấp phát sinh từ hoạt động của chi nhánh tổ chức thì nguyên đơn có thể yêu cầu Tòa án nơi tổ chức có trụ sở hoặc nơi tổ chức có chi nhánh giải quyết;
• Nếu bị đơn không có nơi cư trú, làm việc, trụ sở ở Việt Nam Nếu tranh chấp phát sinh từ quan hệ hợp đồng thì nguyên đơn có thể yêu cầu Tòa án nơi hợp đồng được thực hiện giải quyết;
• Nếu tranh chấp phát sinh từ quan hệ hợp đồng thì nguyên đơn có thể yêu cầu Tòa án nơi hợp đồng được thực hiện giải quyết;
• Nếu các bị đơn cư trú, làm việc, có trụ sở ở nhiều nơi khác nhau thì nguyên đơn có thể yêu cầu Tòa án nơi một trong các bị đơn cư trú, làm việc, có trụ sở giải quyết;

Trường hợp tòa án từ chối lựa chọn thẩm quyền giải quyết tranh chấp hợp đồng mua bán tài sản thì phải làm sao?

Trong trường hợp tòa án ra văn bản từ chối hoặc không giải quyết về việc lựa chọn thẩm quyền tòa án giải quyết thì các bên có quyền khiếu nại. Căn cứ theo Điều 499 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền khiếu nại quyết định, hành vi trong tố tụng dân sự của cơ quan, người tiến hành tố tụng dân sự khi có căn cứ cho rằng quyết định, hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Theo Điều 502 BLTTDS 2015 thì thời hiệu khiếu nại là 15 ngày, kể từ ngày người khiếu nại nhận được hoặc biết được quyết định, hành vi tố tụng mà người đó cho rằng có vi phạm pháp luật.

Trường hợp có sự kiện bất khả kháng hoặc trở ngại khách quan mà người khiếu nại không thực hiện được quyền khiếu nại theo đúng thời hạn nêu trên thì thời gian có sự kiện bất khả kháng hoặc trở ngại khách quan đó không tính vào thời hiệu khiếu nại.

Thẩm quyền giải quyết khiếu nại đối với quyết định, hành vi của người tiến hành tố tụng được quy định tại Điều 504 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 như sau:

• Khiếu nại quyết định, hành vi của người tiến hành tố tụng là Thẩm phán do Chánh án Tòa án đang giải quyết vụ việc dân sự có thẩm quyền giải quyết.
• Đối với khiếu nại quyết định, hành vi tố tụng của Chánh án Tòa án thì Chánh án Tòa án trên một cấp trực tiếp có thẩm quyền giải quyết.

Câu hỏi thường gặp (FAQ) về quyền lựa chọn tòa án giải quyết tranh chấp hợp đồng mua bán tài sản

Dưới đây là tổng hợp những câu hỏi thường gặp về quyền lựa chọn tòa án giải quyết tranh chấp hợp đồng mua bán tài sản.

Khi các bên thỏa thuận lựa chọn Tòa án, Tòa án được chọn có bắt buộc phải là nơi nguyên đơn cư trú hoặc có trụ sở không?

Không bắt buộc. Theo điểm b khoản 1 Điều 39 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, các bên có quyền thỏa thuận bằng văn bản yêu cầu Tòa án nơi cư trú, làm việc của nguyên đơn (nếu nguyên đơn là cá nhân) hoặc nơi có trụ sở của nguyên đơn (nếu nguyên đơn là cơ quan, tổ chức) giải quyết tranh chấp. Đây là một trong các phương án lựa chọn, không phải là điều kiện tiên quyết cho mọi thỏa thuận lựa chọn Tòa án. Các bên có thể thỏa thuận chọn Tòa án khác, miễn là sự lựa chọn đó không vi phạm thẩm quyền riêng biệt của Tòa án khác và đúng thẩm quyền theo cấp.

Nếu hợp đồng mua bán tài sản không có thỏa thuận về Tòa án và không thuộc trường hợp nguyên đơn được lựa chọn theo Điều 40 BLTTDS 2015, Tòa án nào sẽ có thẩm quyền giải quyết?

Trường hợp này, thẩm quyền giải quyết tranh chấp hợp đồng mua bán tài sản sẽ được xác định theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 39 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, đó là Tòa án nơi bị đơn cư trú, làm việc (nếu bị đơn là cá nhân) hoặc nơi bị đơn có trụ sở (nếu bị đơn là cơ quan, tổ chức).

Đối với tranh chấp hợp đồng mua bán tài sản là bất động sản, có quy định riêng về thẩm quyền Tòa án không?

Có. Theo điểm c khoản 1 Điều 39 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, những tranh chấp về bất động sản thì chỉ Tòa án nơi có bất động sản có thẩm quyền giải quyết. Do đó, đối với các tranh chấp trực tiếp liên quan đến quyền sở hữu, sử dụng bất động sản phát sinh từ hợp đồng mua bán, quyền lựa chọn Tòa án của các bên sẽ bị hạn chế bởi quy định này.

Hậu quả pháp lý nếu nộp đơn khởi kiện đến Tòa án không đúng thẩm quyền là gì?

