Tranh chấp hợp đồng vay tài sản: Thủ tục giải quyết năm 2025

Giải quyết tranh chấp hợp đồng vay tài sản xuất phát từ nhiều nguyên nhân như bên vay mất khả năng thanh toán, tranh chấp về lãi suất trong hạn, lãi quá hạn. Thủ tục giải quyết tranh chấp hợp đồng vay tài sản nếu không được thực hiện đúng quy trình có thể sẽ kéo dài làm ảnh hưởng đến khả năng thu hồi tài sản của người cho vay. Bài viết này của Luật Long Phan PMT sẽ đưa ra những phương thức giải quyết tranh chấp hiệu quả, hướng dẫn cụ thể trình tự, thủ tục và các công việc cần thực hiện để đảm bảo khả năng thu hồi tài sản của người cho vay khi giải quyết tranh chấp.

Thương lượng, hòa giải giải quyết tranh chấp hợp đồng vay tài sản

Thương lượng, hòa giải không phải là thủ tục bắt buộc trước khi khởi kiện đến Tòa án có thẩm quyền giải quyết tranh chấp hợp đồng vay tài sản. Tuy nhiên, đây là phương thức được khuyến khích khi giải quyết các tranh chấp để tiết kiệm thời gian, chi phí cho các bên.

Để việc thương lượng, hòa giải đạt hiệu quả, các bên cần lưu ý:

• Thỏa thuận phải dựa trên nền tảng là sự thiện chí, tự nguyện và quy định pháp luật liên quan.
• Hai bên cần sự tôn trọng tuyệt đối và mong muốn đạt được sự kết quả có thể làm hài lòng giữa hai bên.
• Kế hoạch đàm phán cần hài hòa quyền lợi giữa hai bên và không làm phương hại đến quyền lợi của bất kỳ bên thứ ba nào khác.

Hai bên có thể tự thương lượng, hòa giải để đạt đến giải pháp cuối cùng hoặc cũng có thể yêu cầu Luật sư làm một bên trung gian đứng ra hòa giải. Căn cứ theo tình trạng hồ sơ, quy định pháp luật, Luật sư sẽ đề xuất các phương án hòa giải đảm bảo tối ưu quyền lợi của cả hai bên trong cuộc thương lượng. Kết quả hòa giải thành cần phải lập thành biên bản có chữ ký xác nhận của hai bên.

Điều quan trọng nhất của phương thức giải quyết tranh chấp thông qua thương lượng, hòa giải chính là ý thức tuân thủ của các bên đối với nội dung đã thống nhất.

Khởi kiện đến tòa án có thẩm quyền giải quyết tranh chấp hợp đồng vay tài sản

Nếu thương lượng, hòa giải không đạt đến kết quả mà các bên mong muốn, một trong các bên có thể khởi kiện đến Tòa án có thẩm quyền để yêu cầu giải quyết tranh chấp hợp đồng vay tài sản (thực tế là quan hệ tranh chấp đòi tài sản).

Thẩm quyền giải quyết

Như đã phân tích ở trên, đối với các tranh chấp liên quan đến hợp đồng vay tài sản, đây có thể được xác định là tranh chấp hợp đồng hoặc tranh chấp đòi tài sản tùy theo yêu cầu của người khởi kiện. Người khởi kiện cần xác định đối tượng khởi kiện của mình là tranh chấp hợp đồng vay hay yêu cầu đòi tài sản để xác định thẩm quyền tòa án chính xác.

Theo quy định tại khoản 3 Điều 26, điểm a khoản 1 Điều 39, điểm g khoản 1 Điều 40 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2025; Luật Tổ chức Tòa án Nhân dân 2024 (sửa đổi, bổ sung 2025), Tòa án có thẩm quyền đối với tranh chấp hợp đồng vay tài sản là Tòa án Nhân dân khu vực nơi bị đơn cư trú, làm việc hoặc Tòa án Nhân dân khu vực nơi hợp đồng được thực hiện.

Trong khi xác định quan hệ tranh chấp là đòi tài sản, người khởi kiện chỉ có thể khởi kiện tại Tòa án Nhân dân khu vực nơi bị đơn cư trú, làm việc quy định tại khoản 3 Điều 26, điểm a khoản 1 Điều 39 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2025; Luật Tổ chức Tòa án Nhân dân 2024 (sửa đổi, bổ sung 2025).

