Thủ tục yêu cầu giải quyết bồi thường trong lĩnh vực tố tụng hình sự

Yêu cầu giải quyết bồi thường trong lĩnh vực tố tụng hình sự là quyền của cá nhân, tổ chức bị thiệt hại do có sai phạm trong hoạt động tố tụng hình sự. Thủ tục yêu cầu được quy định trong Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước và các văn bản hướng dẫn thi hành. Bài viết dưới đây của Luật Long Phan PMT sẽ cung cấp thông tin về thủ tục nêu trên và các kiến thức pháp lý khác có liên quan.

Yêu cầu giải quyết bồi thường trong lĩnh vực tố tụng hình sự

Căn cứ xác định trách nhiệm bồi thường của Nhà nước

Theo Điều 31 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015, Nhà nước có trách nhiệm bồi thường thiệt hại và phục hồi danh dự, quyền lợi cho người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp, người bị bắt, bị tạm giữ, tạm giam, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án oan, trái pháp luật do cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng gây ra. Ngoài ra, những đối tượng khác bị thiệt hại trong quá trình tố tụng hình sự giải quyết vụ án cũng có quyền được Nhà nước bồi thường.

Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước sé phát sinh khi có đủ các căn cứ sau đây:

1. Có một trong các căn cứ xác định hành vi trái pháp luật của người thi hành công vụ gây thiệt hại và yêu cầu bồi thường tương ứng bao gồm:

• Có văn bản làm căn cứ yêu cầu bồi thường và có yêu cầu cơ quan trực tiếp quản lý người thi hành công vụ gây thiệt hại hoặc Tòa án có thẩm quyền giải quyết vụ án dân sự giải quyết yêu cầu bồi thường;
• Tòa án có thẩm quyền giải quyết vụ án hành chính đã xác định có hành vi trái pháp luật của người bị kiện là người thi hành công vụ gây thiệt hại thuộc phạm vi trách nhiệm bồi thường của Nhà nước và có yêu cầu bồi thường trước hoặc tại phiên họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận, công khai chứng cứ và đối thoại;
• Tòa án có thẩm quyền giải quyết vụ án hình sự đã xác định có hành vi trái pháp luật của bị cáo là người thi hành công vụ gây thiệt hại thuộc phạm vi trách nhiệm bồi thường của Nhà nước trong hoạt động quản lý hành chính, tố tụng dân sự, tố tụng hành chính, thi hành án hình sự, thi hành án dân sự và có yêu cầu bồi thường trong quá trình giải quyết vụ án hình sự.

2. Có thiệt hại thực tế thuộc phạm vi trách nhiệm bồi thường của Nhà nước;
3. Có mối quan hệ nhân quả giữa thiệt hại thực tế và hành vi gây thiệt hại.

Cơ sở pháp lý: Điều 7 Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước (Luật TNBTNN) 2017.

>>> Xem thêm: Trường hợp Nhà nước phải bồi thường trong hoạt động tố tụng hình sự

Phương thức yêu cầu bồi thường trong tố tụng hình sự

Khi có đủ căn cứ phát sinh trách nhiệm bồi thường của Nhà nước, người bị thiệt hại do hành vi sai phạm trong hoạt động tố tụng hình sự có thể thực hiện một trong những phương thức sau để yêu cầu bồi thường:

1. Yêu cầu bồi thường tại cơ quan trực tiếp quản lý người thi hành công vụ gây thiệt hại (Mục 1 Chương V Luật TNBTNN 2017);
2. Khởi kiện dân sự yêu cầu bồi thường thiệt hại (Điều 52 – 54 Luật TNBTNN 2017);
3. Yêu cầu bồi thường trong quá trình giải quyết vụ án hình sự (Điều 55 Luật TNBTNN 2017).

Thủ tục yêu cầu bồi thường trong tố tụng hình sự

Thủ tục giải quyết bồi thường trong tố tụng hình sự

Yêu cầu bồi thường tại cơ quan quản lý người thi hành công vụ

Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ yêu cầu bồi thường.

