Hướng dẫn thủ tục khởi kiện khi quyền sở hữu trí tuệ bị xâm phạm

Hướng dẫn thủ tục khởi kiện khi quyền sở hữu trí tuệ bị xâm phạm là việc các chuyên gia pháp lý hỗ trợ nhằm giúp các chủ thể có quyền khởi kiện bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Chủ thể bị xâm phạm hiểu được quy trình này để khởi kiện ra Tòa án khi xảy ra tranh chấp liên quan đến lĩnh vực sở hữu trí tuệ. Bài viết dưới đây của Luật Long Phan PMT sẽ giúp các bạn đọc hiểu rõ hơn về các vấn đề khởi kiện, trình tự thủ tục thực hiện.

Thủ tục khởi kiện quyền sở hữu trí tuệ bị xâm phạm

Các vụ tranh chấp về quyền sở hữu trí tuệ thường gặp

Những tranh chấp về xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ xét theo đối tượng bao gồm:

• Tranh chấp về quyền tác giả;
• Tranh chấp về quyền liên quan đến quyền tác giả;
• Tranh chấp về quyền sở hữu công nghiệp;
• Tranh chấp về quyền đối với giống cây trồng.

Khi cá nhân, tổ chức thực hiện một trong các hành vi trên được coi là xâm phạm đến quyền sở hữu trí tuệ. Đa số các vụ án tranh chấp xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ thường gặp bao gồm:

• Xâm phạm quyền tác giả và quyền liên quan đến quyền tác giả;
• Xâm phạm quyền đối với sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí;
• Xâm phạm quyền đối với bí mật kinh doanh;
• Xâm phạm quyền đối với nhãn hiệu;
• Xâm phạm quyền đối với tên thương mại;
• Xâm phạm quyền đối với chỉ dẫn địa lý.

Một số vụ tranh chấp về quyền sở hữu trí tuệ nổi tiếng tại Việt nam có thể kể đến như: Tranh chấp về bản quyền tác giả đối với truyện “Thần đồng đất Việt”; Tranh chấp do vi phạm nhãn hiệu ASANO

Quyền khởi kiện khi quyền sở hữu trí tuệ bị xâm phạm

Quyền khởi kiện khi quyền sở hữu trí tuệ bị xâm phạm là một trong các quyền tự bảo vệ đã được quy định tại Điều 198 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 (sửa đổi, bổ sung 2009, 2019, 2022). Chủ thể quyền sở hữu trí tuệ có thể tự mình hoặc ủy quyền cho cá nhân, tổ chức khác khởi kiện ra Tòa án hoặc trọng tài để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Người khởi kiện phải chứng minh được mình là chủ thể quyền sở hữu trí tuệ hoặc các cá nhân, tổ chức được chuyển giao, thừa kế hoặc kế thừa quyền sở hữu trí tuệ theo khoản 2 Điều 203 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 (sửa đổi, bổ sung 2009, 2019, 2022)

• Bản sao Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả, Giấy chứng nhận đăng ký quyền liên quan, văn bằng bảo hộ; bản trích lục Sổ đăng ký quốc gia về quyền tác giả, quyền liên quan, Sổ đăng ký quốc gia về sở hữu công nghiệp, Sổ đăng ký quốc gia về giống cây trồng được bảo hộ;
• Chứng cứ cần thiết để chứng minh căn cứ phát sinh quyền tác giả, quyền liên quan trong trường hợp không có Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả, Giấy chứng nhận đăng ký quyền liên quan; chứng cứ cần thiết để chứng minh quyền đối với bí mật kinh doanh, tên thương mại, nhãn hiệu nổi tiếng;
• Bản sao hợp đồng sử dụng đối tượng sở hữu trí tuệ trong trường hợp quyền sử dụng được chuyển giao theo hợp đồng.uyền giải quyết tranh chấp đối với quyền sở hữu trí tuệ.

Ngoài ra tại Điều 186 Bộ Luật Tố tụng Dân sự 2015 cũng đã quy định cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền tự mình hoặc thông qua người đại diện hợp pháp khởi kiện vụ án (sau đây gọi chung là người khởi kiện) tại Tòa án có thẩm quyền để yêu cầu bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Như vậy, quyền khởi kiện sẽ được phát sinh khi người khởi kiện chứng minh được mình là chủ thể quyền sở hữu trí tuệ và quyền sở hữu trí tuệ đó bị người khác xâm phạm theo quy định pháp luật nêu trên.

