Thủ tục khởi kiện đòi quyền tài sản do đồng thừa kế khai sót

Thủ tục khởi kiện đòi quyền tài sản do đồng thừa kế khai sót được quy định rõ ràng. Khi đồng thừa kế kê khai sai sót hoặc cố ý che giấu tài sản di sản, các bên liên quan có quyền khởi kiện tại tòa án để đòi lại quyền tài sản hợp pháp. Thẩm quyền của tòa án và quy định mới nhất về thủ tục này đòi hỏi Quý khách hàng phải nắm vững để bảo vệ quyền lợi. Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết từng bước thực hiện thủ tục khởi kiện đòi tài sản thừa kế.

Thẩm quyền giải quyết đơn khởi kiện đòi tài sản do đồng thừa kế khai sót (cập nhật từ 01/07/2025)

Hiện nay theo quy định tại Khoản 5, Điều 26, Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 đối với các tranh chấp về thừa kế tài sản thì sẽ thuộc thẩm quyền của Toà án nhân dân. Và cụ thể theo quy định tại Điều 35, Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 được sửa đổi bởi Khoản 2 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính, Luật Tư pháp người chưa thành niên, Luật Phá sản và Luật Hòa giải, đối thoại tại tòa án 2025 có hiệu lực từ ngày 01/07/2025, thì Toà án nhân dân Khu vực là cơ quan có thẩm quyền trực tiếp thụ lý giải quyết vụ án.

Ngoài ra, Điều 39, Bộ luật Tố tụng Dân sự quy định chi tiết về cách xác định thẩm quyền theo lãnh thổ đối với các tranh chấp. Thẩm quyền thụ lý giải quyết sẽ thuộc về Toà án nhân dân khu vực nơi bị đơn cư trú, đối với các tranh chấp về thừa kế mà đối tượng tranh chấp là Bất động sản thì Toà án khu vực nơi có bất động sản có thẩm quyền thụ lý giải quyết.

Quy định chi tiết về thủ tục khởi kiện tại tòa án

Quy định chi tiết về thủ tục khởi kiện tại Tòa án bao gồm không chỉ trình tự, thẩm quyền giải quyết mà còn quy định rõ về hình thức, nội dung của đơn khởi kiện và các tài liệu kèm theo. Dưới đây là những nội dung liên quan đến mẫu đơn, thành phần hồ sơ đính kèm đơn và quy trình giải quyết chi tiết của Toà án nhân dân có thẩm quyền.

Quy định về mẫu đơn và thành phần tài liệu đính kèm

Việc soạn thảo đơn khởi kiện cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật hiện hành. Đơn khởi kiện phải được lập theo format chuẩn được ban hành trong Mẫu số 23-DS thuộc Nghị quyết 01/2017/NQ-HĐTP do Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân Tối cao công bố. Nội dung đơn khởi kiện cần thể hiện đầy đủ các yêu cầu được nêu rõ tại Điều 189 của Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.

Để đảm bảo tòa án có đầy đủ căn cứ pháp lý tiến hành thụ lý và giải quyết vụ việc, người khởi kiện phải chuẩn bị thêm nhiều loại giấy tờ chứng minh khác. Thành phần hồ sơ bắt buộc đính kèm đơn khởi kiện có thể bao gồm:

• Bản sao chứng thư di sản hoặc quyết định công nhận di sản thừa kế;
• Giấy tờ tùy thân của nguyên đơn (CCCD/hộ chiếu);
• Bản sao giấy tờ chứng minh mối quan hệ thừa kế;
• Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với tài sản bất động sản;
• Hợp đồng mua bán, trao đổi, tặng cho liên quan đến tài sản tranh chấp;
• Biên bản phân chia di sản ban đầu;
• Bản kê khai di sản được thực hiện trước đây;
• Chứng từ giao dịch ngân hàng của người để lại di sản;
• Hóa đơn, chứng từ mua bán tài sản bị che giấu;
• Giấy đăng ký xe ô tô, xe máy nếu có;
• Giấy chứng nhận đầu tư, giấy phép kinh doanh nếu có;
• Tài liệu chứng minh giá trị tài sản (thẩm định giá, hóa đơn mua bán);
• Lời khai có xác nhận của nhân chứng về việc kê khai sai sót (nếu có).

>>> Xem thêm: Cần thu thập chứng cứ gì trước khi khởi kiện tranh chấp thừa kế đất?