Hồ sơ yêu cầu bồi thường trong tố tụng hình sự gồm có:

• Văn bản yêu cầu bồi thường.
• Văn bản làm căn cứ yêu cầu bồi thường, trừ trường hợp người bị thiệt hại không được gửi hoặc không thể có văn bản làm căn cứ yêu cầu bồi thường;
• Giấy tờ chứng minh nhân thân của người bị thiệt hại (nếu người bị thiệt hại trực tiếp yêu cầu);
• Giấy tờ chứng minh nhân thân của người thừa kế, người đại diện của người bị thiệt hại (nếu người yêu cầu là người thừa kế hoặc người đại diện của người bị thiệt hại);
• Văn bản ủy quyền hợp pháp trong trường hợp đại diện theo ủy quyền;
• Trường hợp người bị thiệt hại chết mà có di chúc thì người yêu cầu bồi thường phải cung cấp di chúc, trường hợp không có di chúc thì phải có văn bản hợp pháp về quyền thừa kế.
• Tài liệu, chứng cứ có liên quan đến việc yêu cầu bồi thường (nếu có).

Bước 2: Nộp 01 bộ hồ sơ yêu cầu bồi thường đến cơ quan trực tiếp quản lý người thi hành công vụ gây thiệt hại.

Tùy giai đoạn tố tụng có sai phạm, các cơ quan sau đây được quy định trong Luật TNBTNN 2017 có thẩm quyền giải quyết bồi thường:

• Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra (Điều 34);
• Viện kiểm sát (Điều 35);
• Tòa án (Điều 36);
• Cơ quan thi hành án hình sự, Cơ quan được giao một số nhiệm vụ thi hành án hình sự (Điều 38).

Bước 3: Tiếp nhận và xử lý hồ sơ.

• Cơ quan giải quyết bồi thường tiếp nhận hồ sơ, cấp giấy xác nhận đã nhận hồ sơ cho người yêu cầu bồi thường trong trường hợp người yêu cầu bồi thường nộp hồ sơ trực tiếp.
• Trường hợp hồ sơ được gửi qua dịch vụ bưu chính thì trong thời hạn 02 ngày làm việc kể từ ngày nhận được hồ sơ, cơ quan giải quyết bồi thường phải thông báo bằng văn bản về việc nhận hồ sơ cho người yêu cầu bồi thường.
• Trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ ngày nhận được hồ sơ, Thủ trưởng cơ quan giải quyết bồi thường phải xử lý hồ sơ theo quy định.

Bước 4: Thụ lý hồ sơ và cử người giải quyết bồi thường.

Bước 5: Xác minh thiệt hại.

Trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày thụ lý hồ sơ, người giải quyết bồi thường phải hoàn thành việc xác minh thiệt hại. Trường hợp vụ việc giải quyết yêu cầu bồi thường có nhiều tình tiết phức tạp hoặc phải xác minh tại nhiều địa điểm thì thời hạn xác minh thiệt hại là 30 ngày kể từ ngày thụ lý hồ sơ.

Bước 6: Thương lượng việc bồi thường

Trong thời hạn 02 ngày làm việc kể từ ngày hoàn thành báo cáo xác minh thiệt hại, cơ quan giải quyết bồi thường phải tiến hành thương lượng việc bồi thường. Trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày tiến hành thương lượng, việc thương lượng phải được hoàn thành. Trường hợp vụ việc giải quyết yêu cầu bồi thường có nhiều tình tiết phức tạp thì thời hạn thương lượng tối đa là 15 ngày.

Bước 7: Ra quyết định giải quyết bồi thường.

Quyết định giải quyết bồi thường có hiệu lực sau 15 ngày kể từ ngày trao cho người yêu cầu bồi thường.

Cơ sở pháp lý: Từ Điều 41 đến Điều 51 LTNBTNN 2017.

