Bị giật hụi – tố giác hình sự hay khởi kiện dân sự ?

Bị giật hụi là tình trạng mà chủ hụi hoặc thành viên tham gia không thực hiện đúng nghĩa vụ tài chính đã cam kết, dẫn đến tổn hại cho các bên liên quan. Đây là vấn đề phổ biến trong cộng đồng người Việt, với nhiều trường hợp dân mất trắng số tiền lớn đã góp ý vào dây hụi. Lựa chọn giữa tố giác hình sự hay khởi kiện dân sự khi bị giật hụi phụ thuộc vào bản chất hành vi vi phạm và các yếu tố pháp lý liên quan.

Bị giật hụi là gì và các hình thức giật hụi phổ biến

Giật hụi là hành vi không thực hiện nghĩa vụ trong quan hệ hụi, gây tổn hại cho người tham gia. Theo Điều 471 Bộ luật Dân sự 2015 thì họ, hụi, biêu, phường (sau đây gọi chung là họ) là hình thức giao dịch về tài sản theo tập quán trên cơ sở thỏa thuận của một nhóm người tập hợp nhau lại cùng định ra số người, thời gian, số tiền hoặc tài sản khác, thể thức góp, lĩnh họ và quyền, nghĩa vụ của các thành viên.

Các hình thức giật hụi phổ biến trong thực tế bao gồm:

• Chủ hụi không thực hiện công việc giao tiền hụi cho hụi viên khi đến kỳ mở hụi theo sự thỏa thuận
• Hụi thành viên sau khi đã nhận được tiền (hốt hụi) không tiếp tục đóng các khoản tiền còn lại (hụi chết)
• Chủ hụi có hành vi lừa dối, cố gắng bỏ trốn hoặc tìm cách chiếm giữ số tiền đã có

Trong nhiều trường hợp, chủ hụi dùng tiền hụi của hụi viên để chi tiêu hoặc dùng vào việc kinh doanh nhưng do làm ăn thua lỗi, kinh doanh thất bại hoặc không có khả năng hoàn trả lại, để trốn tránh trách nhiệm thanh toán. Họ có thể đột ngột bỏ trốn cùng với toàn bộ số tiền hụi do hụi viên đã đóng hoặc cố gắng kéo dài thời gian thanh toán, trả tiền nhỏ hoặc không thanh toán đầy đủ theo kết thúc.

Góc pháp lý về hành vi giật hụi

Khi quý khách hàng bị giật hụi, việc xác định bản chất hành vi là rất quan trọng để lựa chọn phương pháp giải quyết phù hợp. Nếu chủ nhà có dấu hiệu lừa đảo từ đầu hoặc cố ý chiếm đoạt tài sản, thỏa mãn các yếu tố cấu thành tội phạm thì có thể được xem xét xử lý hình sự theo quy định của pháp luật. Ngược lại, nếu chỉ là người tranh chấp về nghĩa vụ thanh toán, Quý khách hàng có thể xem xét khởi kiện dân sự.

Theo quy định tại Điều 25 Nghị định 19/2019/NĐ-CP về giải quyết tranh chấp và xử lý vi phạm khi bị giật hụi như sau:

1. Trong trường hợp có tranh chấp về họ hoặc phát sinh từ họ thì tranh chấp đó được giải quyết bằng thương lượng, hoà giải hoặc yêu cầu Tòa án giải quyết theo quy định của pháp luật.
2. Chủ họ, thành viên, cá nhân, tổ chức liên quan có quyền đề nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người có hành vi cho vay lãi nặng, lừa đảo chiếm đoạt tài sản, lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, huy động vốn trái pháp luật hoặc các hành vi vi phạm pháp luật khác khi tham gia quan hệ về họ.

Hụi dưới góc độ pháp luật dân sự

Dưới góc pháp luật dân sự, hụi được xem là một dạng giao dịch dân sự, tương thích với đồng vay tài sản hoặc hợp đồng tác có tính chất hỗ trợ. Nghị định 19/2019/ND-CP về họ, hụi, biêu, phường quy định về quyền và nghĩa vụ của các thành viên cũng như chủ hụi. Khi phát sinh tranh chấp, các bên có quyền thương lượng, hòa giải hoặc khởi kiện ra Tòa án nhân dân để giải quyết theo thủ tục dân sự.