Quy định về thủ tục giải quyết của Tòa án

Tòa án tiếp nhận đơn khởi kiện đòi quyền tài sản do đồng thừa kế khai sót trong vòng 3 ngày làm việc kể từ ngày nhận hồ sơ đầy đủ. Thủ tục tiếp nhận bao gồm việc kiểm tra tính hợp lệ của đơn, thẩm quyền giải quyết và tính đầy đủ của hồ sơ. Cán bộ tiếp nhận sẽ cấp biên nhận và hướng dẫn bổ sung tài liệu nếu thiếu.

Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ khởi kiện và thu thập chứng cứ

Người có quyền lợi bị xâm phạm cần soạn thảo đơn khởi kiện theo đúng quy định. Việc xây dựng bộ chứng cứ đầy đủ, có hệ thống và có giá trị chứng minh cao sẽ tạo tiền đề vững chắc cho tòa án tiếp nhận và xử lý vụ việc.

Bước 2: Quy trình tiếp nhận và thụ lý đơn kiện

Dựa trên Khoản 2 và Khoản 3, Điều 191 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, trình tự thụ lý được thực hiện theo các giai đoạn: Trong thời gian 03 ngày làm việc từ khi tiếp nhận đơn, Chánh án Tòa án sẽ phân công Thẩm phán phụ trách xem xét hồ sơ. 

Thẩm phán được chỉ định có 05 ngày làm việc để thẩm tra đơn kiện và tài liệu kèm theo, đánh giá tính đúng đắn về mặt hình thức, nội dung và xác định thẩm quyền xử lý của Tòa án. Khi hồ sơ đáp ứng các điều kiện và vụ việc nằm trong phạm vi thẩm quyền, Thẩm phán sẽ ban hành thông báo đề nghị nguyên đơn thực hiện tạm ứng án phí. 

Lưu ý: Hiện nay theo quy định tại Điều 12, Nghị quyết 326/2016/UBTVQH14 quy định về các trường hợp được miễn án phí, nếu Quý khách hàng thuộc trường hợp được xem xét miễn án phí thì cần làm đơn xin miễn án phí gửi đến Toà án.

Sau khi nguyên đơn hoàn tất việc nộp phí tố tụng, Tòa án sẽ chính thức ban hành quyết định thụ lý và chuyển đến các đương sự trong vòng 07 ngày làm việc.

Bước 3: Giai đoạn chuẩn bị cho phiên xử sơ thẩm

Khoảng thời gian chuẩn bị xét xử đối với vụ tranh chấp thừa kế là 04 tháng tính từ ngày thụ lý, theo quy định tại Điểm a, Khoản 1, Điều 203 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015. Trong các tình huống vụ việc có nhiều tình tiết phức tạp, Chánh án có thẩm quyền quyết định kéo dài thêm tối đa 02 tháng nữa. 

Trong khoảng thời gian này, Thẩm phán sẽ triển khai các hoạt động cốt lõi bao gồm thiết lập hồ sơ, xác minh tư cách của các bên tham gia và làm rõ bản chất của mối quan hệ pháp lý đang tranh chấp. Tòa án sẽ tiến hành tổng hợp và kiểm chứng các bằng chứng liên quan đến di sản thừa kế, tài sản bị che giấu, và các khía cạnh pháp lý khác có liên quan. Phiên làm việc kiểm tra việc trao đổi, tiếp cận, và công bố chứng cứ sẽ được tổ chức để cho phép các bên trình bày lập trường và làm sáng tỏ những điểm còn bất đồng.

Bước 4: Trình tự hòa giải bắt buộc tại Tòa án

Theo Điểm g, Khoản 2, Điều 203 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, hòa giải là quy trình bắt buộc phải thực hiện trong giai đoạn chuẩn bị xét xử. Phiên hòa giải được tiến hành trên cơ sở tôn trọng ý chí tự do thỏa thuận giữa các bên, với điều kiện nội dung thỏa thuận không được mâu thuẫn với pháp luật và chuẩn mực đạo đức xã hội. 

Trong phiên hòa giải, Thẩm phán sẽ giải thích về các quyền và nghĩa vụ của các đương sự, đồng thời làm rõ những hậu quả pháp lý của việc hòa giải thành công hoặc thất bại. Nếu các bên đi đến thống nhất, Tòa án sẽ lập biên bản ghi nhận thỏa thuận hòa giải và ra quyết định thừa nhận hòa giải thành.

