Bồi thường khi chậm chuyến trong hợp đồng vận chuyển hành khách 

Bồi thường khi chậm chuyến trong hợp đồng vận chuyển hành khách đã trở thành vấn đề pháp lý phức tạp mà nhiều quý khách hàng gặp phải khi sử dụng dịch vụ vận chuyển. Nghĩa vụ của bên vận chuyển không chỉ dừng lại ở việc hoàn vé hay cung cấp dịch vụ ăn, nghỉ tạm thời. Pháp luật còn quy định các khoản bồi thường ứng trước không hoàn lại và trách nhiệm bồi thường các thiệt hại thực tế phát sinh do việc chậm trễ gây ra. Bài viết này của Luật Long Phan PMT sẽ phân tích chi tiết các quy định pháp luật và trình tự thủ tục trong việc đòi bồi thường khi chậm chuyến.

Nghĩa vụ bồi thường khi chậm chuyến trong hợp đồng vận chuyển hành khách

Quyền được bồi thường khi chậm chuyến trong hợp đồng vận chuyển hành khách được quy định rõ ràng tại khoản 3 Điều 527 Bộ luật Dân sự 2015. Theo đó, quý khách hàng có quyền yêu cầu thanh toán chi phí phát sinh hoặc bồi thường thiệt hại nếu bên vận chuyển có lỗi trong việc không chuyên chở đúng thời hạn, địa điểm đã thỏa thuận. Điều này tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho việc bảo vệ quyền lợi của hành khách khi gặp phải tình huống chậm chuyến.

Đối với ngành hàng không, nghĩa vụ bồi thường khi chậm chuyến được quy định khá cụ thể cụ thể. Theo khoản 1 Điều 8 Thông tư 14/2015/TT-BGTVT được sửa đổi, bổ sung bởi khoản 4 Điều 2 Thông tư 27/2017/TT-BGTVT, mức bồi thường cho hành khách đối với chuyến bay nội địa được phân loại theo độ dài đường bay: chuyến bay dưới 500km được bồi thường 200.000 VNĐ, chuyến bay từ 500 km đến dưới 1.000 km được bồi thường 300.000 VNĐ, và chuyến bay từ 1.000 km trở lên được bồi thường 400.000 VNĐ. Đối với chuyến bay quốc tế, mức bồi thường dao động từ 25 USD đến 150 USD tùy theo độ dài đường bay.

Bên cạnh mức bồi thường cố định, hãng hàng không còn có nghĩa vụ cung cấp các dịch vụ hỗ trợ theo quy định tại khoản 3 Điều 7 Thông tư 36/2014/TT-BGTVTđược sửa đổi bởi Khoản 10 Điều 1 Thông tư 27/2017/TT-BGTVT. Khi chậm chuyến từ 2 giờ trở lên, hãng phải phục vụ nước uống; chậm từ 3 giờ trở lên phải phục vụ ăn; chậm từ 6 giờ trở lên phải bố trí nơi nghỉ hoặc chỗ ngủ tùy theo thời gian chậm chuyến. Quý khách hàng cũng có quyền yêu cầu hoàn vé hoặc đổi chuyến mà không mất phí. Các nghĩa vụ này được áp dụng đồng thời và không loại trừ lẫn nhau, tạo ra hệ thống bảo vệ toàn diện cho quyền lợi hành khách.

Đối với các phương thức vận chuyển khác như đường bộ, đường sắt, đường thủy, mức bồi thường khi chậm chuyến hiện chưa có quy định cụ thể về mức phí cố định mà được xác định theo thiệt hại thực tế. Điều này đòi hỏi quý khách hàng phải chứng minh cụ thể các thiệt hại phát sinh do việc chậm chuyến để yêu cầu bồi thường. Việc chứng minh thiệt hại thực tế thường phức tạp hơn so với việc áp dụng mức bồi thường cố định trong ngành hàng không, đòi hỏi quý khách cần chuẩn bị đầy đủ chứng cứ và tài liệu liên quan.