Nếu đơn khởi kiện được nộp đến Tòa án không đúng thẩm quyền, Tòa án sẽ căn cứ vào Điều 192 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 để trả lại đơn khởi kiện và các tài liệu chứng cứ kèm theo, đồng thời giải thích cho người khởi kiện về quyền nộp đơn đến Tòa án có thẩm quyền. Trường hợp vụ án đã được thụ lý mà sau đó mới phát hiện không thuộc thẩm quyền, Tòa án sẽ ra quyết định chuyển hồ sơ vụ án cho Tòa án có thẩm quyền và xóa sổ thụ lý theo Điều 41 BLTTDS 2015.

Thỏa thuận lựa chọn Tòa án phải được lập dưới hình thức nào để có giá trị pháp lý?

Theo điểm b khoản 1 Điều 39 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, thỏa thuận lựa chọn Tòa án phải được lập “bằng văn bản”. Văn bản này có thể là một điều khoản trong hợp đồng chính hoặc một thỏa thuận riêng biệt, miễn là thể hiện rõ ràng ý chí của các bên về việc chọn một Tòa án cụ thể.

Nguyên đơn có thể thay đổi Tòa án đã lựa chọn theo Điều 40 BLTTDS 2015 sau khi đã nộp đơn không?

Sau khi Tòa án đã thụ lý vụ án dựa trên lựa chọn của nguyên đơn theo Điều 40 BLTTDS 2015, việc thay đổi Tòa án thường không được chấp nhận trừ khi có lý do đặc biệt và được Tòa án xem xét. Việc lựa chọn ban đầu của nguyên đơn đã xác lập thẩm quyền cho Tòa án đó.

Trong trường hợp nào Tòa án được lựa chọn theo thỏa thuận có thể từ chối thụ lý vụ án?

Tòa án được lựa chọn theo thỏa thuận có thể từ chối thụ lý nếu thỏa thuận lựa chọn Tòa án không hợp lệ (ví dụ: không bằng văn bản, không rõ ràng, vi phạm thẩm quyền theo cấp hoặc thẩm quyền riêng biệt của Tòa án khác như tranh chấp bất động sản theo Điều 39.1.c BLTTDS 2015).

Nếu hợp đồng mua bán có yếu tố nước ngoài (ví dụ, một bên là doanh nghiệp nước ngoài), quyền lựa chọn Tòa án Việt Nam được áp dụng thế nào?

Nếu tranh chấp hợp đồng mua bán có yếu tố nước ngoài thuộc thẩm quyền chung của Tòa án Việt Nam (theo Điều 469 BLTTDS 2015), các bên vẫn có thể thỏa thuận lựa chọn Tòa án Việt Nam cụ thể theo Điều 39.1.b. Nguyên đơn cũng có thể có quyền lựa chọn Tòa án theo Điều 40 nếu các điều kiện được đáp ứng (ví dụ, bị đơn có chi nhánh tại Việt Nam, hợp đồng được thực hiện tại Việt Nam theo Điều 470.1.đ BLTTDS 2015).

Dịch vụ luật sư giải quyết tranh chấp hợp đồng mua bán tài sản

Khi phát sinh tranh chấp hợp đồng mua bán tài sản, đội ngũ luật sư của chúng tôi cam kết đồng hành và cung cấp các dịch vụ pháp lý chuyên nghiệp, bao gồm:

• Tư vấn pháp lý chuyên sâu về quyền và nghĩa vụ của các bên trong tranh chấp hợp đồng mua bán tài sản.
• Phân tích hồ sơ, đánh giá chứng cứ, xác định điểm mạnh yếu và đề xuất phương án giải quyết tối ưu.
• Đại diện khách hàng tham gia đàm phán, thương lượng và hòa giải với bên còn lại để đạt được thỏa thuận.
• Soạn thảo đơn khởi kiện, chuẩn bị hồ sơ và các tài liệu pháp lý cần thiết để khởi kiện tại Tòa án có thẩm quyền.
• Cử luật sư trực tiếp tham gia tố tụng, tranh luận và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp cho khách hàng tại các phiên tòa.
• Hỗ trợ và tư vấn thủ tục liên quan đến thi hành bản án hoặc quyết định có hiệu lực của Tòa án.

Kết luận

Tóm lại, quyền lựa chọn tòa án giải quyết tranh chấp hợp đồng mua bán tài sản là một đặc quyền pháp lý được Bộ luật Tố tụng Dân sự Việt Nam công nhận, cho phép các bên thông qua thỏa thuận hoặc nguyên đơn theo luật định chủ động xác định cơ quan tài phán. Bài viết đã làm rõ các chủ thể có quyền, điều kiện thực hiện, các trường hợp cụ thể và thủ tục khiếu nại liên quan đến thẩm quyền. Việc am tường các quy định này là nền tảng để các cá nhân, tổ chức bảo vệ hiệu quả quyền và lợi ích hợp pháp của mình trong các giao dịch mua bán tài sản.

Để nhận được sự tư vấn chuyên sâu về luật dân sự và hỗ trợ pháp lý toàn diện, Quý khách hàng vui lòng liên hệ Luật Long Phan PMT qua hotline 1900.63.63.87.

Tags: điều kiện lựa chọn Tòa án, Giải quyết tranh chấp hợp đồng, Hợp đồng mua bán tài sản, Quyền lựa chọn tòa án, thẩm quyền tòa án, Thỏa thuận lựa chọn tòa án