Bồi thường thu hồi đất không thỏa đáng thì phải làm sao?

Cách giải quyết khi bồi thường thu hồi đất không thỏa đáng là vấn đề pháp lý thường phát sinh khi người sử dụng đất không đồng ý với phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư do cơ quan nhà nước ban hành. Tranh chấp liên quan đến quyền sử dụng đất, giá bồi thường hoặc thủ tục thu hồi đất đòi hỏi người dân cần hiểu rõ quy trình pháp lý để bảo vệ quyền lợi. Bài viết sau đây phân tích chi tiết các thủ tục và giải pháp pháp lý liên quan.

Bồi thường thu hồi đất không thỏa đáng có được từ chối bàn giao đất cho Nhà nước không?

Bồi thường thu hồi đất là một trong những biện pháp của Nhà nước nhằm bù đắp tổn thất cho người dân khi có đất bị thu hồi. Theo khoản 2 Điều 95 Luật Đất đai 2024, người có đất bị thu hồi sẽ được bồi thường về đất khi đáp ứng các điều kiện theo luật định.

Khi Nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh và thu hồi đất để phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, người sử dụng đất có nghĩa vụ giao đất và không có quyền thỏa thuận giá bồi thường. Nhà nước quyết định giá bồi thường về đất theo giá đất cụ thể dựa trên cơ sở điều tra, thu thập thông tin về thửa đất, giá đất thị trường và thông tin về giá đất trong cơ sở dữ liệu đất đai và áp dụng phương pháp định giá đất phù hợp.

Ngoài ra, theo Hiến pháp 2013, đất đai thuộc sở hữu toàn dân chứ không thuộc quyền sở hữu của bất kỳ cá nhân, tổ chức nào. Do đó, khi không đồng ý với giá bồi thường, người dân vẫn phải bàn giao đất cho Nhà nước. Nếu từ chối bàn giao, đất đai có thể bị cưỡng chế thu hồi theo quy định tại Điều 87 Luật Đất đai 2024.

Hướng dẫn cách giải quyết khi bị bồi thường thu hồi đất không thỏa đáng?

Như trên đã phân tích, nếu không đồng ý với giá bồi thường trong quyết định bồi thường, người dân vẫn có nghĩa vụ bàn giao đất cho Nhà nước. Tuy nhiên, theo quy định tại khoản 1, khoản 2 Điều 237 Luật Đất đai 2024, người dân có quyền khiếu nại hoặc khởi kiện hành chính đối với quyết định bồi thường thu hồi đất khi cho rằng giá đất bồi thường là không thỏa đáng.

Khiếu nại quyết định bồi thường thu hồi đất

Khiếu nại quyết định bồi thường thu hồi đất bao gồm khiếu nại lần đầu và khiếu nại lần hai.

• Đối với khiếu nại lần đầu: theo khoản 1 Điều 7, Điều 18, Điều 21 Luật Khiếu nại 2011 và Điều 83 Luật Đất đai 2024, thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu là Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện hoặc cấp tỉnh – người đã ra quyết định thu hồi đất.
• Đối với khiếu nại lần hai: Nếu sau khi có quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu mà người khiếu nại không đồng ý hoặc hết thời hạn giải quyết khiếu nại mà nội dung khiếu nại không được giải quyết thì có thể tiếp tục khiếu nại lần 2 lên đến Thủ trưởng cấp trên trực tiếp của người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu theo khoản 1 Điều 7 Luật Khiếu nại 2011.

Quý khách hàng có thể tham khảo thêm bài viết “Đã nhận tiền bồi thường thu hồi đất có được khiếu nại” để hiểu rõ hơn quyền khiếu nại cảu mình trong trường hợp đã nhận tiền bồi thường.

Khởi kiện hành chính quyết định bồi thường thu hồi đất

Ngoài việc khiếu nại như trên đã trình bày, người có đất bị thu hồi có thể khởi kiện hành chính đối với quyết định bồi thường thu hồi đất nhưng không thỏa đáng. Việc khởi kiện hành chính được thực hiện:

• Ngay sau khi nhận được quyết định bồi thường thu hồi đất không thỏa đáng mà không cần qua thủ tục khiếu nại.
• Sau khi có quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu hoặc quá thời hạn giải quyết khiếu nại lần đầu mà không được giải quyết (không bắt buộc phải thực hiện khiếu nại lần hai mà có thể khởi kiện trực tiếp luôn).
• Sau khi có quyết định giải quyết khiếu nại lần hai hoặc quá thời hạn giải quyết khiếu nại lần hai mà không được giải quyết

Vì quyết định thu hồi đất do UBND cấp huyện hoặc cấp tỉnh ban hành, do đó, căn cứ Điều 32 Luật Tố tụng hành chính 2015, Tòa án có thẩm quyền giải quyết là Tòa án nhân dân cấp tỉnh cùng phạm vi địa giới hành chính với cơ quan đã ban hành quyết định hành chính.