Thẩm quyền giải quyết tranh chấp đối với quyền sở hữu trí tuệ

Xét thẩm quyền theo vụ việc, không phải mọi tranh chấp về sở hữu trí tuệ đều là các tranh chấp dân sự. Trong trường hợp cả hai bên tranh chấp đều có mục đích lợi nhuận thì theo quy định tại khoản 2 Điều 30 của Bộ luật Tố tụng Dân sự (BLTTDS) 2015 vụ tranh chấp được coi là tranh chấp về kinh doanh thương mại.

Xét thẩm quyền theo cấp, theo quy định khoản 1 Điều 35, 37 của BLTTDS 2015 thì thẩm quyền giải quyết các tranh chấp sở hữu trí tuệ của Tòa án theo tố tụng dân sự được xác định như sau:

• Nếu tranh chấp sở hữu trí tuệ thuần túy là tranh chấp dân sự, thuộc thẩm quyền của Tòa án cấp huyện;
• Nếu tranh chấp sở hữu trí tuệ thuần túy là tranh chấp dân sự nhưng có đương sự hoặc đối tượng sở hữu trí tuệ ở nước ngoài, thuộc quyền của Tòa án cấp tỉnh;
• Nếu tranh chấp sở hữu trí tuệ giữa cá nhân, tổ chức với nhau và đều có mục đích lợi nhuận được coi là tranh chấp thương mại, kinh doanh và thuộc thẩm quyền của Tòa án cấp tỉnh.

Xét thẩm quyền theo lãnh thổ, căn cứ quy định điểm a khoản 1 Điều 39 BLTTDS 2015 thì nguyên đơn chỉ có thể nộp đơn khởi kiện yêu cầu tòa án tại:

• Nơi bị đơn (bên bị kiện) cư trú, làm việc, nếu bên bị kiện là cá nhân hoặc nơi bị đơn có trụ sở, nếu bên bị kiện là cơ quan, tổ chức;
• Nơi nguyên đơn đang cư trú, làm việc nếu Nguyên đơn là cá nhân hoặc nơi Nguyên đơn có trụ sở, nếu là tổ chức khi đạt được thỏa thuận bằng văn bản với bên bị kiện.
• Trường hợp không xác định được nơi cư trú, nơi làm việc hoặc nơi có trụ sở của bên bị kiện, thì pháp luật cho phép bên khởi kiện được chọn Tòa án có thẩm quyền để giải quyết vụ việc. Theo đó, Bên khởi kiện có thể chọn Tòa án nơi bên bị kiện cư trú, làm việc hoặc có trụ sở cuối cùng hoặc nơi bên bị kiện có tài sản để khởi kiện.
• Trường hợp khởi kiện người bị kiện là người nước ngoài, tổ chức nước ngoài không có nơi cư trú, làm việc hoặc có trụ sở tại Việt Nam thì bên khởi kiện có thể yêu cầu Tòa án nơi người khởi kiện cư trú, làm việc hoặc có trụ sở giải quyết vụ việc mà không cần thiết phải khởi kiện ở nước ngoài.

Trình tự khởi kiện khi bị xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ

Hồ sơ chuẩn bị

Hồ sơ khởi kiện về tranh chấp sở hữu trí tuệ căn cứ theo khoản 4, 5 Điều 189 BLTTDS 2015 bao gồm:

• Đơn khởi kiện (mẫu số 23-DS Nghị quyết 01/2017/NQ-HĐTP do Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao ban hành ngày 13/01/2017)
• Căn cước công dân, Hộ chiếu của người đại diện theo pháp luật
• Giấy phép đăng ký kinh doanh (nếu doanh nghiệp)
• Các tài liệu chứng cứ chứng minh quyền sở hữu trí tuệ bị xâm phạm
• Các tài liệu khác có liên quan

Trường hợp vì lý do khách quan mà người khởi kiện không thể nộp đầy đủ tài liệu, chứng cứ kèm theo đơn khởi kiện thì họ phải nộp tài liệu, chứng cứ hiện có để chứng minh quyền, lợi ích hợp pháp của người khởi kiện bị xâm phạm. Người khởi kiện bổ sung hoặc giao nộp bổ sung tài liệu, chứng cứ khác theo yêu cầu của Tòa án trong quá trình giải quyết vụ án.