Trình tự thủ tục yêu cầu bồi thường khi chậm chuyến trong hợp đồng vận chuyển hành khách

Trình tự thủ tục yêu cầu bồi thường khi chậm chuyến trong hợp đồng vận chuyển hành khách bao gồm nhiều bước quan trọng cần được thực hiện đúng quy định. 

Lưu chứng cứ chậm chuyến

Bước đầu tiên và quan trọng nhất là lưu giữ chứng cứ chậm chuyến một cách đầy đủ và chính xác. Quý khách hàng cần chụp ảnh hoặc quay video bảng thông báo cập nhật giờ xuất phát tại ga, bến, sân bay để chứng minh thời gian chậm chuyến thực tế so với lịch trình ban đầu.

Việc thu thập chứng cứ chậm chuyến cần được thực hiện ngay từ khi phát hiện tình huống để đảm bảo tính chính xác và khách quan. Quý khách nên lưu giữ thông báo SMS hoặc thông báo qua ứng dụng di động của hãng vận chuyển về việc thay đổi lịch trình. Các hóa đơn chi phí phát sinh như tiền khách sạn, taxi, grab, ăn uống trong thời gian chờ đợi cũng cần được giữ lại với đầy đủ thông tin thời gian và địa điểm để chứng minh mối liên quan trực tiếp với việc chậm chuyến. Những chứng cứ này sẽ là cơ sở quan trọng cho việc yêu cầu bồi thường về sau.

Khiếu nại nội bộ

Sau khi đã thu thập đầy đủ chứng cứ, quý khách hàng tiến hành khiếu nại nội bộ với đơn vị vận chuyển. Quý khách có thể nộp phiếu khiếu nại trực tiếp tại quầy dịch vụ khách hàng, gọi điện thoại đến đường dây nóng (hotline) hoặc gửi email khiếu nại đến địa chỉ chính thức của hãng. Đơn khiếu nại cần nêu rõ thông tin chuyến đi, thời gian chậm chuyến, thiệt hại phát sinh và yêu cầu cụ thể về hoàn vé, tiền bồi thường cố định và chi phí phát sinh đồng thời đính kèm toàn bộ chứng cứ đã thu thập. Việc khiếu nại nội bộ thường được giải quyết trong thời gian từ 15 đến 30 ngày làm việc tùy theo quy định của từng đơn vị vận chuyển.

Khởi kiện đến cơ quan có thẩm quyền

Nếu việc khiếu nại nội bộ không thành công, biện pháp tiếp theo là khởi kiện tại Trọng tài hoặc Tòa án có thẩm quyền.

Theo Điều 2 Luật Trọng tài thương mại 2010, tranh chấp hợp đồng vận chuyển hành khách thuộc thẩm quyền giải quyết của Trọng tài. Do đó, các bên có thể giải quyết tranh chấp bằng trọng tài nếu có thỏa thuận trọng tài hợp lệ. Thỏa thuận này, theo quy định tại Điều 5 Luật Trọng tài thương mại 2010, có thể được xác lập dưới dạng một điều khoản trong hợp đồng hoặc một văn bản riêng lập trước hoặc sau khi tranh chấp phát sinh. Một khi thỏa thuận trọng tài có hiệu lực, Tòa án sẽ từ chối thụ lý đơn khởi kiện của một bên về cùng một vụ tranh chấp, trừ trường hợp thỏa thuận trọng tài bị vô hiệu hoặc không thể thực hiện được theo quy định tại Điều 6 Luật Trọng tài thương mại 2010.

Quy trình giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài được quy định tại Điều 32, Điều 35, Điều 54, Điều 55, Điều 56 và Điều 60 Luật Trọng tài thương mại 2010, cụ thể:

• Bước 1: Nộp đơn khởi kiện: đơn phải bao gồm các thông tin thiết yếu như ngày lập, tên và địa chỉ đầy đủ của các bên liên quan, tóm tắt chi tiết nội dung tranh chấp, căn cứ pháp lý, yêu cầu cụ thể của nguyên đơn và giá trị tranh chấp (nếu có thể định lượng)
• Bước 2: Thông báo đơn khởi kiện
• Bước 3: Bị đơn nộp bản tự bảo vệ
• Bước 4: Thành lập Hội đồng trọng tài
• Bước 5: Mở phiên họp giải quyết tranh chấp
• Bước 6: Hội đồng trọng tài ra phán quyết