Thành phần hồ sơ và tài liệu đính kèm

Đơn khởi kiện theo Mẫu số 23-DS ban hành kèm theo Nghị quyết 01/2017/NQ-HĐTP; đơn khởi kiện phải trình bày đầy đủ các nội dung hướng dẫn tại khoản 4 Điều 189 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015. Kèm theo đơn khởi kiện, người khởi kiện cần kèm theo các tài liệu, chứng cứ sau:

• Hợp đồng vay tài sản.
• Chứng từ, tài liệu thể hiện việc giao, nhận tiền: sao kê ngân hàng; giấy xác nhận giao tiền mặt; tin nhắn, email, ghi âm,… (nếu có).
• Chứng cứ chứng minh về việc vi phạm nghĩa vụ trả lại tài sản: tin nhắn; giấy cam kết trả lại tài sản;…
• Tài liệu về nhân thân của người khởi kiện: CCCD/ Hộ chiếu còn hiệu lực.
• Tài liệu xác nhận nhân thân của người vay.

Nộp đơn và tiếp nhận đơn khởi kiện

Người khởi kiện có thể lựa chọn một trong các cách sau:

Nộp trực tiếp tại Tòa án: Người khởi kiện nộp đơn khởi kiện và bộ hồ sơ tài liệu đính kèm tại Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả của Tòa án có thẩm quyền.

Gửi qua đường bưu điện: Gửi theo hình thức bảo đảm (có vận đơn và báo phát) để có bằng chứng về thời gian gửi.

Sau khi nhận đơn khởi kiện, Tòa án sẽ phân công thẩm phán xem xét đơn và thông báo cho người khởi kiện về kết quả xử lý đơn trong thời hạn 08 – 10 ngày làm việc theo quy định tại Điều 191 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015. Nếu có yêu cầu sửa đổi, bổ sung yêu cầu khởi kiện, Tòa án sẽ có Thông báo sửa đổi, bổ sung gửi cho người khởi kiện; nếu đủ điều kiện để thụ lý, Tòa án sẽ thông báo cho người khởi kiện về việc nộp tạm ứng án phí (trừ trường hợp được miễn theo Nghị quyết 326/2016/UBTVQH14).

Thụ lý đơn khởi kiện

Người khởi kiện liên hệ cơ quan thi hành án có thẩm quyền để nộp tạm ứng và nộp lại biên lai cho tòa án. Tòa án ban hành thông báo thụ lý ngay khi nhận biên lai nộp tạm ứng án phí (hoặc ban hành thông báo thụ lý ngay khi có đơn đề nghị miễn, giảm tạm ứng khi người khởi kiện thuộc các trường hợp được miễn, giảm).

Xét xử sơ thẩm, phúc thẩm

Theo Điều 203 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, thời hạn để Tòa án chuẩn bị xét xử là 04 – 06 tháng kể từ thời điểm ban hành thông báo thụ lý vụ án. Trong khoảng thời gian này, Tòa án sẽ tiến hành các hoạt động thu thập tài liệu, chứng cứ; lấy ý kiến, lời khai của các bên liên quan; tổ chức phiên họp kiểm tra việc tiếp cận, công khai chứng cứ và hòa giải. Nếu đương sự không thể hòa giải trong thời gian này tòa án sẽ đưa vụ án ra xét xử sơ thẩm và ban hành bản án sơ thẩm.

Nếu đương sự có kháng cáo hoặc Viện kiểm sát có kháng nghị đối với bản án sơ thẩm, Tòa án sẽ thụ lý và giải quyết theo thủ tục phúc thẩm. Thời hạn chuẩn bị xét xử theo thủ tục phúc thẩm là 02 – 03 tháng kể từ thời điểm nhận thông báo thụ lý phúc thẩm theo Điều 286 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.

>>> Xem thêm: Thủ tục khởi kiện đòi lại tài sản qua hợp đồng vay tiền

Căn cứ giải quyết tranh chấp hợp đồng vay tài sản

Khi giải quyết tranh chấp hợp đồng vay tài sản, Tòa án sẽ căn cứ các nội dung dưới đây để đưa ra phán xét:

• Thứ nhất, tài liệu, chứng cứ chứng minh có sự tồn tại của quan hệ vay tài sản và bằng chứng chứng minh vi phạm.
• Thứ hai, xác định nợ gốc cần phải trả (theo thỏa thuận tại hợp đồng vay; số nợ gốc đã thanh toán; số nợ gốc yêu cầu phải thanh toán còn lại).
• Thứ ba, xác định lãi suất đối với khoản vay. Theo đó, Tòa sẽ căn cứ vào Điều 468 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về lãi suất do các bên thỏa thuận (không vượt quá 20%/năm trên số tiền vay). Trường hợp các bên có thỏa thuận về việc trả lãi nhưng không xác định rõ lãi suất và có tranh chấp về lãi suất thì lãi suất được xác định tối đa bằng 10%/năm trên số tiền vay.
• Thứ tư, xác định tiền lãi đối với nợ gốc quá hạn chưa trả.
  • Đối với Hợp đồng vay không có lãi: Theo khoản 2 Điều 468 Bộ luật Dân sự 2015, Tiền lãi trên nợ gốc quá hạn chưa trả = (nợ gốc quá hạn chưa trả) x (10%/năm đối với khoản nợ gốc quá hạn chưa trả) x (thời gian chậm trả nợ gốc).
  • Đối với Hợp đồng vay có lãi:
    • Tiền lãi trên nợ gốc trong hạn chưa trả = (nợ gốc chưa trả) x (lãi suất theo thỏa thuận hoặc 10%/năm đối với khoản nợ gốc trong hạn chưa trả) x (thời gian vay chưa trả lãi trên nợ gốc).
    • Tiền lãi trên nợ gốc quá hạn chưa trả = (nợ gốc quá hạn chưa trả) x (lãi suất do các bên thỏa thuận hoặc 150% lãi suất vay do các bên thỏa thuận) x (thời gian chậm trả nợ gốc).
    • Tiền lãi trên nợ lãi chưa trả = (nợ lãi chưa trả) x (10%/năm đối với khoản nợ lãi chưa trả) x (thời gian chậm trả tiền lãi trên nợ gốc).

Căn cứ xác định lại suất là: Điều 468 Bộ luật Dân sự 2015; Điều 5 Nghị quyết 01/2019/NQ-HĐTP

>>> Xem thêm: Xác định các loại lãi khi tranh chấp hợp đồng vay tài sản

Câu hỏi thường gặp (FAQ) về tranh chấp hợp đồng vay tài sản

Dưới đây là các câu hỏi thường gặp liên quan đến tranh chấp hợp đồng vay tài sản:

Không có hợp đồng vay bằng văn bản, tôi có thể kiện đòi nợ được không?

Có, nếu người cho vay có chứng cứ chứng minh được có sự giao nhận tiền trên thực tế thông qua như biên nhận, sao kê chuyển tiền, tin nhắn, email, ghi âm,.. thể hiện rõ nội dung vay và người vay thừa nhận khoản vay thì cũng có thể khởi kiện để đòi nợ.

Vay không lãi có được yêu cầu trả lãi khi quá hạn không?

Theo quy định, hợp đồng vay có thể có lãi suất hoặc không. Đồng thời, theo quy định tại Điều 463 Bộ luật Dân sự 2015, đối với hợp đồng vay tài sản, bên vay chỉ phải trả lãi nếu có thỏa thuận hoặc pháp luật có quy định. Do đó, nếu hai bên không thỏa thuận lãi suất thì bên cho vay không thể yêu cầu thanh toán lãi suất.

Tuy nhiên, nếu bên vay không thực hiện đúng nghĩa vụ trả nợ, tức là trả chậm hoặc trả không đầy đủ khi đến hạn, thì bên cho vay có quyền yêu cầu thanh toán khoản tiền lãi trên nợ gốc chậm trả với mức 10%/năm, căn cứ theo khoản 2 Điều 468 Bộ luật Dân sự 2015.

Vay tiền nhưng không ghi thời hạn trả, có thể đòi nợ được không?

Theo Điều 469 Bộ luật Dân sự 2015, đối với hợp đồng vay không kỳ hạn và không có lãi thì bên cho vay có quyền đòi lại tài sản vào bất cứ lúc nào, nhưng phải báo trước một thời gian hợp lý. Đối với hợp đồng vay không kỳ hạn và có lãi thì bên cho vay có quyền đòi lại tài sản bất cứ lúc nào, nhưng phải báo trước cho bên vay một thời gian hợp lý và được trả lãi đến thời điểm nhận lại tài sản.

Lãi suất thỏa thuận cao hơn 20%/năm thì có hiệu lực không?

Theo Điều 468 Bộ luật Dân sự 2015, trường hợp lãi suất theo thỏa thuận vượt quá lãi suất giới hạn là 20%/năm của khoản tiền vay thì mức lãi suất vượt quá không có hiệu lực.

Có cần hòa giải trước khi khởi kiện vụ vay tài sản không?

Pháp luật hiện không bắt buộc. Tuy nhiên, hòa giải là phương thức khuyến khích để tiết kiệm thời gian, chi phí và giữ gìn quan hệ giữa các bên.

Vay bằng miệng, không giấy tờ, làm sao đòi nợ?