Thủ tục khiếu nại quyết định bồi thường thu hồi đất không thỏa đáng

Thủ tục khiếu nại quyết định bồi thường thu hồi đất không thỏa đáng được thực hiện như sau:

Bước 1: Chuẩn bị và nộp hồ sơ

Người khiếu nại cần chuẩn bị hồ sơ khiếu nại đến người có thẩm quyền, bao gồm các giấy tờ sau đây:

• Đơn khiếu nại (nêu rõ nội dung bị khiếu nại, yêu cầu, căn cứ pháp lý).
• Bản sao quyết định bị khiếu nại (thu hồi đất, bồi thường).
• Chứng cứ liên quan: giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, biên bản kiểm kê, tài liệu chứng minh thiệt hại, định giá tài sản…
• Tài liệu chứng minh việc bồi thường là không có cơ sở.

Người khiếu nại có thể nộp trực tiếp đơn khiếu nại tại cơ quan ban hành quyết định hoặc gửi qua bưu điện.

Lưu ý, khi nộp trực tiếp cơ quan tiếp nhận có trách nhiệm cấp giấy xác nhận đã nhận đơn. Trường hợp nộp đơn thông qua đường bưu điện, người nộp phải gửi đơn có biện pháp bảo đảm của bưu điện (có vận đơn và báo phát).

Bước 2: Thụ lý giải quyết khiếu nại

Theo quy định tại Điều 27 Luật Khiếu nại 2011, trong thời hạn 10 ngày, kể từ ngày nhận được khiếu nại người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu phải thụ lý giải quyết; thông báo bằng văn bản cho người khiếu nại biết, trường hợp không thụ lý giải quyết thì phải nêu rõ lý do.

Bước 3: Xác minh nội dung khiếu nại

Theo quy định tại Điều 29 Luật Khiếu nại 2011, trong thời hạn không quá 30 ngày, kể từ ngày thụ lý; vụ việc phức tạp thì có thể kéo dài nhưng không quá 45 ngày hoặc không quá 60 ngày ở vùng sâu, vùng xa, người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại phải kiểm tra lại quyết định bồi thường.

Nếu khiếu nại đúng thì ra quyết định giải quyết khiếu nại. Nếu chưa có cơ sở kết luận thì tự mình tiến hành xác minh, kết luận nội dung khiếu nại hoặc giao cơ quan thanh tra nhà nước cùng cấp hoặc cơ quan, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm xác minh nội dung khiếu nại.

Kết quả của quá trình xác minh là Báo cáo kết quả xác minh.

Bước 4: Tổ chức đối thoại nếu yêu cầu của người khiếu nại và kết quả xác minh nội dung khiếu nại còn khác nhau

Việc đối thoại được thực hiện theo Điều 30 Luật Khiếu nại 2011, cụ thể:

• Người giải quyết khiếu nại tổ chức đối thoại với người khiếu nại, người bị khiếu nại, người có quyền và nghĩa vụ liên quan, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan để làm rõ nội dung khiếu nại, yêu cầu của người khiếu nại và hướng giải quyết khiếu nại.
• Khi đối thoại, người giải quyết khiếu nại phải nêu rõ nội dung cần đối thoại, kết quả xác minh nội dung khiếu nại; người tham gia đối thoại có quyền trình bày ý kiến, đưa ra chứng cứ liên quan đến khiếu nại và yêu cầu của mình.
• Việc đối thoại phải được lập thành biên bản.

Bước 5: Ban hành quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu

Theo Điều 31 Luật Khiếu nại 2011, gười giải quyết khiếu nại lần đầu phải ra quyết định giải quyết khiếu nại. Đồng thời, trong thời hạn 03 ngày làm việc, kể từ ngày có quyết định giải quyết khiếu nại, người giải quyết khiếu nại lần đầu có trách nhiệm gửi quyết định giải quyết khiếu nại cho người khiếu nại.

