Thủ tục khởi kiện đòi nợ cá nhân

Thủ tục khởi kiện đòi nợ cá nhân là quan tâm của nhiều người trong tranh chấp vay nợ. Trình tự, thủ tục khởi kiện dân sự để đòi nợ cá nhân cần tuân theo quy định của Bộ luật tố tụng dân sự 2015. Bài viết dưới cây sẽ cung cấp kiến thức pháp lý về vấn đề nêu trên và các thông tin khác có liên quan đến Quý độc giả.

Một số vấn đề pháp lý về hợp đồng vay tài sản

Hình thức hợp đồng vay tài sản

Theo Điều 463 Bộ luật Dân sự 2015, “Hợp đồng vay tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên cho vay giao tài sản cho bên vay; khi đến hạn trả, bên vay phải hoàn trả cho bên cho vay tài sản cùng loại theo đúng số lượng, chất lượng và chỉ trả lãi nếu thỏa thuận hoặc pháp luật có quy định“. Tài sản cho vay có thể là vật, tiền, giấy tờ có giá và quyền tài sản (khoản 1 Điều 105 Bộ luật Dân sự 2015).

Hình thức hợp đồng vay tài sản cũng là hình thức giao dịch dân sự quy định tại Điều 119 Bộ luật Dân sự 2015, theo đó, hợp đồng vay tài sản có thể được thể hiện bằng lời nói, bằng văn bản hoặc bằng hành vi cụ thể.

Lãi suất trong hợp đồng vay tài sản

Lãi suất trong hợp đồng vay tài sản được quy định như sau:

• Do các bên thỏa thuận nhưng không được vượt quá 20%/năm của khoản tiền vay, trừ trường hợp luật khác có quy định khác.

Cụ thể, khoản 2 Điều 91 Luật các tổ chức tín dụng 2010 quy định tổ chức tín dụng và khách hàng có quyền thỏa thuận về lãi suất, phí cấp tín dụng trong hoạt động ngân hàng của tổ chức tín dụng theo quy định. Như vậy, trong hoạt động tín dụng, lãi suất cho vay không bắt buộc phải không được vượt quá 20%/năm theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015 mà được thực hiện theo thỏa thuận giữa các bên.

• Trường hợp có thỏa thuận về việc trả lãi nhưng không xác định rõ lãi suất và phát sinh tranh chấp về lãi suất thì lãi suất được xác định bằng 50% mức lãi suất giới hạn – 20%/năm – nêu trên tại thời điểm trả nợ, tức lãi suất trong trường hợp này là 10%/năm.
• Trường hợp lãi suất theo thỏa thuận vượt quá lãi suất giới hạn được quy định tại khoản này thì mức lãi suất vượt quá không có hiệu lực.

Cơ sở pháp lý: Điều 468 Bộ luật Dân sự 2015.

Cách tính lãi trong hợp đồng vay tài sản

1. Đối với hợp đồng vay không có lãi mà khi đến ahjn bên vay không trả nợ hoặc trả không đầy đủ thì theo yêu cầu của bên cho vay, Tòa án xác định bên vay phải trả tiền lãi trên nợ gốc quá hạn theo mức lãi suất là 10%/năm trên số tiền chậm trả tại thời điểm trả nợ tương ứng với thời gian chậm trả, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.

Như vậy, Tiền lãi trên nợ gốc quá hạn chưa trả = (nợ gốc quá hạn chưa trả) x lãi suất 10%/năm x (thời gian chậm trả nợ gốc).

2. Đối với hợp đồng vay có lãi mà khi đến hạn bên vay không trả hoặc trả không đầy đủ thì lãi bao gồm:

• Tiền lãi trên nợ gốc trong hạn chưa trả = (nợ gốc chưa trả) x (lãi suất theo thỏa thuận hoặc 50% mức lãi suất giới hạn quy định tại khoản 1 Điều 468 của Bộ luật Dân sự năm 2015 tại thời điểm trả nợ) x (thời gian vay chưa trả lãi trên nợ gốc).
• Trường hợp chậm trả lãi trên nợ gốc trong hạn thì còn phải trả lãi trên nợ lãi theo mức lãi suất là 10%/năm tại thời điểm trả nợ tương ứng với thời gian chậm trả tiền lãi trên nợ gốc, trừ trường hợp có thỏa thuận khác. Như vậy, Tiền lãi trên nợ lãi chưa trả = (nợ lãi chưa trả) x (lãi suất 10%/năm) x (thời gian chậm trả tiền lãi trên nợ gốc).
• Tiền lãi trên nợ gốc quá hạn chưa trả = (nợ gốc quá hạn chưa trả) x (lãi suất do các bên thỏa thuận hoặc 150% lãi suất vay do các bên thỏa thuận) x (thời gian chậm trả nợ gốc).

Cơ sở pháp lý: Điều 5 Nghị quyết 01/2019/NQ-HĐTP hướng dẫn áp dụng một số quy định pháp luật về lãi, lãi suất, phạt vi phạm ban hành ngày 11/01/2019 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân tối cao.

>>> Xem thêm: Hướng dẫn xác định các loại lãi khi tranh chấp hợp đồng vay tài sản

Hướng giải quyết khi bên vay không trả nợ

Khởi kiện dân sự

Điều 463 và 466 Bộ luật Dân sự 2015 quy định bên vay tài sản có nghĩa vụ trả nợ cho bên vay. Trường hợp bên vay không thực hiện nghĩa và các bên không thể thỏa thuận được để giải quyết tranh chấp thì có quyền khởi kiện tranh chấp tại cơ quan có thẩm quyền để giải quyết theo quy định pháp luật.

Tố giác hành vi phạm tội

Trường hợp việc không trả nợ có dấu hiệu của hành vi lạm dụng chiếm đoạt tài sản, bên cho vay có thể thực hiện thủ tục tố giác hành vi phạm tội tại Cơ quan công an có thẩm quyền theo quy định của Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015.

Trình tự, thủ tục khởi kiện đòi nợ cá nhân

Hồ sơ

Thành phần hồ sơ khởi kiện bao gồm:

• Đơn khởi kiện theo Mẫu số 23-DS ban hành kèm theo Nghị quyết số 01/2017/NQ-HĐTP

>>> Xem thêm: Mẫu đơn khởi kiện dân sự

• Hợp đồng vay và các tài liệu chứng minh giao dịch vay
• Giấy tờ chứng minh nhân thân (CMND/CCCD/Hộ chiếu)
• Các tài liệu, chứng cứ khác chứng minh yêu cầu khởi kiện

Cơ sở pháp lý: Điều 189 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.

Cơ quan có thẩm quyền

Cơ quan có thẩm quyền giải quyết tranh chấp hợp đồng vay tài sản là Tòa án Nhân dân nơi bị đơn cư trú hoặc làm việc (nếu không có thỏa thuận khác).

Cơ sở pháp lý: khoản 3 Điều 26 và điểm a khoản 1 Điều 39 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.

Trình tự thực hiện

Bước 1: Chuẩn bị và nộp hồ sơ khởi kiện đến Tòa án nhân dân có thẩm quyền.

Bước 2: Xem xét đơn khởi kiện

Trong thời hạn 03 ngày làm việc, kể từ ngày nhận được đơn khởi kiện, Chánh án Tòa án phân công một Thẩm phán xem xét đơn khởi kiện. 

Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày được phân công, Thẩm phán sẽ xem xét đơn và đưa ra một trong các quyết định:

• Yêu cầu sửa đổi, bổ sung đơn khởi kiện;
• Tiến hành thủ tục thụ lý vụ án theo thủ tục thông thường hoặc theo thủ tục rút gọn nếu vụ án có đủ điều kiện để giải quyết theo thủ tục rút gọn quy định tại khoản 1 Điều 317 của Bộ luật này;
• Chuyển đơn khởi kiện cho Tòa án có thẩm quyền và thông báo cho người khởi kiện nếu vụ án thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án khác;
• Trả lại đơn khởi kiện cho người khởi kiện nếu vụ việc đó không thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án.

Bước 3: Thông báo tạm ứng án phí

Sau khi nhận đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo, nếu xét thấy vụ án thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án thì Thẩm phán phải thông báo ngay cho người khởi kiện biết để họ đến Tòa án làm thủ tục nộp tiền tạm ứng án phí trong trường hợp họ phải nộp tiền tạm ứng án phí. 

