Mẫu điều khoản trọng tài chuẩn: Kinh nghiệm soạn thảo

Mẫu điều khoản trọng tài chuẩn trong hợp đồng được soạn thảo theo Quy tắc Tố tụng Trọng tài Việt Nam và Luật Trọng tài thương mại năm 2010 nhằm đảm bảo tính khả thi khi tranh chấp phát sinh. Việc thiết lập điều khoản trọng tài thương mại phù hợp sẽ giúp các bên tránh được những rủi ro pháp lý và chi phí không mong muốn. Bài viết dưới đây của Luật Long Phan PMT sẽ phân tích mẫu điều khoản trọng tài chuẩn và hướng dẫn cách soạn thảo hiệu quả.

Lưu ý về điều kiện giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thương mại

Khi giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thương mại cần lưu ý về điều kiện giải quyết. Để tranh chấp được giải quyết bằng trọng tài thương mại, điều kiện tiên quyết là phải xác định được tranh chấp đó có thuộc thẩm quyền của Trọng tài hay không. Các tranh chấp thuộc thẩm quyền của Trọng tài là: 

• Tranh chấp giữa các bên phát sinh từ hoạt động thương mại.
• Tranh chấp phát sinh giữa các bên, trong đó ít nhất một bên có hoạt động thương mại.
• Tranh chấp khác giữa các bên mà pháp luật quy định được giải quyết bằng Trọng tài.

Khi đã xác định được tranh chấp đó thuộc thẩm quyền của Trọng tài thì điều kiện tiếp theo là phải có thỏa thuận trọng tài. Theo đó, tranh chấp được giải quyết bằng Trọng tài nếu các bên có thoả thuận trọng tài. Thỏa thuận trọng tài có thể được lập trước hoặc sau khi xảy ra tranh chấp và phải đáp ứng điều kiện về hình thức tại Điều 16 Luật Trọng tài thương mại năm 2010.

​​Do đó, điều kiện thẩm quyền là yếu tố buộc phải có để một tranh chấp có thể giải quyết bằng Trọng tài thương mại. Trọng tài có thẩm quyền giải quyết các tranh chấp thuộc thẩm quyền của mình nếu các bên có thoả thuận trọng tài đáp ứng quy định trên, trừ trường hợp hướng dẫn tại khoản 3 Điều 2 Luật này.

Cơ sở pháp lý: Điều 2 Luật Trọng tài thương mại năm 2010 (hướng dẫn bởi Điều 2 Nghị quyết số 01/2014/NQ-HĐTP), Điều 5 Luật TTTM năm 2010, Điều 16 Luật TTTM năm 2010 (hướng dẫn bởi Điều 7 Nghị quyết số 01/2014/NQ-HĐTP).

Các nội dung cần phải có trong điều khoản trọng tài

Một mẫu điều khoản trọng tài chuẩn trong hợp đồng phải xác định rõ các nội dung trọng yếu nhằm đảm bảo hiệu lực pháp lý và khả năng thực thi. Các điều khoản cơ bản bao gồm: phạm vi giải quyết tranh chấp, cơ quan trọng tài, quy tắc tố tụng, ngôn ngữ, địa điểm trọng tài và luật áp dụng. Nội dung điều khoản trọng tài này phải tuân theo quy định của Quy tắc Tố tụng Trọng tài Việt Nam cụ thể như sau:

Phạm vi giải quyết tranh chấp

Phạm vi giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài thương mại là những tranh chấp phát sinh từ hoạt động thương mại – là hoạt động nhằm mục đích sinh lợi, bao gồm mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ, đầu tư, xúc tiến thương mại và các hoạt động nhằm mục đích sinh lợi khác.

Tranh chấp giữa các bên mà một bên có hoạt động thương mại cũng được giải quyết bằng trọng tài. Quy định này giúp mở rộng áp dụng trọng tài cho nhiều chủ thể kinh doanh khác nhau. 

Ngoài ra, pháp luật còn cho phép trọng tài giải quyết tranh chấp về đầu tư và lao động. Điển hình như tranh chấp trong doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài theo quy định hiện hành.

>> Xem thêm: Thoả thuận trọng tài không rõ ràng, khởi kiện ở đâu?

Tên của trung tâm trọng tài hoặc trọng tài viên (trong trường hợp lựa chọn giải quyết bằng một trọng tài viên)

Việc chỉ định rõ ràng tên của trung tâm trọng tài hoặc trọng tài viên trong mẫu điều khoản trọng tài chuẩn trong hợp đồng đóng vai trò quyết định đến hiệu quả giải quyết tranh chấp. Trường hợp các bên thỏa thuận vụ tranh chấp do một Trọng tài viên duy nhất giải quyết nhưng không chọn được Trọng tài viên trong thời hạn 30 ngày, kể từ ngày bị đơn nhận được đơn khởi kiện, thì theo yêu cầu của một hoặc các bên và trong thời hạn 15 ngày, kể từ ngày nhận được yêu cầu, Chủ tịch Trung tâm trọng tài sẽ chỉ định Trọng tài viên duy nhất.