Theo Điều 28 Luật Khiếu nại 2011, thời hạn giải quyết khiếu nại lần đầu đối với khiếu nại về bồi thường thu hồi đất không thỏa đáng là không quá 30 ngày, kể từ ngày thụ lý; đối với vụ việc phức tạp thì thời hạn giải quyết có thể kéo dài hơn nhưng không quá 45 ngày, kể từ ngày thụ lý.

Ở vùng sâu, vùng xa đi lại khó khăn thì thời hạn giải quyết khiếu nại không quá 45 ngày, kể từ ngày thụ lý; đối với vụ việc phức tạp thì thời hạn giải quyết có thể kéo dài hơn nhưng không quá 60 ngày, kể từ ngày thụ lý.

Bước 6: Thực hiện thủ tục khiếu nại lần hai hoặc khởi kiện vụ án hành chính.

Nếu không đồng ý với quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu hoặc quá thời hạn giải quyết khiếu nại mà không được giải quyết, người khiếu nại có thể khiếu nại lần hai hoặc khởi kiện vụ án hành chính. Trường hợp khiếu nại lần hai, thủ tục giải quyết và ban hành quyết định giải quyết khiếu nại lần hai được thực hiện tương tự lần đầu, nhưng hồ sơ cần bổ sung quyết định giải quyết khiếu nại lần lần. Thủ tục được quy định chi tiết tại Mục 3 của Luật Khiếu nại 2011.

Thời hạn giải quyết khiếu nại lần hai không quá 45 ngày, kể từ ngày thụ lý; đối với vụ việc phức tạp thì thời hạn giải quyết khiếu nại có thể kéo dài hơn nhưng không quá 60 ngày, kể từ ngày thụ lý. Ở vùng sâu, vùng xa đi lại khó khăn thì thời hạn giải quyết khiếu nại không quá 60 ngày, kể từ ngày thụ lý; đối với vụ việc phức tạp thì thời hạn giải quyết khiếu nại có thể kéo dài hơn, nhưng không quá 70 ngày, kể từ ngày thụ lý (Điều 37 Luật Khiếu nại 2011).

Thủ tục khởi kiện hành chính quyết định bồi thường thu hồi đất không thỏa đáng

Thủ tục khởi kiện hành chính quyết định bồi thường thu hồi đất không thỏa đáng bao gồm các bước như sau:

Bước 1: Chuẩn bị và nộp đơn khởi kiện đến Tòa án có thẩm quyền

Đơn khởi kiện hành chính (Mẫu số 01 – HC ban hành kèm theo Nghị quyết 02/2017/NQ-HĐTP) và phải đáp ứng đầy đủ các nội dung được quy định tại khoản 1 Điều 118 Luật Tố tụng hành chính 2015.

Kèm theo đơn khởi kiện phải có các tài liệu, chứng cứ chứng minh quyền, lợi ích hợp pháp bị xâm phạm như: Quyết định hành chính bị kiện và quyết định giải quyết khiếu nại (nếu có); Giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất, thiệt hại, định giá tài sản; …

Người khởi kiện nộp đơn thông qua đường bưu điện hoặc nộp trực tiếp. Khi nộp trực tiếp, Tòa án cấp Giấy xác nhận nhận đơn; khi nộp qua bưu điện thì phải đảm bảo lựa chọn hình thức gửi đơn có vận đơn, báo phát.

Bước 2: Tòa án xem xét đơn khởi kiện và ra thông báo nộp tạm ứng án phí.

Bước 3: Người khởi kiện nộp tạm ứng án phí.

Người khởi kiện nộp tạm ứng án phí hành chính sơ thẩm là 300.000 đồng (theo Nghị quyết 326/2016/UBTVQH14). Trừ trường hợp, người khởi kiện được miễn hoặc không phải nộp. Ngoài ra, trong quá trình giải quyết vụ án, đương sự có thể phải nộp tạm ứng chi phí thẩm định tại chỗ; thẩm định giá; đo vẽ theo quyết định của tòa án.

Bước 4: Tòa án thụ lý vụ án.

Bước 5: Chuẩn bị xét xử.