Trong trường hợp hòa giải không đạt kết quả, Tòa án sẽ tiến hành đưa vụ án ra xét xử.

Bước 5: Tiến hành xét xử sơ thẩm và các thủ tục phúc thẩm

Khi hòa giải thất bại, Tòa án sẽ ban hành Quyết định đưa vụ tranh chấp thừa kế ra xét xử sơ thẩm. Theo Khoản 4, Điều 203 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, phiên tòa bắt buộc phải được tổ chức trong thời hạn 01 tháng kể từ ngày có quyết định, và có thể được gia hạn thêm 01 tháng trong trường hợp có lý do hợp lý. 

Tại phiên tòa sơ thẩm, Hội đồng xét xử sẽ thực hiện việc thẩm vấn các bên để làm rõ nội dung tranh chấp, lắng nghe trình bày của nguyên đơn, bị đơn, người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan, thẩm định và đánh giá công khai toàn bộ chứng cứ rồi đưa ra phán quyết. 

Nếu không chấp nhận kết quả xét xử của Tòa án nhân dân cấp sơ thẩm thì theo Khoản 1, Điều 273 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, các đương sự có quyền kháng cáo bản án sơ thẩm trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày tuyên án (đối với đương sự không có mặt tại phiên tòa hoặc không có mặt khi tuyên án mà có lý do chính đáng thì thời hạn kháng cáo được tính từ ngày họ nhận được bản án hoặc bản án được niêm yết). Theo quy định tại Khoản 1, Điều 280, Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 thời hạn kháng nghị đối với bản án của Tòa án cấp sơ thẩm của Viện kiểm sát cùng cấp là 15 ngày, của Viện kiểm sát cấp trên trực tiếp là 01 tháng, kể từ ngày tuyên án. Trường hợp Kiểm sát viên không tham gia phiên tòa thì thời hạn kháng nghị tính từ ngày Viện kiểm sát cùng cấp nhận được bản án.

Theo quy định tại Điều 270, Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 Tòa án cấp phúc thẩm sẽ tiến hành xem xét lại phần nội dung bị kháng cáo, kháng nghị (Lưu ý phần nội dung kháng cáo của bản án phải chưa có hiệu lực pháp luật). Bản án phúc thẩm có hiệu lực ngay lập tức, kết thúc hoàn toàn quá trình tố tụng.

>>> Xem thêm: Thủ tục khai nhận di sản thừa kế theo Luật Công chứng 2024

Một số lưu ý từ chuyên gia khi thực hiện khởi kiện đòi tài sản do đồng thừa kế khai sót

Để bảo đảm việc khởi kiện đòi tài sản do đồng thừa kế khai sót đạt hiệu quả, đương sự cần đặc biệt lưu ý đến những vấn đề mang tính thực tiễn và pháp lý quan trọng. Trong đó, hai nội dung nổi bật thường được các chuyên gia nhấn mạnh là thời hiệu khởi kiện và nghĩa vụ chứng minh hành vi khai thiếu di sản của đồng thừa kế. Các phân tích dưới đây của chuyên gia sẽ làm rõ từng khía cạnh này.

Về thời hiệu khởi kiện

Thời hiệu khởi kiện đòi quyền tài sản do đồng thừa kế khai sót được quy định rõ tại Điều 623 Bộ luật Dân sự 2015. Thủ tục khởi kiện cần tuân thủ nghiêm ngặt khung thời gian này để đảm bảo quyền lợi được bảo vệ hợp pháp. Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản và 10 năm đối với động sản.

Mốc thời gian bắt đầu tính thời hiệu được xác định từ thời điểm mở thừa kế, tức là khi người để lại di sản qua đời. Điều này có nghĩa người thừa kế có khoảng thời gian cố định để thực hiện quyền đòi lại tài sản bị che giấu mà không phụ thuộc vào việc khi nào phát hiện ra hành vi kê khai sai sót.

Sau khi hết thời hạn quy định, toàn bộ di sản sẽ thuộc về người thừa kế đang quản lý di sản đó theo quy định của pháp luật. Thời hiệu có thể bị gián đoạn trong các trường hợp: có đơn yêu cầu cơ quan có thẩm quyền giải quyết, đương sự thừa nhận nghĩa vụ, hoặc có sự kiện bất khả kháng ngăn cản việc thực hiện quyền.