Cơ sở pháp lý: Khoản 4 Điều 40 Luật Trọng tài thương mại năm 2010. 

Lựa chọn quy tắc tố tụng trọng tài

Việc lựa chọn quy tắc tố tụng trong mẫu điều khoản trọng tài chuẩn trong hợp đồng ảnh hưởng trực tiếp đến quy trình giải quyết tranh chấp. Do đó, việc sử dụng quy tắc tố tụng của chính trung tâm trọng tài thương mại được chọn sẽ giúp đảm bảo tính thống nhất về quy trình mà còn góp phần nâng cao tính minh bạch, hiệu quả và chuyên nghiệp trong quá trình giải quyết tranh chấp. Ngoài ra, sử dụng quy tắc tố tụng của chính trung tâm trọng tài thương mại được chọn cũng giúp hạn chế các rủi ro pháp lý do mâu thuẫn hoặc thiếu sót trong quy định thủ tục. 

Lựa chọn ngôn ngữ giải quyết tranh chấp

Luật Trọng tài thương mại nêu rõ về ngôn ngữ giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thương mại như sau:

• Đối với tranh chấp không có yếu tố nước ngoài, ngôn ngữ sử dụng trong tố tụng trọng tài là tiếng Việt, trừ trường hợp tranh chấp mà ít nhất một bên là doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Trường hợp bên tranh chấp không sử dụng được tiếng Việt thì được chọn người phiên dịch ra tiếng Việt.
• Đối với tranh chấp có yếu tố nước ngoài, tranh chấp mà ít nhất một bên là doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, ngôn ngữ sử dụng trong tố tụng trọng tài do các bên thỏa thuận. Trường hợp các bên không có thỏa thuận thì ngôn ngữ sử dụng trong tố tụng trọng tài do Hội đồng trọng tài quyết định.

Cơ sở pháp lý: Điều 10 Luật Trọng tài thương mại năm 2010.

Lựa chọn nơi giải quyết tranh chấp (trong trường hợp trung tâm trọng tài có nhiều chi nhánh)

Xác định địa điểm trọng tài trong mẫu điều khoản trọng tài chuẩn trong hợp đồng có ý nghĩa thực tiễn cao, đặc biệt đối với các hợp đồng có yếu tố quốc tế. Theo đó, các bên có quyền thoả thuận địa điểm giải quyết tranh chấp; trường hợp không có thoả thuận thì Hội đồng trọng tài quyết định. Địa điểm giải quyết tranh chấp có thể ở trong lãnh thổ Việt Nam hoặc ngoài lãnh thổ Việt Nam.

Hội đồng trọng tài có thể tiến hành phiên họp tại địa điểm được xem là thích hợp cho việc trao đổi ý kiến giữa các thành viên của Hội đồng trọng tài, việc lấy lời khai của người làm chứng, tham vấn ý kiến các chuyên gia hoặc tiến hành việc giám định hàng hoá, tài sản hoặc tài liệu khác, trừ trường hợp các bên có thoả thuận khác.

Cơ sở pháp lý: Điều 11 Luật Trọng tài thương mại năm 2010.

Luật áp dụng giải quyết

Luật Trọng tài thương mại phân biệt rõ ràng giữa tranh chấp có và không có yếu tố nước ngoài. Đối với tranh chấp không có yếu tố nước ngoài, Hội đồng trọng tài áp dụng pháp luật Việt Nam để giải quyết tranh chấp. Đối với tranh chấp có yếu tố nước ngoài, Hội đồng trọng tài áp dụng pháp luật do các bên lựa chọn; nếu các bên không có thỏa thuận về luật áp dụng thì Hội đồng trọng tài quyết định áp dụng pháp luật mà Hội đồng trọng tài cho là phù hợp nhất.

Trường hợp pháp luật Việt Nam, pháp luật do các bên lựa chọn không có quy định cụ thể liên quan đến nội dung tranh chấp thì Hội đồng trọng tài được áp dụng tập quán quốc tế để giải quyết tranh chấp nếu việc áp dụng hoặc hậu quả của việc áp dụng đó không trái với các nguyên tắc cơ bản của pháp luật Việt Nam.

Cơ sở pháp lý: Điều 14 Luật Trọng tài thương mại năm 2010.

Mẫu điều khoản trọng tài chuẩn trong hợp đồng

Mẫu điều khoản trọng tài chuẩn trong hợp đồng được VIAC khuyến nghị sử dụng có cấu trúc đơn giản nhưng đầy đủ các yếu tố cần thiết như trên đã trình bày. Ngoài điều khoản cơ bản “Mọi tranh chấp phát sinh từ hoặc liên quan đến hợp đồng này sẽ được giải quyết bằng trọng tài tại Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) theo Quy tắc tố tụng trọng tài của Trung tâm này”, các bên có thể bổ sung các yếu tố tùy chọn khác để tạo ra hợp đồng hoàn chỉnh hơn. 