Thời hạn chuẩn bị xét xử vụ án hành chính là 04 tháng – 06 tháng kể từ ngày thụ lý vụ án (Điều 130 Luật Tố tụng hành chính 2015). Trong thời hạn ngày, tòa án sẽ tổ chức các hoạt động sau:

• Thành lập hội đồng thẩm định để tiến hành xem xét thẩm định tại chỗ, thẩm định giá hoặc các hoạt động đo vẽ (Điều 88, 91 Luật Tố tụng hành chính 2015);
• Tổ chức phiên họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận, công khai chứng cứ và đối thoại (Điều 136 Luật Tố tụng hành chính 2015).

Bước 6: Mở phiên xét xử sơ thẩm.

Bước 7: Kháng cáo nếu một bên không đồng ý với bản án sơ thẩm.

Bước 8: Mở phiên xét xử phúc thẩm xem xét yêu cầu kháng cáo. Bản án phúc thẩm là bản án có hiệu lực thi hành.

Thời hiệu khiếu nại, khiếu kiện khi bồi thường thu hồi đất không thỏa đáng

Khi thực hiện việc khiếu nại, khiếu kiện quyết định bồi thường thu hồi đất không thỏa đáng, người khiếu nại / khiếu kiện cần lưu ý và thời hiệu thực hiện để tránh việc bị mất quyền khiếu nại, khiếu kiện theo quy định.

Thời hiệu khiếu nại quyết định bồi thường thu hồi đất

• Đối với khiếu nại lần đầu: Theo Điều 9 Luật Khiếu nại 2011, thời hiệu khiếu nại là 90 ngày kể từ ngày nhận được hoặc biết được quyết định hành chính về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Trường hợp có lý do chính đáng như ốm đau, thiên tai, địch họa, đi công tác, học tập ở nơi xa hoặc vì những trở ngại khách quan khác thời hiệu có thể được kéo dài.
• Đối với khiếu nại lần hai: Theo khoản 1 Điều 33 Luật Khiếu nại 2011, trong thời hạn 30 ngày, kể từ ngày hết thời hạn giải quyết khiếu nại mà khiếu nại lần đầu không được giải quyết hoặc kể từ ngày nhận được quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu mà người khiếu nại không đồng ý thì có quyền khiếu nại đến người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần hai; đối với vùng sâu, vùng xa đi lại khó khăn thì thời hạn có thể kéo dài hơn nhưng không quá 45 ngày.

Thời hiệu khởi kiện quyết định bồi thường thu hồi đất

Theo khoản 2 Điều 116 Luật Tố tụng hành chính 2015, thời hiệu khởi kiện quyết định bồi thường thu hồi đất là:

• Trường hợp không thực hiện khiếu nại: 01 năm kể từ ngày nhận được hoặc biết được quyết định bồi thường thu hồi đất.
• Trường hợp thực hiện khiếu nại theo đúng quy định của pháp luật đến cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại thì thời hiệu khởi kiện được quy định như sau:
  • 01 năm kể từ ngày nhận được hoặc biết được quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu hoặc quyết định giải quyết khiếu nại lần hai;
  • 01 năm kể từ ngày hết thời hạn giải quyết khiếu nại theo quy định của pháp luật mà cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền không giải quyết và không có văn bản trả lời cho người khiếu nại.

Một số lưu ý về khiếu nại, khiếu kiện khi bồi thường thu hồi đất không thỏa đáng

Khi thực hiện các quyền khiếu nại, khiếu kiện bồi thường thu hồi đất không thỏa đáng, người khiếu nại, khiếu kiện cần lưu ý các vấn đề sau:

• KHÔNG thực hiện ĐỒNG THỜI thủ tục khiếu nại và khởi kiện quyết định bồi thường thu hồi đất.

Theo khoản 1 Điều 33 Luật Tố tụng hành chính 2015 có quy định, trường hợp người khởi kiện có đơn khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án có thẩm quyền, đồng thời có đơn khiếu nại đến người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại thì Tòa án phải yêu cầu người khởi kiện lựa chọn cơ quan giải quyết và có văn bản thông báo cho Tòa án. Đồng thời nội dung đơn khởi kiện tại khoản 1 Điều 118 Luật này cũng bắt buộc có nội dung: Cam đoan về việc không đồng thời khiếu nại đến người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại.

Do đó, Quý khách hàng chỉ được chọn một trong hai phương thức: khiếu nại hoặc khởi kiện hành chính.