Quý khách hàng cần lưu ý rằng việc xác định chính xác thời điểm mở thừa kế là yếu tố then chốt để tính toán thời hiệu khởi kiện. Sau khi vượt quá thời hiệu quy định, tòa án sẽ không thụ lý hoặc bác đơn kiện dù có đầy đủ căn cứ chứng minh việc kê khai thiếu sót.

Về việc chứng minh đồng thừa kế khai thiếu di sản

Việc chứng minh đồng thừa kế khai thiếu di sản là yếu tố quyết định thành công của vụ kiện. Thủ tục chứng minh đòi hỏi nguyên đơn phải trình bày được hệ thống chứng cứ logic và thuyết phục. Chứng cứ chính bao gồm: tài liệu chứng minh sự tồn tại của tài sản bị che giấu, bằng chứng về việc đồng thừa kế biết về tài sản nhưng không kê khai.

Các loại chứng cứ thường được sử dụng: sổ sách kế toán, hợp đồng kinh doanh, giấy tờ giao dịch ngân hàng, chứng từ mua bán tài sản, lời khai của nhân chứng. Đối với bất động sản, cần có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, hợp đồng chuyển nhượng, biên bản đo đạc, thẩm định giá. Đối với động sản có giá trị lớn như ô tô, máy móc, cần có Giấy chứng nhận đăng ký, hóa đơn mua bán.

Gánh nặng chứng minh thuộc về nguyên đơn theo nguyên tắc “ai khẳng định điều gì thì phải chứng minh điều đó”. Tuy nhiên, tòa án cũng có trách nhiệm hỗ trợ thu thập chứng cứ khi có yêu cầu hợp lý từ đương sự. Trong một số trường hợp, tòa án có thể áp dụng suy đoán hợp lý dựa trên tổng thể chứng cứ. Việc giám định tài sản tranh chấp có thể được tòa án quyết định thực hiện khi cần thiết để làm rõ giá trị, tính chất của tài sản. Chi phí giám định do các đương sự tạm ứng theo quyết định của tòa án và được quyết định trong bản án.

>>> Xem thêm: Thủ tục khởi kiện đòi quyền thừa kế khi di sản bị đồng thừa kế bán mất

Dịch vụ pháp lý chuyên nghiệp tại Luật Long Phan PMT

Luật Long Phan PMT cung cấp dịch vụ pháp lý chuyên nghiệp về thủ tục khởi kiện đòi quyền tài sản do đồng thừa kế khai sót. Đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực tranh chấp thừa kế sẽ hỗ trợ Quý khách hàng từ việc chuẩn bị hồ sơ, đại diện tại tòa án đến thực hiện bản án. Chúng tôi cam kết mang lại hiệu quả cao nhất và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của khách hàng.

Dựa trên những thông tin được cung cấp, dưới đây là các công việc chi tiết mà Luật Long Phan PMT sẽ hỗ trợ khách hàng trong quá trình giải quyết tranh chấp thừa kế:

• Luật sư sẽ tiếp nhận, nghiên cứu kỹ lưỡng hồ sơ, tài liệu, chứng cứ của vụ việc để đưa ra cái nhìn tổng quan và toàn diện về tình hình pháp lý của khách hàng.
• Dựa trên kinh nghiệm và các quy định pháp luật, chúng tôi sẽ phân tích các điểm mạnh, điểm yếu trong hồ sơ để đánh giá khách quan về khả năng thành công, cũng như các rủi ro có thể phát sinh.
• Vạch ra một lộ trình, phương án khởi kiện hoặc tham gia tố tụng hiệu quả, phù hợp với từng tình tiết cụ thể của vụ việc nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của khách hàng một cách tốt nhất.
• Thay mặt khách hàng soạn thảo đơn khởi kiện, các văn bản trình bày ý kiến, bản tự khai… với nội dung chặt chẽ, lập luận sắc bén và phù hợp với quy định của pháp luật tố tụng.
• Tư vấn và hỗ trợ khách hàng thu thập, củng cố các tài liệu, chứng cứ quan trọng để làm vững chắc thêm các yêu cầu và lập luận trong quá trình giải quyết tranh chấp.
• Sắp xếp, hệ thống hóa toàn bộ hồ sơ, tài liệu một cách khoa học, đảm bảo hồ sơ đầy đủ, hợp lệ theo yêu cầu của Tòa án trước khi tiến hành nộp.
• Đại diện khách hàng thực hiện các thủ tục nộp đơn khởi kiện, nộp tạm ứng án phí và làm việc với các cơ quan tiến hành tố tụng trong suốt quá trình giải quyết.
• Cử luật sư trực tiếp tham gia các phiên hòa giải, phiên tòa để trình bày, tranh luận, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho khách hàng.
• Trong trường hợp bản án sơ thẩm chưa thỏa đáng, luật sư sẽ tiếp tục đại diện khách hàng thực hiện các thủ tục kháng cáo theo đúng quy định của pháp luật.