Trong trường hợp các phương thức giải quyết tranh chấp khác không thành công hoặc các bên không có thỏa thuận trọng tài, Quý khách hàng có quyền khởi kiện ra Tòa án. Theo Điều 26 và Điều 39 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, tranh chấp hợp đồng vận chuyển hành khách thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án nhân dân nơi bị đơn cư trú hoặc có trụ sở nếu các bên không có thỏa thuận bằng văn bản yêu cầu Tòa án nơi nguyên đơn cư trú/có trụ sở giải quyết. Tại khoản 2 Điều 1 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính, Luật Tư pháp người chưa thành niên, Luật Phá sản và Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án quy định tranh chấp trên thuộc thẩm quyền của Tòa án nhân dân khu vực nơi bị đơn cư trú/có trụ sở giải quyết.

Đơn khởi kiện phải tuân thủ quy định tại Điều 189 và Điều 190 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, bao gồm đầy đủ thông tin về các bên, nội dung tranh chấp, yêu cầu cụ thể và các chứng cứ kèm theo. Thủ tục thụ lý vụ án tuân thủ quy định tại Điều 195 và Điều 196 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015. Thời hạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm là 4 tháng kể từ khi thụ lý, có thể gia hạn thêm 2 tháng trong trường hợp phức tạp (Điều 203 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015).

Thi hành bản án, quyết định có hiệu lực của Tòa án

Khi bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật, Tòa án đã ra bản án, quyết định phải chuyển giao cho cơ quan thi hành án dân sự có thẩm quyền trong thời hạn 30 ngày. . Cơ quan thi hành án dân sự kiểm tra, vào sổ nhận bản án (Điều 29 Luật THADS 2008 được sửa đổi, bổ sung năm 2014).

Đương sự có quyền yêu cầu thi hành án trong thời hiệu 5 năm kể từ ngày bản án có hiệu lực (Điều 30 Luật THADS 2008). Thủ trưởng cơ quan thi hành án dân sự ra quyết định thi hành án trong thời hạn 5 ngày làm việc. Trong thời hạn 02 ngày làm việc, kể từ ngày ra quyết định thi hành án, Thủ trưởng cơ quan thi hành án dân sự phải phân công Chấp hành viên tổ chức thi hành quyết định thi hành án đó (Điều 36 Luật THADS 2008).

Người phải thi hành án có thời hạn 10 ngày để tự nguyện thi hành kể từ khi nhận được quyết định thi hành án hoặc được thông báo hợp lệ quyết định thi hành án. Trường hợp cần ngăn chặn tẩu tán, hủy hoại tài sản, Chấp hành viên có quyền áp dụng ngay các biện pháp bảo đảm thi hành án (Điều 45 Luật THADS 2008 sửa đổi, bổ sung năm 2014). Hết thời hạn tự nguyện mà người phải thi hành án có điều kiện nhưng không thi hành, người được thi hành án có thể yêu cầu thi hành án.

>>> Xem thêm: Dịch vụ luật sư tư vấn, soạn thảo đơn từ yêu cầu thi hành án dân sự

Lưu ý về các tình huống dẫn đến miễn trách nhiệm bồi thường khi chậm chuyến

Các tình huống miễn trách nhiệm bồi thường khi chậm chuyến trong hợp đồng vận chuyển hành khách được quy định cụ thể trong pháp luật nhằm cân bằng quyền lợi giữa hành khách và đơn vị vận chuyển. Theo Điều 6 Thông tư 14/2015/TT-BGTVT, người vận chuyển được miễn trừ nghĩa vụ bồi thường trong trường hợp chậm chuyến hoặc hủy chuyến do điều kiện thời tiết ảnh hưởng đến khai thác an toàn. Các yếu tố thời tiết bao gồm sương mù, bão, động đất, bão cát và các hiện tượng thiên nhiên khác thuộc loại bất khả kháng làm cho việc cất cánh, hạ cánh hoặc khởi hành trở nên không an toàn.