Thủ tục khởi kiện

Quy trình thực hiện đối với thủ tục khởi kiện tại Tòa án khi quyền sở hữu trí tuệ bị xâm phạm được tiến hành như sau:

Bước 1: Nộp hồ sơ khởi kiện

Theo khoản 1 Điều 190 BLTTDS 2015 người có quyền khởi kiện có thể nộp đơn bằng các phương thức

• Nộp trực tiếp tại Tòa án;
• Gửi đến Tòa án theo đường dịch vụ bưu chính;
• Gửi trực tuyến bằng hình thức điện tử qua Cổng dịch vụ công quốc gia (nếu có)

Bước 2: Tiếp nhận và xử lý đơn khởi kiện

Thứ nhất, tiếp nhận đơn khởi kiện

Tòa án qua bộ phận tiếp nhận đơn phải nhận đơn khởi kiện do người khởi kiện nộp trực tiếp tại Tòa án hoặc gửi qua dịch vụ bưu chính và phải ghi vào sổ nhận đơn; trường hợp Tòa án nhận đơn khởi kiện được gửi bằng phương thức gửi trực tuyến thì Tòa án in ra bản giấy và phải ghi vào sổ nhận đơn.

• Tòa án có trách nhiệm cấp giấy xác nhận đã nhận đơn khởi kiện cho người khởi kiện đối với đơn khởi kiện nộp trực tiếp.
• Tòa án gửi thông báo nhận đơn cho người khởi kiện trong vòng 2 ngày làm việc kể từ ngày nhận đơn đối với đơn khởi kiện nộp qua dịch vụ bưu chính.
• Tòa án thông báo ngay cho người khởi kiện trên Cổng dịch vụ Công Quốc gia đối với đơn khởi kiện nộp qua phương thức trực tuyến.

Thứ hai, xử lý đơn

Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày được phân công, Thẩm phán sẽ xem xét đơn và đưa ra một trong các quyết định

• Yêu cầu sửa đổi, bổ sung đơn khởi kiện;
• Tiến hành thủ tục thụ lý vụ án theo thủ tục thông thường hoặc theo thủ tục rút gọn nếu vụ án có điều kiện để giải quyết theo thủ tục rút gọn quy định tại khoản 1 Điều 317 của Bộ luật này;
• Chuyển đơn khởi kiện cho Tòa án có thẩm quyền và thông báo cho người khởi kiện nếu vụ án thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án khác;
• Trả lại đơn khởi kiện cho người khởi kiện nếu vụ việc đó không thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án.

Bước 3: Thụ lý vụ án

Căn cứ Điều 195 BLTTDS 2015, khi xét thấy hồ sơ khởi kiện đầy đủ và vụ án thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án thì Thẩm phán sẽ ra thông báo cho người khởi kiện thực hiện thủ tục nộp tiền tạm ứng án phí trong trường hợp họ phải nộp tiền tạm ứng án phí. Trong thời hạn 07 ngày, kể từ ngày nhận được giấy báo của Tòa án về việc nộp tiền tạm ứng án phí, người khởi kiện phải nộp tiền tạm ứng án phí và nộp cho Tòa án biên lai thu tiền tạm ứng án phí.

Bước 4: Chuẩn bị xét xử

Căn cứ khoản 1 Điều 203 BLTTDS 2015 thời hạn chuẩn bị xét thử đối với vụ án tranh chấp về sở hữu trí tuệ là 04 tháng kể từ ngày thụ lý; nếu tranh chấp sở hữu trí tuệ các bên đều có mục đích lợi nhuận thì thời hạn chuẩn bị xét xử là 02 tháng kể từ ngày thụ lý.

Trong thời gian chuẩn bị xét xử, Thẩm phán sẽ căn cứ vào các tình tiết vụ việc và ra một trong các quyết định sau:

• Công nhận sự thỏa thuận của các đương sự;
• Tạm đình chỉ giải quyết vụ án dân sự;
• Đình chỉ giải quyết vụ án dân sự;
• Đưa vụ án ra xét xử

Bước 5: Tòa án mở phiên tòa xét xử sơ thẩm trong thời hạn 01 tháng kể từ ngày có quyết định đưa vụ án ra xét xử theo khoản 4 Điều 203 BLTTDS và ra bản án sơ thẩm.