Câu hỏi thường gặp

Dưới đây là những câu hỏi thường gặp về thủ tục thực hiện khởi kiện đòi quyền tài sản do đồng thừa kế kê khai thiếu.

Kể từ ngày 01/07/2025, Toà án cấp nào có thẩm quyền giải quyết sơ thẩm tranh chấp về thừa kế tài sản?

Kể từ ngày 01/07/2025, Toà án nhân dân Khu vực là cơ quan có thẩm quyền thụ lý và giải quyết trực tiếp vụ án tranh chấp thừa kế. Đối với tranh chấp có đối tượng là bất động sản, thẩm quyền thuộc về Toà án nhân dân khu vực nơi có bất động sản đó.

Căn cứ pháp lý: Điều 35 (sửa đổi 2025) và Điều 39, Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.

Thời hiệu khởi kiện để yêu cầu chia di sản thừa kế là bao lâu?

Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản và 10 năm đối với động sản, tính từ thời điểm mở thừa kế (tức là thời điểm người để lại di sản qua đời).

Căn cứ pháp lý: Điều 623, Bộ luật Dân sự 2015.

Khi khởi kiện đòi tài sản thừa kế, tôi có phải sử dụng mẫu đơn quy định sẵn không?

Có. Đơn khởi kiện phải được lập theo Mẫu số 23-DS được ban hành kèm theo Nghị quyết 01/2017/NQ-HĐTP và phải có đầy đủ nội dung theo quy định của pháp luật.

Căn cứ pháp lý: Điều 189, Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 và Nghị quyết 01/2017/NQ-HĐTP.

Sau khi thụ lý vụ án, Tòa án có bao nhiêu thời gian để chuẩn bị xét xử sơ thẩm một vụ tranh chấp thừa kế?

Thời hạn chuẩn bị xét xử là 04 tháng kể từ ngày thụ lý. Đối với vụ việc có tình tiết phức tạp, Chánh án có thể quyết định gia hạn thêm thời gian nhưng không quá 02 tháng.

Căn cứ pháp lý: Điểm a, Khoản 1, Điều 203, Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.

Nếu không đồng ý với bản án sơ thẩm, tôi có bao nhiêu ngày để nộp đơn kháng cáo?

Các đương sự có quyền kháng cáo bản án sơ thẩm trong thời hạn 15 ngày, kể từ ngày Tòa án tuyên án. (Đối với đương sự không có mặt tại phiên tòa hoặc không có mặt khi tuyên án mà có lý do chính đáng thì thời hạn kháng cáo được tính từ ngày họ nhận được bản án hoặc bản án được niêm yết).

Căn cứ pháp lý: Khoản 1, Điều 273, Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.

Kết luận

Thủ tục khởi kiện đòi quyền tài sản do đồng thừa kế khai sót đòi hỏi sự hiểu biết sâu về quy định pháp luật và kinh nghiệm thực tiễn. Việc tuân thủ đúng thẩm quyền của tòa án, chuẩn bị hồ sơ đầy đủ và chứng minh được hành vi kê khai sai sót là những yếu tố quyết định thành công. Quý khách hàng nên tìm hiểu kỹ về thời hiệu khởi kiện và chuẩn bị chứng cứ một cách chu đáo để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình. Để được tư vấn chi tiết và hỗ trợ chuyên nghiệp, Quý khách vui lòng liên hệ hotline: 1900636387.

Tags: che giấu di sản, đồng thừa kế khai sót, khởi kiện đòi tài sản thừa kế, Thời hiệu khởi kiện, Thủ tục khởi kiện, Tranh chấp thừa kế