Quy trình khởi tố vụ án hình sự sau khi sửa luật 2025

Quy trình khởi tố vụ án hình sự đã được điều chỉnh đáng kể theo Nghị quyết số 225/2025/QH15; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng Hình sự số 99/2025/QH15. Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự (Luật số 99/2025/QH15) vào ngày 27/06/2025 và có hiệu lực từ ngày 01/7/2025. Do đó, quy trình khởi tố vụ án hình sự sẽ được áp dụng theo các quy định mới nhất, trên nền tảng của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015. Bài viết dưới đây của Luật Long Phan PMT sẽ phân tích chi tiết quy trình khởi tố vụ án hình sự sau khi sửa luật 2025.

Tiếp nhận nguồn tin về tội phạm

Theo quy định tại Điều 145, Điều 146 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2025), nguồn tin về tội phạm được tiếp nhận thông qua nhiều hình thức và bởi nhiều cơ quan có thẩm quyền. Hướng dẫn số 11/HD-BCA-V03 và Thông tư liên tịch số 01/2017/TTLT-BCA-BQP-BTC-BNN&PTNT-VKSNDTC quy định cụ thể cơ chế phối hợp liên ngành trong quá trình tiếp nhận. Các cơ quan có thẩm quyền tiếp nhận gồm: Cơ quan điều tra các cấp, Công an cấp xã/phường, Viện kiểm sát, đơn vị được giao thực hiện một số hoạt động điều tra (quân đội, hải quan, kiểm lâm…). Luật mới mở rộng khả năng tiếp nhận tin báo nhằm nâng cao hiệu quả xử lý hành vi phạm tội ngay từ giai đoạn ban đầu.

Các điểm mới theo Luật số 99/2025/QH15 bao gồm:

• Trực ban hình sự hoạt động 24/24 tại Công an xã và cấp tỉnh mọi nơi để tiếp nhận mọi loại tin báo, người tự thú, hoặc tiếp nhận từ cơ quan thi hành án, tổ chức xã hội, báo chí….
• Cung cấp thêm 5 kênh tiếp nhận điện tử: Cổng Dịch vụ công Quốc gia; Ứng dụng VNeID; Email chuyên dụng; Tổng đài hình sự: 0964 96 66 88; Zalo OA Bộ Công an.
• Khi gửi tin báo online, hệ thống tự động tạo mã hồ sơ, gửi biên nhận điện tử có chữ ký số của trực ban – có giá trị pháp lý tương đương với ký tay (căn cứ khoản 3 Điều 132 Luật số 99/2025/QH15).

>> Xem thêm: Hướng dẫn thủ tục trình báo, tố giác qua ứng dụng VNeID 

Giải quyết và xác minh nguồn tin về tội phạm

Căn cứ Điều 147 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2025), sau khi tiếp nhận, nguồn tin phải được kiểm tra, xác minh bởi cơ quan có thẩm quyền. Thời hạn giải quyết vẫn giữ nguyên 20 ngày kể từ ngày tiếp nhận (có thể gia hạn nếu vụ việc phức tạp).

Điểm đổi mới đáng chú ý gồm:

• Trong vòng 03 ngày kể từ thời điểm tiếp nhận, cơ quan điều tra bắt buộc phải gửi thông báo điện tử đến Viện kiểm sát có thẩm quyền để kiểm sát, không còn ràng buộc phải là Viện kiểm sát cùng cấp như trước.
• Toàn bộ tài liệu, hồ sơ gốc, bao gồm cả video, âm thanh, văn bản phải được quét và cập nhật vào Cơ sở dữ liệu quốc gia về tố tụng hình sự ngay khi nhận hồ sơ.
• Biên bản xác minh có thể lập và ký bằng chữ ký số – được công nhận như chữ ký tay trong hồ sơ tố tụng (theo khoản 3 Điều 132 Luật số 99/2025/QH15).

>> Xem thêm: Hướng dẫn tố giác tội phạm khi không còn công an cấp huyện 

Ban hành kết quả giải quyết

Theo khoản 1 Điều 147 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2025), sau khi nhận được tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố thì Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra phải kiểm tra, xác minh và ra một trong các quyết định:

• Quyết định khởi tố vụ án hình sự;
• Quyết định không khởi tố vụ án hình sự;
• Quyết định tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố.