• Khi không đồng ý với quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu hoặc quá thời hạn giải quyết khiếu nại lần đầu mà không được giải quyết thì có thể thực hiện ngay thủ tục khiếu kiện hành chính mà không cần phải khiếu nại lần hai theo quy định tại khoản 1 Điều 7 và khoản 1 Điều 33 Luật Khiếu nại 2011.
• Việc khiếu nại hay khởi kiện không là cơ sở để ngưng việc cưỡng chế thu hồi đất

Như trên chúng tôi đã phân tích, nếu không đồng ý với quyết định bồi thường thu hồi đất, người có đất vẫn phải bàn giao đất theo quy định. Hay nói cách khác, việc khiếu nại hoặc khởi kiện đối với quyết định bồi thường khi cưỡng chế thu hồi đất là một lý do để ngừng việc cưỡng chế. Do đó, trường khi có quyết định có hiệu lực từ cơ quan có thẩm quyền xác định việc bồi thường là sai thì việc cưỡng chế, thu hồi đất vẫn được thực hiện trong khi chờ giải quyết tranh chấp.

Luật sư tư vấn hướng giải quyết khi bồi thường thu hồi đất không thỏa đáng

Khi Quý khách hàng gặp phải trường hợp quyết định bồi thường thu hồi đất chưa thỏa đáng, Công ty chúng tôi cung cấp các dịch vụ hỗ trợ pháp lý chuyên sâu và hiệu quả, bao gồm:

• Nghiên cứu hồ sơ, đánh giá pháp lý ban đầu: Tiếp nhận, phân tích hồ sơ vụ việc, Quyết định thu hồi đất, Phương án bồi thường để xác định cơ sở pháp lý và tiềm năng giải quyết.
• Tư vấn chiến lược, phương án giải quyết: Phân tích các hướng đi (khiếu nại, khởi kiện hành chính), ưu nhược điểm từng phương án và xây dựng chiến lược bảo vệ quyền lợi tối ưu cho Quý khách hàng.
• Soạn thảo đơn thư, hoàn thiện hồ sơ pháp lý: Hỗ trợ chuẩn bị Đơn khiếu nại/Đơn khởi kiện và các tài liệu, chứng cứ liên quan một cách chặt chẽ, đúng quy định.
• Đại diện Quý khách hàng trong thủ tục khiếu nại: Thay mặt làm việc với các cơ quan nhà nước có thẩm quyền (UBND các cấp, Thanh tra) trong suốt quá trình giải quyết khiếu nại.
• Đại diện Quý khách hàng tham gia tố tụng tại Tòa án: Luật sư của chúng tôi sẽ trực tiếp tham gia các phiên tòa hành chính để tranh luận, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Quý khách hàng.
• Theo dõi, cập nhật tiến trình vụ việc: Liên tục theo dõi diễn biến, đôn đốc giải quyết và thông tin kịp thời đến Quý khách hàng về tình trạng hồ sơ.

Với kinh nghiệm và sự am hiểu pháp luật đất đai, chúng tôi cam kết đồng hành cùng Quý khách hàng để tìm kiếm giải pháp pháp lý hiệu quả nhất.

Kết luận

Giải quyết tranh chấp về bồi thường thu hồi đất đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về quy trình pháp lý, kỹ năng thu thập và đánh giá chứng cứ, cũng như việc hành động đúng thời điểm. Để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của mình được bảo vệ một cách tốt nhất, việc tìm kiếm sự tư vấn và hỗ trợ từ các chuyên gia pháp lý là vô cùng cần thiết.

Nếu Quý khách hàng đang gặp vướng mắc hoặc cần tư vấn chi tiết hơn về các vấn đề liên quan đến bồi thường thu hồi đất, đừng ngần ngại liên hệ với Luật Long Phan PMT qua hotline 1900636387. Đội ngũ Luật sư đất đai giàu kinh nghiệm của chúng tôi luôn sẵn sàng lắng nghe, phân tích và đưa ra giải pháp pháp lý tối ưu, đồng hành cùng Quý khách hàng.

Tags: bồi thường không thỏa đáng, Bồi thường thu hồi đất, Giá đất bồi thường, giải quyết tranh chấp bồi thường thu hồi đất, khiếu nại quyết định bồi thường, khởi kiện quyết định bồi thường, Tư vấn pháp luật đất đai