Bước 4: Thụ lý vụ án và ra thông báo giải quyết vụ án

Sau khi người khởi kiện nộp biên lai tạm ứng án phí, Tòa án sẽ ra thông báo thụ lý vụ án. 

Trong thời hạn 03 ngày làm việc, kể từ ngày thụ lý vụ án, Thẩm phán phải thông báo bằng văn bản cho nguyên đơn, bị đơn, cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến việc giải quyết vụ án, cho Viện kiểm sát cùng cấp về việc Tòa án đã thụ lý vụ án. 

Bước 5: Chuẩn bị xét xử

Trong thời gian chuẩn bị xét xử, Thẩm phán sẽ căn cứ vào các tình tiết vụ việc và ra một trong các quyết định sau:

• Công nhận sự thỏa thuận của các đương sự;
• Tạm đình chỉ giải quyết vụ án dân sự;
• Đình chỉ giải quyết vụ án dân sự;
• Đưa vụ án ra xét xử.

Bước 6: Xét xử sơ thẩm

Tòa án mở phiên tòa xét xử sơ thẩm trong thời hạn 01 tháng kể từ ngày có quyết định đưa vụ án ra xét xử.

Bước 7: Xét xử phúc thẩm (nếu có)

Xét xử phúc thẩm là việc Tòa án cấp phúc thẩm trực tiếp xét xử lại vụ án mà bản án, quyết định của Tòa án cấp sơ thẩm chưa có hiệu lực pháp luật bị kháng cáo, kháng nghị

Cơ sở pháp lý: khoản 2, 3 Điều 191; khoản 1, 3 Điều 195; khoản 1 Điều 196; khoản 3, 4 Điều 203; Điều 270 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.

Thời hiệu khởi kiện đòi nợ

Tại Điều 429 Bộ luật Dân sự 2015 thì thời hiệu khởi kiện để yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp hợp đồng là 03 năm, kể từ ngày người có quyền yêu cầu biết hoặc phải biết quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm.

Tuy nhiên, Tòa án chỉ áp dụng thời hiệu theo yêu cầu áp dụng thời hiệu của một bên hoặc các bên với điều kiện yêu cầu này phải được đưa ra trước khi Tòa án cấp sơ thẩm ra bản án, quyết định giải quyết vụ việc (khoản 2 Điều 184 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015).

>>> Xem thêm: Tranh chấp hợp đồng vay tài sản tại Tòa án

Luật sư tư vấn thủ tục khởi kiện đòi nợ cá nhân

• Tư vấn các quy định pháp luật về hợp đồng vay tài sản, lãi và lãi suất trong hợp đồng vay;
• Tư vấn các phương án giải quyết tranh chấp hợp đồng vay tài sản;
• Tư vấn và đánh giá ưu, nhược điểm của hồ sơ vụ việc và rủi ro pháp lý có thể phát sinh trong quá trình giải quyết tranh chấp hợp đồng vay;
• Soạn thảo các đơn từ, văn bản cần thiết trong quá trình giải quyết tranh chấp hợp đồng vay;
• Đại diện làm việc với cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền và có liên quan;
• Đại diện bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của khách hàng trong vụ án;
• Thực hiện thủ tục khiếu nại, tố cáo (nếu có) đối với hành vi sai phạm trong quá trình giải quyết vụ án;
• Các công việc khác theo thỏa thuận và theo quy định pháp luật.

Khởi kiện dân sự để đòi nợ vay của cá nhân là một trong những phương thức giải quyết tranh chấp hợp đồng vay. Thủ tục khởi kiện được thực hiện theo quy định của Bộ luật Tố tụng Dân sự. Bên cạnh đó, bên bị vi phạm có quyền tố giác tội phạm trong trường hợp có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự về tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản. Nếu còn bất kỳ thắc mắc nào khác hoặc có nhu cầu tư vấn luật dân sự xin vui lòng liên hệ HOTLINE 1900.63 63.87 để được hỗ trợ. Xin cảm ơn.