Ví dụ như điều khoản về thời gian giải quyết tranh chấp, các bên phải ghi rõ trong thỏa thuận nhằm thuận tiện cho việc giải quyết nhanh chóng và hiệu quả; hoặc điều khoản về hoà giải, thương lượng giữa các bên hoặc yêu cầu Hội đồng Trọng tài hoà giải để các bên thỏa thuận với nhau. Mẫu điều khoản trọng tài chuẩn trong hợp đồng hoàn chỉnh sẽ bao gồm tất cả nhiều yếu tố được sắp xếp một cách logic và dễ hiểu, đảm bảo tính khả thi khi thực tế phát sinh tranh chấp và trên hết, nội dung mẫu điều khoản trọng tài phải tuân theo quy định về Quy tắc Tố tụng Trọng tài Việt Nam và Luật Trọng tài thương mại năm 2010.

> Xem thêm:

• Hướng dẫn soạn đơn khởi kiện tại Trọng tài thương mại
• Mẫu đơn kiện lại tại trọng tài thương mại chuẩn pháp lý

Các câu hỏi thường gặp về mẫu điều khoản trọng tài chuẩn trong hợp đồng

Dưới đây là tổng hợp một số câu hỏi thường gặp về mẫu điều khoản trọng tài chuẩn trong hợp đồng

Trọng tài thương mại có những điểm lợi gì so với giải quyết tranh chấp tại Tòa án?

Trọng tài thương mại thường có ưu điểm về tính bảo mật, tốc độ giải quyết nhanh chóng, sự linh hoạt về thủ tục và địa điểm và khả năng chọn trọng tài viên có chuyên môn sâu về lĩnh vực tranh chấp. 

Phán quyết trọng tài có thể bị kháng cáo hoặc kháng nghị không?

Phán quyết trọng tài có giá trị chung thẩm và có hiệu lực thi hành kể từ ngày ban hành, không bị kháng cáo hay kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm như bản án của Tòa án. Tuy nhiên, phán quyết có thể bị yêu cầu hủy bỏ bởi Tòa án có thẩm quyền trong các trường hợp đặc biệt được luật định như vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng, nội dung phán quyết trái với các nguyên tắc cơ bản của pháp luật Việt Nam. 

Điều khoản trọng tài có thể được sửa đổi trong quá trình tố tụng không?

Các bên có thể sửa đổi, bổ sung điều khoản trọng tài trong quá trình tố tụng với điều kiện là sự sửa đổi đó được thực hiện bằng văn bản và có sự đồng thuận của tất cả các bên tham gia thỏa thuận trọng tài. Tuy nhiên, Hội đồng trọng tài có quyền không chấp nhận các sửa đổi, bổ sung này nếu thấy rằng việc đó có thể bị lạm dụng nhằm gây khó khăn, trì hoãn việc ra phán quyết trọng tài hoặc vượt quá phạm vi của thỏa thuận trọng tài áp dụng cho vụ tranh chấp, căn cứ theo Điều 37 Luật Trọng tài thương mại năm 2010.

Dịch vụ luật sư tham gia giải quyết tranh chấp bằng trọng tài

Các dịch vụ luật sư tham gia giải quyết tranh chấp bằng trọng tài tại Luật Long Phan PMT bao gồm:

• Tư vấn xây dựng mẫu điều khoản trọng tài chuẩn trong hợp đồng.
• Rà soát và hiệu chỉnh điều khoản trọng tài theo đúng quy tắc và pháp luật hiện hành.
• Đại diện khách hàng trong quá trình thương lượng trước trọng tài.
• Soạn thảo hồ sơ yêu cầu trọng tài, đơn kiện và tài liệu chứng cứ.
• Tham gia phiên họp trọng tài với vai trò bảo vệ quyền lợi hợp pháp.
• Đề xuất phương án giải quyết tranh chấp theo hướng hòa giải hoặc quyết định trọng tài.

Kết luận

Mẫu điều khoản trọng tài chuẩn trong hợp đồng là yếu tố pháp lý quan trọng nhằm xác lập cơ chế giải quyết tranh chấp hiệu quả, minh bạch. Việc soạn thảo đúng quy định sẽ giúp Quý khách hàng tránh được rủi ro về thẩm quyền, ngôn ngữ, luật áp dụng. Để được tư vấn và hỗ trợ chi tiết, vui lòng liên hệ Luật Long Phan PMT qua hotline 1900.63.63.87 để được đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm hỗ trợ nhanh chóng.

Tags: Điều khoản trọng tài​, Giải quyết tranh chấp, mẫu điều khoản trọng tài, quy tắc tố tụng trọng tài, Thỏa thuận trọng tài, Trọng tài thương mại