Kiểm sát quyết định khởi tố

Căn cứ khoản 3 Điều 179 Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015 (sửa đổi bởi khoản 57 Điều 1 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng Hình sự), cơ quan điều tra trước khi ban hành quyết định khởi tố bị can phải chuyển hồ sơ và kiến nghị khởi tố sang Viện kiểm sát có thẩm quyền, cụ thể chuyển cho Viện kiểm sát nhân dân khu vực hoặc Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh theo phạm vi thẩm quyền, ví dụ chuyển hồ sơ cho Viện kiểm sát nhân dân khu vực khi tội danh đó có hình phạt tù dưới 20 năm. 

Cụ thể, trình tự thủ tục phê chuẩn như sau: 

• Trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ra quyết định khởi tố bị can, Cơ quan điều tra phải gửi quyết định khởi tố và tài liệu liên quan đến việc khởi tố bị can cho Viện kiểm sát có thẩm quyền để xét phê chuẩn. 
• Trong thời hạn 03 ngày kể từ ngày nhận được quyết định khởi tố bị can, Viện kiểm sát phải quyết định phê chuẩn hoặc quyết định hủy bỏ quyết định khởi tố bị can hoặc yêu cầu bổ sung chứng cứ, tài liệu làm căn cứ để quyết định việc phê chuẩn và gửi ngay cho Cơ quan điều tra. 
• Trường hợp Viện kiểm sát yêu cầu bổ sung chứng cứ, tài liệu thì trong thời hạn 03 ngày kể từ ngày nhận được chứng cứ, tài liệu bổ sung, Viện kiểm sát phải ra quyết định phê chuẩn hoặc quyết định hủy bỏ quyết định khởi tố bị can. 

Các thủ tục sau khi khởi tố vụ án hình sự

Ngay sau khi ra quyết định khởi tố, cơ quan điều tra phải thực hiện một số thủ tục tố tụng sơ khởi để đưa vụ án vào giai đoạn điều tra chính thức:

Phân công điều tra viên

Theo điểm c khoản 1 Điều 36 Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2025), Thủ trưởng Cơ quan điều tra có thẩm quyền phân công điều tra viên giải quyết nguồn tin về tội phạm.

Phân cấp thẩm quyền điều tra theo Điều 163 Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2025) như sau: 

• Cơ quan điều tra cấp tỉnh điều tra vụ án hình sự về những tội phạm thuộc thẩm quyền xét xử của Tòa án nhân dân cấp tỉnh, Tòa án nhân dân khu vực;
• Cơ quan điều tra quân sự khu vực điều tra vụ án hình sự về những tội phạm thuộc thẩm quyền xét xử của Tòa án quân sự khu vực; Cơ quan điều tra quân sự cấp quân khu điều tra vụ án hình sự về những tội phạm thuộc thẩm quyền xét xử của Tòa án quân sự cấp quân khu hoặc những vụ án thuộc thẩm quyền điều tra của Cơ quan điều tra cấp khu vực nếu xét thấy cần trực tiếp điều tra;
• Cơ quan điều tra Bộ Công an, Cơ quan điều tra Bộ Quốc phòng điều tra vụ án hình sự về tội phạm đặc biệt nghiêm trọng do Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hủy để điều tra lại; vụ án hình sự về tội phạm đặc biệt nghiêm trọng, phức tạp liên quan đến nhiều tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, vụ án hình sự về tội phạm đặc biệt nghiêm trọng, phức tạp liên quan đến nhiều quốc gia nếu xét thấy cần trực tiếp điều tra.

Thông báo cho người tố giác, bị hại

Để đảm bảo quyền tiếp cận thông tin, quyền khiếu nại và quyền yêu cầu luật sư tham gia tố tụng, cơ quan có thẩm quyền phải thông báo cho người tố giác, bị hại về quyết định khởi tố vụ án hình sự. Việc thông báo được thông báo trên phương tiện thông tin đại chúng, qua nền tảng số, phần mềm ứng dụng dùng chung triển khai tại Trung tâm dữ liệu quốc gia, cổng thông tin hoặc trang thông tin điện tử của cơ quan tiến hành tố tụng, theo khoản 1 Điều 137 Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2025).