Giật hụi và trách nhiệm hình sự

Hành vi giật hụi trong nhiều trường hợp có thể cấu hình thành tội phạm tội. Theo quy định của Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi năm 2017, hành vi giật hụi có thể được xem xét xử lý về 02 tội danh sau: một là lừa đảo chiếm đoạt tài sản, hai là lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản

Việc xác định hành vi giật hụi có bị truy cứu trách nhiệm hình sự hay không phụ thuộc vào nhiều yếu tố như giá trị tài sản chiếm giữ, tính chất và mức độ của hành vi vi phạm, lỗi và ý thức chủ quancủa người thực hiện hành vi giật hụi. Khi bị giật hụi, Quý khách hàng cần cân nhắc giữa việc tố giác hình sự hay khởi kiện dân sự để bảo vệ quyền lợi của mình hiệu quả nhất.

Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo Điều 174 Bộ luật Hình sự

Áp dụng khi chủ hụi có hành vi lừa dối ngay từ thời điểm kêu gọi tham gia hụi, đưa ra thông tin sai lệch để người khác tin tưởng giao tiền và nhắm mục tiêu chiếm đoạt tài sản đó. Yếu tố quan trọng là phải chứng minh được yếu tố lừa dối có chủ ý từ trước. Có thể hiểu như ngay từ đầu trong ý thức chủ quan của chủ hụi là họ đã muốn tạo ra dây hụi ma, hụi ảo để nhằm mục đích chiếm đoạt tài sản của các hụi viên.

Theo Điều 174 Bộ luật hình sự 2015, sửa đổi 2017, người nào bằng thủ đoạn gian dối chiếm đoạt tài sản của người khác trị giá từ 2.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng hoặc dưới 2.000.000 đồng nhưng thuộc một trong các trường hợp theo khoản 1 điều này, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.

Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản theo Điều 175 Bộ luật Hình sự

Trường hợp tố giác về hành vi lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản khi nhận thất thực chất có tồn tại dây hụi, có hụi viên đóng góp tiền hụi, chủ hụi cũng đã có chi trả tiền hụi cho một số hụi viên khi đến kỳ hốt hụi.

Tuy nhiên, do vấn đề cá nhân (chi tiêu cá nhân, đầu tư thua lỗ..) mà họ mất khả năng thanh toán tiền cho hụi viên khi đến kỳ hốt hụi, kéo dài việc thanh toán hoặc họ có khả năng thanh toán nhưng tiền hụi đó hiện dùng cho mục đích khác nên dẫn tới đến hạn họ không thanh toán được cho hụi viên. Tức là ban đầu chủ hụi không có ý thức là muốn chiếm đoạt tài sản ngay từ khi mở dây hụi

Theo Điều 175 BLHS 2015 sửa đổi bổ sung 2017 thì hành vi giật hụi có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự khi có một trong hai hành vi sau

• Chủ hụi nhận được tài sản của người khác (hụi viên) bằng hình thức hụi rồi dùng thủ đoạn gian dối hoặc bỏ trốn để chiếm đoạt tài sản đó (tiền góp hụi) hoặc đến thời hạn trả lại tài sản (kỳ hốt hụi) mặc dù có điều kiện, khả năng nhưng cố tình không trả;
• Chủ hụi nhận được tài sản của người khác (hụi viên) bằng hình thức hụi và đã sử dụng tài sản đó (tiền góp hụi) vào mục đích bất hợp pháp dẫn đến không có khả năng trả lại tài sản.

Cần tố giác hay khởi kiện khi bị giật hụi?

Khi bị giật Hụi, người dân thường phân vân giữa tố giác tội phạm hay khởi kiện dân sự. Mỗi phương án đều có ưu nhược điểm riêng, đồng thời việc thực hiện tố giác hay khởi kiện còn phải phù hợp với từng tình huống cụ thể. Việc lựa chọn phương pháp nào phụ thuộc vào bản chất hành vi của người giật hụi, mục tiêu mà khách hàng muốn đạt được và bằng chứng hiện có.

Khởi kiện dân sự

Khởi kiện dân sự là phương pháp phù hợp trong các trường hợp sau:

• Chủ hụi gặp khó khăn về tài chính, mất khả năng thanh toán nhưng không có dấu hiệu bỏ trốn hoặc có hành vi lừa dối để chiếm đoạt tiền
• Có tranh chấp về các điều khoản trong thỏa thuận hụi như số tiền, kỳ hạn, cách thức và nhận tiền
• Mục đích chính của quý khách hàng là Đòi lại số tiền đã góp và tổn hại thực tế phát sinh do hành vi vi phạm giao dịch hụi

Quy trình thực hiện

• Soạn thảo đơn khởi kiện, thu thập và chuẩn bị các chứng cứ liên quan (giấy thỏa thuận chơi hụi, biên lại, biên bản giao nhận tiền đóng hụi, sổ hụi, phiếu chuyển tiền, tin nhắn, ghi âm các cuộc trao đổi, lời khai của những người làm chứng). Theo khoản 4 và khoản 5 Điều 189, Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015