Bước 6: Ra bán án

Hội đồng xét xử ban hành bản án hoặc quyết định công nhận sự thỏa thuận của các bên về giải quyết quyền sở hữu trí tuệ bị xâm phạm

Bước 7: Giải quyết theo thủ tục phúc thẩm nếu có kháng cáTheo quy định của Điều 270, Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 thì Tòa án cấp phúc thẩm trực tiếp xét xử lại vụ án mà bản án, quyết định của Tòa án cấp sơ thẩm chưa có hiệu lực pháp luật bị kháng cáo, kháng nghị.

Thời hạn kháng cáo bản án sơ thẩm là 15 ngày kể từ ngày tuyên án

o, kháng nghị

• Đối với đương sự không có mặt tại phiên tòa hoặc không có mặt khi tuyên án mà có lý do chính đáng thì thời hạn kháng cáo được tính từ ngày họ nhận được bản án hoặc bản án được niêm yết.
• Đối với trường hợp đương sự đã tham gia phiên tòa nhưng vắng mặt khi Tòa án tuyên án mà không có lý do chính đáng thì thời hạn kháng cáo được tính từ ngày tuyên án.

>>> Xem thêm: Cách khởi kiện yêu cầu bồi thường khi bị xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp

Thủ tục khởi kiện khi bị xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ

Luật sư hướng dẫn thủ tục khởi kiện khi quyền sở hữu trí tuệ bị xâm phạm

Luật Long Phan PMT với đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm, chuyên nghiệp sẽ tư vấn, hỗ trợ trợ các dịch vụ giải quyết tranh chấp quyền sở hữu trí tuệ sau:

Tư vấn điều kiện khởi kiện

• Tư vấn vấn năng lực chủ thể có quyền khởi kiện;
• Tư vấn cách thức ủy quyền cho người khác khởi kiện;
• Tư vấn, đánh giá, sửa đổi, bổ sung yêu cầu khởi kiện sao phù hợp và đảm bảo lợi ích cho khách hàng;
• Giải đáp thắc mắc của khách hàng liên quan đến thời hiệu khởi kiện, tranh chấp quyền sở hữu trí tuệ bị xâm phạm;
• Tư vấn cách thu thập tài liệu, chứng cứ trước khi khởi kiện.

>>> Xem thêm: Tranh chấp sở hữu trí tuệ có áp dụng thời hiệu khởi kiện

Hướng dẫn thủ tục khởi kiện

• Tư vấn chuẩn bị hồ sơ để thực hiện thủ tục khởi kiện, chuẩn bị các tài liệu, chứng cứ kèm theo đơn khởi kiện.
• Hướng dẫn soạn thảo hồ sơ, các công văn liên quan gửi đến Tòa án, cơ quan có thẩm quyền, những chủ thể liên quan trong quan hệ tranh chấp sở hữu trí tuệ.
• Hướng dẫn quy trình gửi đơn và xử lý đơn khởi kiện.
• Tư vấn cụ thể các công việc cần phải làm trong từng giai đoạn của quá trình giải quyết tranh chấp

Tham gia tranh tụng tại Tòa

• Tham gia làm việc các cơ quan có thẩm quyền để yêu cầu xử lý và giải quyết nhanh tranh chấp;
• Đưa ra đánh giá pháp lý, bản luận cứ để bảo vệ quyền và lợi ích của khách hàng;
• Trực tiếp tranh tụng tại Tòa để bảo vệ lợi ích khách hàng;
• Ngoài ra, còn thực hiện các công việc trong quá trình thi hành án theo yêu cầu khách hàng.

>>> Xem thêm: Tư vấn giải quyết tranh chấp sở hữu trí tuệ trong doanh nghiệp

Tư vấn luật sở hữu trí tuệ

Khi quyền sở hữu trí tuệ bị xâm phạm thì chủ thể quyền có thể thực hiện nhiều cách khác nhau để bảo vệ lợi ích của mình. Trong đó, khởi kiện là một trong những phương thức giải quyết tranh chấp sở hữu trí tuệ. Nếu quý bạn đọc có thắc mắc cần hỗ trợ hoặc Tư vấn luật sở hữu trí tuệ  hãy liên hệ Luật Long Phan PMT qua hotline 1900.63.63.87 để được hỗ trợ tốt nhất.