Thủ tục yêu cầu bồi thường trong vụ án hình sự

Thủ tục yêu cầu bồi thường trong vụ án hình sự là quy trình để bị hại trong vụ án hình sự yêu cầu giải quyết thiệt hại bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình. Khi bị thiệt hại do hành vi phạm tội, người bị hại có thể yêu cầu bồi thường thiệt hại tại phiên tòa. Việc yêu cầu bồi thường cần được thực hiện đúng trình tự, thủ tục để được Tòa án xem xét và giải quyết. Nội dung yêu cầu có thể liên quan đến sức khỏe, tài sản, danh dự hoặc thiệt hại tinh thần của người bị hại. Bài viết này, Luật Long Phan PMT sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ thủ tục này.

Các bước thực hiện thủ tục yêu cầu bồi thường trong vụ án hình sự

Khi một hành vi phạm tội xảy ra, bên cạnh trách nhiệm hình sự mà bị cáo phải gánh chịu, vấn đề bồi thường thiệt hại cho người bị hại cũng là một phần quan trọng trong quá trình giải quyết vụ án. Việc yêu cầu bồi thường là quyền của người bị thiệt hại và cần được thực hiện theo đúng trình tự, thủ tục pháp luật quy định để đảm bảo quyền lợi hợp pháp.

Để thực hiện thủ tục yêu cầu bồi thường trong vụ án hình sự một cách hiệu quả, người bị thiệt hại cần tiến hành hai bước chính: chuẩn bị kỹ lưỡng hồ sơ, tài liệu chứng minh thiệt hại và nộp đơn yêu cầu đến cơ quan tiến hành tố tụng có thẩm quyền đang thụ lý vụ án.

Chuẩn bị hồ sơ, tài liệu chứng cứ chứng minh yêu cầu bồi thường

Khi giải quyết yêu cầu bồi thường, Tòa án căn cứ vào tài liệu, chứng cứ trong vụ án để quyết định. Vì vậy, người yêu cầu bồi thường trong vụ án hình sự cần phải thu thập, giao nộp tài liệu, chứng cứ chứng minh thiệt hại và yêu cầu bồi thường. 

Các khoản thiệt hại nào có thể yêu cầu bồi thường ?

Trong vụ án hình sự tùy vào thiệt hại thực tế mà bị hại, người có quyền lợi liên quan có quyền yêu cầu bồi thường các khoản tương ứng. Theo đó, các thiệt hại có thể yêu cầu như sau:

• Thiệt hại do tài sản bị xâm phạm. 
• Thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm. 
• Thiệt hại do tính mạng bị xâm phạm.
• Thiệt hại do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm. 

Các khoản yêu cầu bồi thường thiệt hại cụ thể xem chi tiết từ Điều 589 đến 592 Bộ luật Dân sự 2015. 

Hồ sơ tài liệu nào cần chuẩn bị để chứng minh thiệt hại trên ?

Tùy vào yêu cầu bồi thường thiệt hại mà người yêu cầu cần chuẩn bị các tài liệu chứng minh thiệt hại phù hợp. Các tài liệu có thể chứng minh thiệt hại như:

• Đối với thiệt hại tài sản: hóa đơn, chứng từ mua bán tài sản, sửa chữa, thay thế tài sản… giám định thiệt hại, định giá tài sản,… của cơ quan có thẩm quyền. 
• Đối với thiệt hại về sức khỏe, tính mạng, danh dự, nhân phẩm, uy tín: các tài liệu, chứng từ do cơ sở y tế, bệnh viện cung cấp; hóa đơn tiền thuốc, tiền điều trị, bồi dưỡng; các hóa đơn chi phí đi lại; hợp đồng lao động; xác nhận tiền lương,…

Trong mọi yêu cầu, người yêu cầu cần cung cấp tài liệu chứng minh mối quan hệ nhân quả giữa hành vi của bị can/ bị cáo gây ra thiệt hại. 

Nộp đơn yêu cầu bồi thường và chứng cứ đến cơ quan tiến hành tố tụng

Yêu cầu bồi thường là yêu cầu dân sự trong vụ án hình sự. Đây là quyền của người bị thiệt hại. Vì vậy, Tòa án không mặc nhiên giải quyết nên người bị thiệt hại phải có yêu cầu giải quyết bồi thường trong cùng vụ án.. Đơn yêu cầu cần xác định rõ các khoản yêu cầu bồi thường; mức bồi thường cụ thể và đưa ra các tài liệu chứng minh. 