Đăng ký án và bắt đầu điều tra

Sau khi hoàn thành các thủ tục khởi tố, vụ án được đăng ký vào sổ đăng ký án hình sự và cơ sở dữ liệu hình sự quốc gia. Việc đăng ký phải được thực hiện ngay sau khi có quyết định khởi tố để đảm bảo tính thống nhất và quản lý hiệu quả. Từ thời điểm này, các hoạt động điều tra chính thức bắt đầu với việc lập kế hoạch điều tra, thu thập chứng cứ và áp dụng các biện pháp điều tra cần thiết để làm rõ sự thật vụ án.

>> Xem thêm: Mẫu đơn yêu cầu khởi tố vụ án hình sự mới nhất

Một số điểm mới trong quá trình khởi tố vụ án hình sự

Quá trình khởi tố vụ án hình sự sau khi sửa đổi, bổ sung năm 2025 đã quy định thêm một số điều khoản mới như sau: 

Thẩm quyền khởi tố vụ án của công an xã

Điều tra viên trung/cao cấp là Trưởng hoặc Phó Trưởng Công an cấp xã – nếu được Thủ trưởng Cơ quan điều tra cấp tỉnh phân công – có thể ra quyết định khởi tố và tiến hành điều tra tội ít nghiêm trọng, nghiêm trọng (khung hình phạt lên đến 07 năm tù) xảy ra trên địa bàn xã. Quyền này không tạo ra “cấp điều tra mới”, Công an xã chỉ làm việc thừa ủy quyền, mọi lệnh phải báo cáo Cơ quan điều tra cấp tỉnh trong 24 giờ.

Hồ sơ tiếp nhận và xác minh được số hóa

Luật sửa đổi, bổ sung năm 2025 chính thức thừa nhận hồ sơ tố tụng số có giá trị pháp lý tương đương hồ sơ giấy. Toàn bộ quá trình tiếp nhận, xác minh nguồn tin về tội phạm được số hóa từ khâu tiếp nhận đến lưu trữ. Hệ thống biên nhận điện tử tự động tạo mã hồ sơ, chữ ký số được pháp luật công nhận có hiệu lực tương đương chữ ký tay. Cơ sở dữ liệu hình sự quốc gia được xây dựng thống nhất, đồng bộ trên toàn quốc giúp tra cứu, chia sẻ thông tin nhanh chóng, chính xác.

Thủ tục giải quyết xác minh bước đầu nhanh và linh hoạt hơn trước

Thủ tục xác minh bước đầu đối với nguồn tin về tội phạm theo Luật sửa đổi, bổ sung năm 2025 đã được cải tiến theo hướng nhanh chóng, linh hoạt và phù hợp với thực tiễn công nghệ số. Cơ quan tiến hành tố tụng có thể áp dụng nhiều hình thức thu thập chứng cứ sơ khởi như dữ liệu hình ảnh, âm thanh, trích xuất camera, tài liệu số hóa, mà không bị bó buộc bởi các thủ tục giấy tờ truyền thống. Đồng thời, việc sử dụng biểu mẫu điện tử có chữ ký số hợp lệ, kết hợp cập nhật hồ sơ ngay trên cơ sở dữ liệu hình sự quốc gia, đã góp phần giảm thiểu thời gian xử lý, hạn chế sai sót và tăng hiệu quả phối hợp giữa các cơ quan.

Các câu hỏi thường gặp về quy trình khởi tố vụ án hình sự sau khi sửa luật 2025

Quy trình khởi tố vụ án hình sự sau khi sửa đổi, bổ sung năm 2025 có nhiều câu hỏi vướng mắc được đặt ra như sau: 

Khi báo án qua các kênh trực tuyến như VNeID hay Zalo, làm sao để đảm bảo tính pháp lý?