• Đơn khởi kiện nộp tại Tòa án nhân dân có thẩm quyền (Tòa án cấp huyện nơi bị đơn cư trú hoặc làm việc)
• Tòa tiếp nhận và xử lý đơn, Trường hợp đủ điều kiện thì tòa án sẽ thụ lý đơn khởi kiện và tiến hành các thủ tục tố tụng dân sự như lấy lời khai, thu thập chứng cứ, tổ chức các phiên họp…
• Sau giai đoạn chuẩn bị xét xử thì tòa án sẽ mở phiên tòa để xét xử và ra bản án, trường hợp đương sự không đồng ý bản án sơ thẩm của tòa án thì có thể kháng cáo lên tòa án cấp phúc thẩm

Chương XII đến Chương XIV, Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015

Tố giác hình sự

Tố giác hình sự là phương pháp phù hợp trong các trường hợp:

• Phát hiện có dấu hiệu rõ ràng về hành vi lừa đảo hoặc lợi dụng tín dụng để chiếm đoạt tài sản theo cách chủ ý từ phía chủ hụi
• Chủ nhà bỏ trốn khỏi địa phương, không thể liên lạc được
• Vụ việc có số lượng bị hại lớn và số tiền bị chiếm đoạt có giá trị lớn

Quy trình xử lý đơn tố giác về hành vi giật hụi

• Viết đơn tố giác tội phạm gửi đến Cơ quan công an có thẩm quyền (Công an cấp xã/phường, hoặc Cơ quan điều tra cấp tỉnh)
• Cung cấp tất cả các chứng cứ ban đầu mà Quý khách hàng có cho cơ quan có thẩm quyền.
• Cơ quan tiếp nhận và xác minh nội dung đơn tố giác, Trường hợp xác định có đủ yếu tố cấu thành tội phạm thì tiến hành khởi tố vụ án, khởi tố bị can
• Tố tụng hình sự trãi qua 03 giai đoạn: điều tra xác minh – truy tố – xét xử

Những công việc cần làm khi nghi ngờ hoặc bị giật hụi

Khi nghi ngờ hoặc bị giật Hụi, Quý khách hàng cần hành động nhanh chóng để bảo vệ quyền lợi của mình. Việc thu thập chứng cứ và thông tin liên quan là bước đầu tiên và quan trọng nhất. Mọi tài liệu và thông tin Quý khách hàng đều có thể trở thành cơ sở để có cơ sở chức năng xem xét và giải quyết công việc.

Cụ thể, Quý khách hàng nên:

1. Nhanh chóng thu thập và bảo quản cẩn thận mọi chứng cứ liên quan:

• Các giấy tờ đồng ý về việc tham gia dây hụi (nếu có văn bản)
• Các biên lai, phiếu thu, hóa đơn chuyển tiền, tin nhắn điện thoại, ghi âm các cuộc nói chuyện liên quan đến việc góp và giao nhận tiền hụi
• Thông tin liên lạc và lời khai của những người cùng tham gia dây hụi (có thể làm chứng chỉ nghề nghiệp)
• Thu thập thông tin cá nhân đầy đủ của chủ hụi (căn chân công dân, địa chỉ thường trú, tạm trú)

2. Chủ động liên hệ trao đổi thông tin với những người cùng cảnh ngộ:

• Việc tổng hợp thông tin và phối hợp của các hụi viên có cùng cảnh ngộ có thể mang lại hiệu quả cao hơn trong quá trình giải quyết công việc
• Trao đổi và thống nhất các phương án giải quyết, cùng nhau thu thập chứng cứ và thông tin

4. Báo ngay với chính quyền địa phương để yêu cầu điều tra và xử lý:
5. Tìm kiếm sự tư vấn pháp luật

Luật sư tư vấn phương án xử lý khi bị giật hụi

• Phân tích hồ sơ và đánh giá chi tiết vụ việc để xác định bản chất pháp lý: dân sự hay hình sự
• Thu thập, và đánh giá các chứng cứ liên quan
• Tư vấn cho Quý khách hàng phương án giải quyết phù hợp nhất (khởi kiện dân sự hoặc tố giác hình sự)
• Hướng dẫn thủ tục khởi kiện đòi tiền do bị chủ hụi giật
• Soạn thảo đơn khởi kiện hoặc đơn tố giác
• Đại diện cho Quý khách hàng trong quá trình tiến hành thủ tục Tòa án
• Tham gia các buổi làm việc tại cơ quan điều tra
• Tham gia các buổi hòa giải, buổi làm việc tại tòa

Câu hỏi thường gặp khi bị giật hụi

Dưới đây là giải đáp các thắc mắc thường gặp:

Những bằng chứng nào là bằng chứng quan trọng khi trình báo hành vi giật hụi?