Cơ quan tiếp nhận đơn yêu cầu bồi thường có thể là:

• Giai đoạn điều tra: Cơ quan cảnh sát điều tra – Công an.
• Giai đoạn truy tố: Viện kiểm sát nhân dân. 
• Giai đoạn xét xử: Tòa án nhân dân. 

Tùy vào giai đoạn tố tụng, người bị thiệt hại phải nộp đơn yêu cầu bồi thường thiệt hại đến cơ quan đang tiếp nhận, giải quyết vụ án. 

>> Xem thêm: Hướng dẫn cách nhận tiền bồi thường khi bị cáo đã đi tù

Các phương thức khác yêu cầu bồi thường trong vụ án hình sự

Bên cạnh việc thực hiện thủ tục yêu cầu bồi thường trong vụ án hình sự cùng với quá trình tố tụng, pháp luật cũng quy định các phương thức khác để người bị thiệt hại có thể bảo vệ quyền lợi của mình. Tùy thuộc vào điều kiện, hoàn cảnh và ý chí của người yêu cầu, vấn đề dân sự có thể được giải quyết theo những cách thức linh hoạt.

Theo đó, người có quyền lợi liên quan có thể lựa chọn tách yêu cầu bồi thường để giải quyết bằng một vụ án dân sự riêng hoặc yêu cầu thi hành án đối với phần dân sự trong bản án hình sự đã có hiệu lực pháp luật.

Quyền tách yêu cầu bồi thường để giải quyết trong một vụ án dân sự khác

Yêu cầu bồi thường là yêu cầu dân sư, vì vậy việc giải quyết yêu cầu này phụ thuộc vào ý chí của người bị thiệt hại. Người bị thiệt hại có quyền yêu cầu giải quyết trong cùng vụ án hình sự hoặc khởi kiện vụ án dân sự riêng.

Ngoài ra, Điều 30 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015 quy định trường hợp vụ án hình sự phải giải quyết vấn đề bồi thường thiệt hại, bồi hoàn mà chưa có điều kiện chứng minh và không ảnh hưởng đến việc giải quyết vụ án hình sự thì vấn đề dân sự có thể tách ra để giải quyết theo thủ tục tố tụng dân sự.

Yêu cầu thi hành phần bồi thường dân sự trong bản án hình sự đã có hiệu lực

Căn cứ Điều 1 Luật Thi hành án dân sự 2008  sửa đổi, bổ sung 2014 (LTHADS) thì việc thi hành quyết định dân sự trong bản án hình sự thực hiện theo thủ tục thi hành án dân sự. Vì vậy, khi bản án hình sự có hiệu lực, người được bồi thường thiệt hại theo quyết định của bản án có quyền yêu cầu cơ quan thi hành án dân sự thi hành. 

Pháp luật quy định một khoảng thời gian nhất định cho người phải thi hành án dân sự thực hiện nghĩa vụ của mình. Theo Điều 45 LTHADS thì thời gian tự nguyện thi hành án là 10 ngày, kể từ ngày người phải thi hành án nhận được quyết định thi hành án hoặc được thông báo hợp lệ quyết định thi hành án.

Theo đó, người được bồi thường có quyền yêu cầu thi hành án dân sự nếu bị cáo không tự nguyện thực hiện. 

>> Xem thêm: Thủ tục thi hành trách nhiệm dân sự trong bản án hình sự có hiệu lực.

Câu hỏi thường gặp về thủ tục yêu cầu bồi thường trong vụ án hình sự

Để làm rõ một số vấn đề có liên quan đến thủ tục yêu cầu bồi thường trong vụ án hình sự, dưới đây là tổng hợp một số câu hỏi thường gặp và giải đáp của Chúng tôi.

Khi nào nên yêu cầu bồi thường trong vụ án hình sự thay vì vụ án dân sự?

Người bị hại nên yêu cầu bồi thường trong vụ án hình sự khi hành vi gây thiệt hại đã rõ ràng, chứng cứ đầy đủ và muốn được giải quyết đồng thời cùng với việc xử lý hình sự bị cáo. Điều này giúp tiết kiệm thời gian, chi phí và tránh việc phải khởi kiện lại ở Tòa án dân sự. Tuy nhiên, nếu việc bồi thường phức tạp, cần thêm thời gian xác minh chứng cứ thì có thể tách ra thành vụ án dân sự riêng theo quy định tại Điều 30 BLTTHS 2015.