Theo quy định tại Điều 119 Bộ luật Dân sự 2015, giao dịch dân sự có thể được xác lập bằng lời nói, bằng văn bản hoặc bằng hành vi cụ thể. Do đó, thỏa thuận vay tài sản không thông qua hợp đồng vẫn có giá trị pháp lý. Tuy nhiên, để đòi nợ, bên cho vay cần phải thu thập các bằng chứng gián tiếp như tin nhắn, ghi âm, nhân chứng, camera,… để chứng minh tồn tại quan hệ vay tài sản.

>>> Xem thêm: Giải quyết tranh chấp hợp đồng cho vay tài sản bằng miệng

Tôi kiện đòi nợ bao lâu thì được Tòa giải quyết xong?

Thời gian để giải quyết một vụ kiện tranh chấp hợp đồng vay tài sản phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau mà có thể kéo dài. Theo quy định tại Điều 203 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, thời hạn để tòa án chuẩn bị xét xử sơ thẩm là 04 – 06 tháng kể từ thời điểm Tòa án ban hành thông báo thụ lý sơ thẩm. Nếu có kháng cáo/ kháng nghị thời gian sẽ bị kéo dài để giải quyết theo thủ tục phúc thẩm. Thời hạn để tòa án chuẩn bị xét xử theo thủ tục phúc thẩm là 02 – 03 tháng kể từ thời điểm ban hành thông báo thụ lý phúc thẩm theo Điều 268 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.

Tôi đang ở nước ngoài, có thể kiện đòi nợ tại Việt Nam không?

Việc Quý khách đang ở nước ngoài không làm mất quyền kiện đòi nợ tại Việt Nam. Do đó, nếu Quý khách không thể sắp xếp thời gian để tham gia thủ tục khởi kiện tại Việt Nam, Quý khách có thể liên hệ cơ quan đại diện lãnh sự của Việt Nam tại nước sở tại để làm thủ tục ủy quyền khởi kiện cho người thân hoặc Luật sư tại Việt Nam.

Tôi có thể yêu cầu phong tỏa tài khoản của người vay ngay khi khởi kiện không?

Căn cứ theo Điều 111, khoản 10 Điều 114 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, nếu có dấu hiệu xác định bị đơn có tài khoản ngân hàng và đang có dấu hiệu tẩu tán để trốn tranh nghĩa vụ thi hành án thì nguyên đơn có thể gửi đơn yêu cầu tòa án áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời phong tỏa tài khoản tại ngân hàng.

Dịch vụ luật sư giải quyết tranh chấp hợp đồng vay tài sản

Dưới đây là hạng mục dịch vụ luật sư giải quyết tranh chấp hợp đồng vay tài sản của Luật Long Phan PMT:

• Tư vấn pháp lý liên quan đến tranh chấp hợp đồng vay tài sản; công thức tính lãi suất theo hợp đồng, lãi suất quá hạn, lãi trên lãi quá hạn.
• Tư vấn về quyền yêu cầu thanh toán hợp đồng vay.
• Soạn thảo hồ sơ khởi kiện tranh chấp hợp đồng vay tài sản.
• Hướng dẫn chuẩn bị hồ sơ, tài liệu đính kèm theo hợp đồng vay để nộp đến tòa án có thẩm quyền.
• Tư vấn phương án hòa giải đảm bảo quyền lợi cho thân chủ theo quy định pháp luật.
• Nhận ủy quyền tham gia giải quyết tranh chấp hợp đồng vay tại tòa án các cấp có thẩm quyền.
• Nhận cử Luật sư tham gia bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của thân chủ tại tòa án các cấp.

Kết luận

Tranh chấp hợp đồng vay tài sản sẽ được giải quyết nhanh chóng, hiệu quả nếu các bên tranh chấp lựa chọn phương án giải quyết phù hợp. Để bảo vệ tối đa quyền lợi của mình, người cho vay cần xây dựng hợp đồng vay quy định chi tiết về từng gốc, lãi, thời hạn thanh toán. Đồng thời, việc thu thập chứng cứ về quá trình giao kết, thực hiện hoặc hành vi vi phạm của bên vay cũng là một trong những công việc mà bên cho vay phải chú ý.

Luật Long Phan PMT với đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực giải quyết tranh chấp dân sự sẽ hỗ trợ Quý khách toàn diện, hiệu quả, tiết kiệm, chuyên sâu trong quá trình giải quyết tranh chấp hợp đồng vay. Nếu Quý khách cần tư vấn vui lòng liên hệ Chúng tôi qua hotline 1900636387 để được hỗ trợ.

Tags: đòi nợ, Hợp đồng vay tài sản, khởi kiện đòi nợ, Lãi quá hạn, Lãi suất, Thủ tục khởi kiện, tranh chấp hợp đồng vay tài sản