Hệ thống sẽ tự động cấp một mã số hồ sơ và biên nhận điện tử có chữ ký số của cán bộ trực ban. Theo Luật số 99/2025/QH15, biên nhận này có giá trị pháp lý tương đương văn bản giấy có ký tay, là bằng chứng xác thực cho việc đã gửi tin báo.

Hành vi cung cấp thông tin sai sự thật về tội phạm sẽ bị xử lý như thế nào?

Hành vi cố ý tố giác tội phạm, báo tin về tội phạm sai sự thật sẽ bị xử phạt hành chính từ 1 triệu đến 5 triệu đồng. Nếu như hành vi cố ý tố giác tội phạm, báo tin về tội phạm sai sự thật làm ảnh hưởng đến uy tín của cơ quan, người có thẩm quyền thì sẽ bị xử phạt hành chính từ 5 triệu đến 15 triệu đồng, theo Pháp lệnh số 02/2022/UBTVQH15. 

Hành vi bịa đặt người khác phạm tội rồi tố cáo với cơ quan có thẩm quyền cũng là một hành vi tố giác tội phạm, báo tin về tội phạm sai sự thật. Trong trường hợp này, cá nhân có hành vi vi phạm sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự từ 03 tháng đến 1 năm tù giam theo Bộ luật hình sự năm 2015 hiện hành. 

Thời hạn 20 ngày để xác minh nguồn tin có thể bị kéo dài trong trường hợp nào?

Trường hợp vụ việc bị tố giác, tin báo về tội phạm hoặc kiến nghị khởi tố có nhiều tình tiết phức tạp hoặc phải kiểm tra, xác minh tại nhiều địa điểm thì thời hạn giải quyết tố giác, tin báo, kiến nghị khởi tố có thể kéo dài nhưng không quá 02 tháng. Trường hợp chưa thể kết thúc việc kiểm tra, xác minh trong thời hạn quy định tại khoản này thì Viện trưởng Viện kiểm sát có thẩm quyền có thể gia hạn một lần nhưng không quá 02 tháng.

Quyền hạn của Công an cấp xã trong việc khởi tố, điều tra trong luật mới?

Cụ thể, điều tra viên trung cấp, điều tra viên cao cấp là trưởng công an cấp xã hoặc phó trưởng công an cấp xã được thủ trưởng cơ quan điều tra cấp tỉnh phân công tiến hành hoạt động khởi tố, điều tra vụ án về tội ít nghiêm trọng, tội nghiêm trọng xảy ra trên địa bàn cấp xã có nhiệm vụ, quyền hạn của điều tra viên quy định tại khoản 1 Điều 37 Luật số 99/2025/QH15.

Đồng thời, được thực hiện một số nhiệm vụ, quyền hạn của thủ trưởng, phó thủ trưởng Cơ quan điều tra quy định tại các điểm a, c khoản 1 và khoản 2 Điều 36 Luật số 99/2025/QH15, trừ quyết định áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt.

Trưởng công an cấp xã hoặc phó trưởng công an cấp xã được trực tiếp tổ chức và chỉ đạo việc thụ lý, giải quyết nguồn tin về tội phạm, việc khởi tố, điều tra của cơ quan điều tra; quyết định phân công hoặc thay đổi điều tra viên, cán bộ điều tra.

Được kiểm tra các hoạt động thụ lý, giải quyết nguồn tin về tội phạm, khởi tố, điều tra vụ án hình sự của điều tra viên, cán bộ điều tra; quyết định thay đổi hoặc hủy bỏ các quyết định không có căn cứ và trái pháp luật của điều tra viên.

Bộ trưởng Bộ Công an chủ trì, phối hợp với viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao quy định chi tiết khoản này.

Hồ sơ vụ án được số hóa có an toàn không?

Hồ sơ số hóa được quản lý trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về tố tụng hình sự, áp dụng các tiêu chuẩn an ninh mạng nghiêm ngặt, mã hóa đầu cuối và phân quyền truy cập chặt chẽ để đảm bảo tính bảo mật, toàn vẹn và chống lại sự truy cập trái phép.

Cơ sở dữ liệu hình sự quốc gia mang lại lợi ích gì cho việc phá án?