>>> Xem thêm: Thủ tục yêu cầu khôi phục danh dự và yêu cầu bồi thường khi bị oan sai

Khởi kiện dân sự yêu cầu bồi thường

Người yêu cầu bồi thường có quyền khởi kiện yêu cầu Tòa án giải quyết yêu cầu bồi thường khi thuộc một trong các trường hợp sau:

• Chưa yêu cầu cơ quan trực tiếp quản lý người thi hành công vụ gây thiệt hại giải quyết yêu cầu bồi thường;
• Người yêu cầu bồi thường rút yêu cầu bồi thường tại cơ quan trực tiếp quản lý người thi hành công vụ gây thiệt hại;
• Người yêu cầu bồi thường không đồng ý với quyết định giải quyết bồi thường của cơ quan trực tiếp quản lý người thi hành công vụ gây thiệt hại;
• Cơ quan trực tiếp quản lý người thi hành công vụ gây thiệt hại không ra quyết định giải quyết bồi thường sau khi có biên bản kết quả thương lượng thành;
• Có biên bản kết quả thương lượng không thành

Người yêu cầu bồi thường không có quyền khởi kiện yêu cầu Tòa án giải quyết yêu cầu bồi thường trong trường hợp quyết định giải quyết bồi thường đã có hiệu lực pháp luật.

Thủ tục khởi kiện dân sự được thực hiện theo Luật TNBTNN 2017 và Bộ luật Tố tụng Dân sự (BLTTDS) 2015. Cụ thể như sau:

1. Bước 1: Chuẩn bị hồ sở khởi kiện và nộp đơn khởi kiện tới Tòa án nhân dân có thẩm quyền.
2. Bước 2: Xem xét đơn khởi kiện.
3. Bước 3: Thụ lý giải quyết vụ án nếu đủ điều kiện.
4. Bước 4: Chuẩn bị xét xử.
5. Bước 5: Mở phiên tòa xét xử sở phẩm.
6. Bước 6: Phúc thẩm vụ án nếu có kháng cáo, kháng nghị.

Ngoài ra, trường hợp vụ án có đủ điều kiện áp dụng thủ tục rút gọn theo quy định của Bộ luật Tố tụng Dân sự thì việc giải quyết yêu cầu bồi thường tại Tòa án được thực hiện theo thủ tục rút gọn.

Cơ sở pháp lý: Điều 52 – 54 Luật TNBTNN 2017; Điều 186 – 315 BLTTDS 2015.

>>> Xem thêm: Cách viết đơn khởi kiện dân sự

Tư vấn thủ tục yêu cầu giải quyết bồi thường trong tố tụng hình sự

Tư vấn yêu cầu giải quyết bồi thường trong tố tụng hình sự

• Tư vấn hướng xử lý khi bị thiệt hại do sai phạm trong tố tụng hình sự;
• Tư vấn xác định thiệt hại trong hoạt động tố tụng hình sự;
• Tư vấn và hướng dẫn thủ tục yêu cầu bồi thường thiệt hại;
• Đại diện bảo vệ quyền và lợi hợp pháp của khách hàng trong quá trình yêu cầu bồi thường;
• Hỗ trợ soạn thảo đơn yêu cầu và các đơn từ khác trong quá trình giải quyết vụ việc;
• Luật sư tranh luận tại phiên tòa để bảo vệ quyền lợi và lợi ích thân chủ.

Người bị thiệt hại trong hoạt động tố tụng hình sự được bảo đảm quyền được bồi thường theo quy định của BLTTHS và Luật TNBTNN. Tùy từng trường hợp, người bị thiệt hại có thể lựa chọn phương thức yêu cầu và thực hiện thủ tục yêu cầu tương ứng. Nếu có vấn đề thắc mắc về việc yêu cầu bồi thường trong lĩnh vực tố tụng hình sự hoặc cần hỗ trợ thì hãy liên hệ qua Hotline: 1900.63.63.87 để được Luật sư hình sự  tư vấn.

Bài viết liên quan có thể bạn quan tâm:

• Yêu cầu bồi thường thiệt hại trong vụ án hành chính
• Hướng dẫn cách nhận tiền bồi thường khi bị cáo đã đi tù
• Thủ tục khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại sức khỏe bị xâm hại nhưng không khởi tố hình sự