Các bằng chứng then chốt bao gồm thỏa thuận dây hụi (bằng miệng hoặc văn bản), biên lai thanh toán, lịch sử giao dịch chuyển khoản, nhật ký liên lạc (tin nhắn, bản ghi âm) và lời khai của nhân chứng.

Thỏa thuận hụi bằng lời nói có được sử dụng tại tòa án không?

Thỏa thuận bằng lời nói có thể được trình bày, nhưng việc chứng minh các điều khoản và sự tồn tại của nó có thể khó khăn hơn so với hợp đồng bằng văn bản.

Thời hiệu khởi kiện vụ việc giật hụi là bao lâu?

Thời hiệu khởi kiện dân sự đối với các tranh chấp liên quan đến giật hụi thường là ba năm kể từ thời điểm phát hiện hành vi vi phạm nghĩa vụ. Việc truy cứu trách nhiệm hình sự có thời hạn riêng tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tội phạm.

Có những lựa chọn nào khác ngoài việc ra tòa để giải quyết tranh chấp giật hụi không?

Hòa giải và thương lượng là những phương pháp thay thế có thể được xem xét trước hoặc trong quá trình tố tụng pháp lý.

Làm thế nào tôi có thể đánh giá mức độ tin cậy của chủ hụi?

Đánh giá uy tín của họ trong cộng đồng, tìm hiểu về lịch sử tài chính của họ và cảnh giác với những lời mời chào lãi suất cao bất thường.

Những kết quả nào có thể xảy ra trong một vụ kiện dân sự về giật hụi?

Các kết quả có thể bao gồm quyết định của tòa án về yêu cầu chủ hụi hoặc thành viên vỡ nợ hoàn trả số tiền đã nợ, bao gồm cả lãi suất và các thiệt hại phát sinh.

Những hình phạt nào có thể bị xử lý trong một vụ án hình sự về giật hụi?

Hình phạt có thể từ cải tạo không giam giữ và phạt tiền đến phạt tù, tùy thuộc vào giá trị tài sản bị chiếm đoạt và tội danh cụ thể (lừa đảo hoặc lạm dụng tín nhiệm).

Liệu có thể thu hồi toàn bộ số tiền đã mất trong một vụ giật hụi không?

Việc thu hồi phụ thuộc vào tình hình tài chính của bị đơn và sự thành công của các thủ tục pháp lý trong việc đảm bảo và thực thi bản án của tòa án

Một vụ án dân sự hoặc hình sự về giật hụi thường kéo dài bao lâu?

Thời gian kéo dài khác nhau đáng kể tùy thuộc vào độ phức tạp của vụ việc, khối lượng công việc của tòa án và việc có kháng cáo hay không.

Nghĩa vụ chứng minh trong vụ kiện dân sự về giật hụi là gì?

Trong vụ kiện dân sự, người có yêu cầu thì cần chứng minh các yêu cầu của mình là có căn cứ dựa trên các tài liệu chứng cứ hợp pháp.

Nhiều nạn nhân của cùng một chủ hụi có thể cùng nhau nộp đơn kiện dân sự hoặc tố giác hình sự không?

Có thể, nhiều nạn nhân có thể cùng nhau nộp đơn kiện dân sự hoặc đơn tố cáo hình sự tập thể, điều này có thể giúp đơn giản hóa quy trình pháp lý. Tuy nhiên thì trên thực tế, người khởi kiện hoặc người tố giác sẽ đứng từng đơn riêng vì giá trị tài sản bị chiếm đoạt, tiền nợ của mỗi người là khác nhau…

Những rủi ro nào khi tham gia các dây hụi không có thỏa thuận bằng văn bản?

Nếu không có thỏa thuận bằng văn bản, việc chứng minh các điều khoản của hụi và nghĩa vụ của những người tham gia trở nên khó khăn hơn đáng kể trong trường hợp xảy ra tranh chấp.

Kết luận

Bị giật hụi là vấn đề nghiêm trọng, gây tổn hại tài chính đáng kể cho người tham gia. Tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể, Quý khách hàng có thể lựa chọn giữa tố giác hoặc khởi kiện để bảo vệ quyền lợi của mình. Nếu Quý khách hàng đang gặp phải tình trạng bị giật hụi và cần được hỗ trợ pháp lý, hãy liên hệ ngay với các Luật sư của Luật Long Phan PMT qua đường dây nóng 1900636387 để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời

Tags: Bể hụi, Giật hụi, khởi kiện dân sự, tố giác hình sự, Vỡ hụi