Nguy cơ an ninh ảnh hưởng đến khai thác an toàn chuyến bay cũng là một trong những căn cứ miễn trách nhiệm quan trọng. Điều này bao gồm các tình huống khẩn cấp như có hành khách trong chuyến đi bất ngờ gặp sự cố về sức khỏe nghiêm trọng, các mối đe dọa an ninh hoặc các sự cố khác đòi hỏi phải ưu tiên đảm bảo an toàn cho toàn bộ hành khách. Trong những trường hợp này, việc chậm chuyến hoặc hủy chuyến được coi là biện pháp cần thiết để bảo vệ an toàn và tính mạng của hành khách, do đó đơn vị vận chuyển không phải chịu trách nhiệm bồi thường.

Đình công bất ngờ của kiểm soát không lưu hoặc nhân viên cảng, ga, bến mà đơn vị vận chuyển không thể kiểm soát cũng thuộc diện miễn trách nhiệm. Các tình huống khác như xung đột vũ trang, mất ổn định chính trị, sự cố kỹ thuật xảy ra trong quá trình khai thác, hoặc kết cấu hạ tầng không đảm bảo cho việc thực hiện chuyến đi đều được coi là các trường hợp bất khả kháng. Tuy nhiên, trong tất cả các trường hợp miễn trách nhiệm này, đơn vị vận chuyển vẫn phải thực hiện nghĩa vụ hoàn vé, đổi chuyến hoặc giữ chỗ chuyến kế tiếp cho hành khách mà không được thu thêm phí.

Tuy nhiên, trong các trường hợp trên, đơn vị vận chuyển vẫn phải bồi thường ứng trước không hoàn lại cho hành khách có vé và đã được xác nhận chỗ trên chuyến bay với mức quy định (khoản 1 Điều 4 Thông tư 14/2015/TT-BGTVT được sửa đổi bởi Khoản 1 Điều 2 Thông tư 21/2020/TT-BGTVT).

Khuyến nghị của luật sư về thu thập, bảo quản chứng cứ khi bị chậm chuyến

Thu thập và bảo quản chứng cứ trong vụ việc chậm chuyến đóng vai trò quyết định đến thành công của việc yêu cầu bồi thường, do đó Quý khách hàng cần lưu ý những vấn đề sau:

Các chứng cứ về tiền ăn, ở

Đối với các chi phí phát sinh như tiền ăn, ở, di chuyển, Quý khách hàng cần thu thập hóa đơn tài chính (hóa đơn VAT nếu có thể), hoặc ít nhất là các biên lai, hóa đơn bán lẻ. Các hóa đơn này phải thể hiện rõ thời gian, địa điểm trùng khớp với sự kiện chậm chuyến. Ví dụ, hóa đơn khách sạn, biên nhận của ứng dụng gọi xe (Grab/Be) thể hiện rõ lịch trình và chi phí là những chứng cứ rất giá trị. Các chứng cứ này phải thể hiện mối liên quan trực tiếp giữa chi phí phát sinh và việc chậm chuyến, bao gồm cả thời gian phát sinh chi phí trong khoảng thời gian chờ đợi.

Các chứng cứ về thiệt hại kinh doanh

Việc chứng minh thiệt hại kinh doanh do chậm chuyến gây ra đòi hỏi quý khách hàng chuẩn bị chứng cứ phức tạp hơn. Quý khách Quý khách hàng cần chứng minh được sự tồn tại của sự kiện đó (ví dụ: email xác nhận lịch họp,…), vé máy bay tiếp nối kèm theo thông báo không kịp tham gia cuộc họp hoặc chuyến bay nối tiếp do chậm chuyến. Chi phí phạt hoặc chi phí đặt lại vé mới cũng cần được chứng minh bằng hóa đơn, biên lai cụ thể. Đối với những hợp đồng kinh doanh bị ảnh hưởng, quý khách cần có thư từ, email xác nhận từ đối tác về việc hủy bỏ hoặc hoãn lại hợp đồng do không thể có mặt đúng thời gian.