Cơ sở dữ liệu này giúp liên thông thông tin tội phạm trên toàn quốc, cho phép tra cứu nhanh lý lịch tư pháp, nhận dạng đối tượng, liên kết các vụ án có cùng phương thức, thủ đoạn, từ đó nâng cao hiệu quả điều tra và quản lý.

“Trực ban hình sự 24/24” tại Công an cấp xã và cấp tỉnh có nghĩa là gì?

“Trực ban hình sự 24/24” có nghĩa là luôn có cán bộ công an túc trực tại trụ sở Công an xã vào mọi thời điểm trong ngày, kể cả ngày nghỉ và lễ, để đảm bảo việc tiếp nhận tin báo, tố giác tội phạm hoặc người tự thú được thực hiện liên tục và kịp thời.

Mục đích chính của những cải cách trong quy trình khởi tố năm 2025 là gì?

Mục tiêu cốt lõi là tăng cường ứng dụng công nghệ để đẩy nhanh tốc độ xử lý tin báo, đảm bảo tính minh bạch và chính xác của hồ sơ; phân cấp hợp lý nhằm giảm tải cho cơ quan điều tra cấp trên và nâng cao hiệu quả phòng chống tội phạm ngay từ cơ sở, hướng tới một nền tư pháp hình sự hiện đại và hiệu quả hơn.

Nếu chứng cứ được thu thập không đúng quy trình trong giai đoạn xác minh ban đầu, nó có còn giá trị không?

Chứng cứ phải được thu thập theo trình tự, thủ tục do Bộ luật Tố tụng Hình sự quy định. Nếu một chứng cứ ban đầu bị thu thập trái luật (ví dụ: khám xét không có lệnh), nó có thể sẽ không được công nhận là chứng cứ trong các giai đoạn tố tụng sau. 

Nếu tôi đã gửi tin báo qua kênh trực tuyến nhưng không nhận được phản hồi, bước tiếp theo tôi nên làm là gì?

Quý khách nên sử dụng mã hồ sơ đã được cấp trên biên nhận điện tử để liên hệ trực tiếp với cơ quan đã tiếp nhận tin báo và yêu cầu cung cấp thông tin về tiến độ giải quyết. Nếu vẫn không có phản hồi, Quý khách có quyền làm đơn khiếu nại về sự chậm trễ hoặc không giải quyết tin báo gửi đến Thủ trưởng cơ quan đó hoặc Viện kiểm sát.

Dịch vụ luật sư hình sự

Luật sư hình sự của Luật Long Phan PMT có thể hỗ trợ Quý khách trong các công việc sau:

• Tư vấn quy trình tiếp nhận và xác minh nguồn tin tội phạm theo luật mới.
• Soạn thảo đơn tố giác, khiếu nại hoặc phản bác tố cáo.
• Hỗ trợ xin sao y, tiếp cận hồ sơ điện tử, chuẩn bị tài liệu chứng minh.
• Tham gia tố tụng với vai trò người bào chữa, bảo vệ quyền lợi bị hại.
• Tư vấn về quyền khởi kiện dân sự kèm theo vụ án hình sự.
• Hướng dẫn thủ tục yêu cầu giám định tư pháp, đối chất, nhận dạng…

Kết luận

Quy trình khởi tố vụ án hình sự theo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự (Luật số 99/2025/QH15) đã có nhiều cải tiến về công nghệ, phân quyền và thủ tục, mang lại hiệu quả thực tiễn rõ rệt. Quý khách hàng có nhu cầu tư vấn, hỗ trợ pháp lý trong các vụ án hình sự, vui lòng liên hệ Luật Long Phan PMT qua hotline 1900.63.63.87 để được luật sư chuyên môn hỗ trợ nhanh chóng và chính xác theo pháp luật hiện hành. 

Tags: khởi tố bị can, khởi tố vụ án hình sự, quy trình khởi tố vụ án hình sự, quyền hạn của công an xã, số hóa hồ sơ hình sự, thủ tục hình sự, Tố giác tội phạm, tố giác tội phạm qua VNeID, Tố tụng hình sự