Có thể yêu cầu bồi thường tổn thất tinh thần trong vụ án hình sự không?

Theo quy định Bộ luật Dân sự 2015, người bị thiệt hại về sức khỏe, tính mạng, danh dự, nhân phẩm có quyền yêu cầu bồi thường tổn thất tinh thần. Trong vụ án hình sự, nếu bị hại bị xâm hại các quyền này thì có thể yêu cầu bị cáo bồi thường thêm một khoản tiền tổn thất tinh thần phù hợp. Mức yêu cầu cần hợp lý, căn cứ vào mức độ tổn hại, hoàn cảnh và tính chất vụ án; Tòa án sẽ quyết định mức bồi thường cụ thể.

Bị cáo không có tài sản thì yêu cầu bồi thường có được giải quyết không?

Yêu cầu vẫn được Tòa án xem xét và tuyên trong bản án. Tuy nhiên, nếu bị cáo không có tài sản để thi hành, việc bồi thường có thể gặp khó khăn trong quá trình thi hành án. Theo Điều 44 Luật Thi hành án dân sự, việc thi hành chỉ được thực hiện khi có tài sản tương ứng. Trường hợp này, người được bồi thường có thể đề nghị áp dụng biện pháp kê biên tài sản, phong tỏa tài khoản hoặc chờ đến khi bị cáo có điều kiện thi hành.

Trường hợp bị cáo và bị hại đã thỏa thuận bồi thường thì có cần Tòa án giải quyết không?

Nếu hai bên đã tự nguyện thỏa thuận bồi thường và đã thực hiện đầy đủ, thì có thể yêu cầu Tòa án công nhận sự thỏa thuận đó hoặc rút yêu cầu bồi thường. Tòa án sẽ không giải quyết nếu không có yêu cầu chính thức từ người bị hại hoặc người đại diện hợp pháp của bị hại. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, Tòa vẫn ghi nhận sự thỏa thuận để làm tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự đối với bị cáo.

Có cần giám định thiệt hại để yêu cầu bồi thường không?

Giám định thiệt hại không bắt buộc trong mọi vụ án. Nhưng nếu thiệt hại không rõ ràng hoặc có tranh chấp về mức độ thiệt hại thì nên giám định để chứng minh yêu cầu. Giám định pháp y, giám định thiệt hại tài sản, định giá tài sản… là những căn cứ quan trọng để Tòa án có cơ sở xác định mức bồi thường phù hợp. Việc từ chối cung cấp kết quả giám định có thể khiến Tòa án bác bỏ yêu cầu nếu không đủ chứng cứ.

Luật sư tư vấn thủ tục yêu cầu giải quyết bồi thường trong vụ án hình sự

Luật Long Phan PMT cung cấp dịch vụ pháp lý:

• Tư vấn quyền yêu cầu bồi thường dân sự trong vụ án hình sự. 
• Tư vấn nghĩa vụ chịu án phí khi yêu cầu bồi thường thiệt hại trong vụ án hình sự. 
• Tư vấn xác định các khoản và mức yêu cầu bồi thường phù hợp. 
• Hướng dẫn thu thập, giao nộp tài liệu, chứng cứ chứng minh thiệt hại. 
• Luật sư tham gia bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho bị hại trong vụ án hình sự. 

Kết luận

Việc nắm rõ thủ tục yêu cầu giải quyết bồi thường trong vụ án hình sự là điều kiện cần thiết để người bị hại bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình. Trong thực tiễn, thủ tục này đòi hỏi sự chính xác, đầy đủ về chứng cứ và hồ sơ pháp lý. Nếu gặp khó khăn, người dân nên tìm đến luật sư để được hỗ trợ. Liên hệ luật sư hình sự của Luật Long Phan PMT qua hotline 1900636387 để được tư vấn chi tiết và kịp thời.

Tags: Bồi thường thiệt hại trong hình sự, Luât sư hình sự, thi hành án dân sự trong vụ án hình sự, thủ tục yêu cầu bồi thường trong vụ án hình sự, tư vấn pháp luật hình sự