Về tổn thất tinh thần

Tổn thất tinh thần trong các vụ việc chậm chuyến có quy định khác nhau tùy theo phương thức vận chuyển. Theo Điều 528 Bộ luật Dân sự 2015, chỉ có thể yêu cầu bồi thường tổn thất tinh thần nếu đường sắt, đường bộ, đường biển gây thiệt hại đến sức khỏe hoặc tính mạng của hành khách. Đối với hàng không, hiện tại chưa có quy định về khoản bồi thường tinh thần riêng khi chỉ đơn thuần chậm chuyến mà không gây thiệt hại đến sức khỏe hoặc tính mạng.

Để đảm bảo tính pháp lý của chứng cứ, quý khách hàng nên thực hiện các biện pháp bảo quản sau: chụp ảnh, scan các tài liệu gốc và lưu trữ ở nhiều nơi khác nhau; lập biên bản ghi nhận tình hình chậm chuyến có chữ ký của nhân viên đơn vị vận chuyển nếu có thể; ghi chép lại thời gian, địa điểm và diễn biến chi tiết của sự việc. Tất cả các chứng cứ cần được sắp xếp theo thứ tự thời gian và có mối liên quan logic với nhau để tạo thành một hệ thống chứng cứ hoàn chỉnh, thuyết phục.

Dịch vụ luật sư tư vấn và tham gia giải quyết tranh chấp hợp đồng vận chuyển hành khách

Quá trình yêu cầu bồi thường khi chậm chuyến trong hợp đồng vận chuyển hành khách có thể phức tạp và tốn thời gian, đặc biệt khi phải chứng minh các thiệt hại thực tế hoặc tiến hành khởi kiện. Luật Long Phan PMT cung cấp dịch vụ pháp lý chuyên nghiệp để hỗ trợ Quý khách hàng bảo vệ quyền lợi của mình một cách hiệu quả nhất. Dịch vụ của chúng tôi bao gồm:

• Tư vấn toàn diện các quy định pháp luật về quyền và nghĩa vụ của hành khách, trách nhiệm của bên vận chuyển
• Đại diện Quý khách hàng trong quá trình đàm phán, thương lượng với bên vận chuyển để đạt được giải pháp tối ưu
• Soạn thảo đơn khởi kiện và các văn bản tố tụng phù hợp với quy định pháp luật
• Chuẩn bị hồ sơ, tài liệu và chứng cứ theo đúng yêu cầu của Tòa án hoặc Trung tâm trọng tài
• Đại diện quý khách tham gia các phiên tòa, phiên họp giải quyết tranh chấp
• Trình bày quan điểm, luận cứ pháp lý một cách chuyên nghiệp và thuyết phục
• Tư vấn về các biện pháp khắc phục, phòng ngừa trong tương lai

Các câu hỏi thường gặp (FAQ) về bồi thường khi chậm chuyến trong hợp đồng vận chuyển hành khách

Dưới đây là các câu hỏi thường gặp về bồi thường khi chậm chuyến trong hợp đồng vận chuyển hành khách, giúp Quý khách hàng nắm rõ hơn để bảo vệ quyền lợi của mình.

Hãng hàng không đề nghị bồi thường bằng phiếu du lịch (voucher) thay vì tiền mặt, tôi có bắt buộc phải chấp nhận không?

Không. Theo Điều 9 Thông tư 14/2015/TT-BGTVT, khoản bồi thường ứng trước không hoàn lại phải được chi trả bằng tiền mặt hoặc thông qua các hình thức thanh toán phù hợp khác như chuyển khoản, hoặc vé miễn cước, chứng từ bồi hoàn hoặc các dịch vụ miễn khác miễn là có sự đồng thuận của hành khách. Quý khách có toàn quyền từ chối nhận phiếu du lịch và yêu cầu thanh toán bằng tiền.

Làm cách nào để kiểm chứng lý do “sự cố kỹ thuật” hoặc “thời tiết xấu” mà hãng đưa ra là thật?

Hành khách có quyền yêu cầu hãng vận chuyển cung cấp thông tin rõ ràng về lý do chậm, hủy chuyến. Mặc dù việc kiểm chứng độc lập rất khó, nhưng nếu lý do hãng đưa ra không thuyết phục, quý khách có thể ghi nhận lại và nêu rõ trong đơn khiếu nại. Trong quá trình giải quyết tranh chấp tại Tòa án, bên vận chuyển có nghĩa vụ phải chứng minh cho lý do miễn trừ trách nhiệm mà họ đưa ra.

Mức bồi thường có áp dụng cho cả trẻ em không?

Có. Quy định bồi thường được áp dụng cho hành khách có vé và chỗ ngồi xác nhận trên chuyến bay, không loại trừ trẻ em (thường là từ 2 tuổi trở lên và có mua vé). Mức bồi thường không phân biệt độ tuổi của hành khách.

“Bồi thường ứng trước không hoàn lại” và “bồi thường thiệt hại thực tế” khác nhau như thế nào?

“Bồi thường ứng trước không hoàn lại” là một khoản tiền cố định theo luật định mà hãng hàng không phải trả ngay cho hành khách khi chậm chuyến kéo dài mà không cần hành khách chứng minh thiệt hại. “Bồi thường thiệt hại thực tế” là khoản tiền đền bù cho những tổn thất hữu hình mà quý khách có thể chứng minh được bằng hóa đơn, chứng từ (như mất thu nhập, chi phí khách sạn, lỡ hợp đồng) do việc trì hoãn gây ra. Quý khách có thể yêu cầu cả hai.

Thời hiệu yêu cầu bồi thường khi chậm chuyến là bao lâu?

Theo quy định pháp luật, hành khách có thể yêu cầu bồi thường trong 3 năm kể từ ngày phát sinh thiệt hại theo Điều 429 Bộ luật Dân sự 2015. Tuy nhiên, khuyến nghị nên thực hiện khiếu nại càng sớm càng tốt để đảm bảo chứng cứ còn nguyên vẹn và tính chính xác cao.

>>> Xem thêm Thời hiệu khởi kiện tranh chấp hợp đồng vận chuyển

Có thể yêu cầu bồi thường thiệt hại tinh thần khi chậm chuyến ảnh hưởng đến kỳ nghỉ, du lịch không?

Theo Điều 528 Bộ luật Dân sự 2015, chỉ có thể yêu cầu bồi thường tổn thất tinh thần nếu đường sắt, đường bộ, đường biển gây thiệt hại đến sức khỏe hoặc tính mạng của hành khách. Đối với hàng không, hiện tại chưa có quy định về khoản bồi thường tinh thần riêng khi chỉ đơn thuần chậm chuyến mà không gây thiệt hại đến sức khỏe hoặc tính mạng.

Làm thế nào để chứng minh thiệt hại khi lỡ chuyến nối quốc tế?

Cần giữ lại vé máy bay nối, email xác nhận đặt chỗ, thông báo hủy chuyến từ hãng hàng không thứ hai, chi phí đặt lại vé mới và chênh lệch giá vé. Nếu phải ở lại qua đêm, cần hóa đơn khách sạn và chi phí ăn uống.

Kết luận

Bồi thường khi chậm chuyến trong hợp đồng vận chuyển hành khách là quyền lợi chính đáng của quý khách được pháp luật bảo vệ. Việc nắm vững quy định pháp luật, thực hiện đúng trình tự thủ tục và chuẩn bị đầy đủ chứng cứ sẽ giúp quý khách bảo vệ quyền lợi một cách hiệu quả. Khi gặp phải tình huống chậm chuyến gây thiệt hại, quý khách hàng nên liên hệ ngay với Luật Long Phan PMT qua hotline 1900.63.63.87 để được tư vấn chuyên sâu và hỗ trợ giải quyết triệt để.

Tags: Bồi thường chậm chuyến bay, Bồi thường thiệt hại thực tế, Chứng minh thiệt hại, Hợp đồng vận chuyển hành khách, Khiếu nại hãng vận chuyển, khởi kiện đòi bồi thường, Miễn trừ trách nhiệm bồi thường, Thời hiệu khởi kiện