Che giấu di chúc thừa kế của người khác bị xử lý thế nào là vấn đề pháp lý mà nhiều người quan tâm khi xảy ra tranh chấp di sản. Hành vi này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của những người thừa kế hợp pháp mà còn đặt ra các chế tài nghiêm khắc đối với người thực hiện. Tùy thuộc vào tính chất, mức độ của hành vi và hậu quả gây ra, người che giấu di chúc có thể bị tước quyền hưởng di sản, xử phạt hành chính hoặc thậm chí bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Các quy định pháp luật hiện hành đã có những chế tài cụ thể để xử lý hành vi này.
Bị tước quyền hưởng di sản thừa kế nếu là người thừa kế
Theo quy định của pháp luật dân sự hiện hành, người có hành vi che giấu di chúc nhằm hưởng lợi bất chính sẽ bị tước quyền thừa kế. Quy định này được thiết lập để đảm bảo sự tôn trọng đối với ý chí đích thực của người để lại di sản và sự công bằng cho những người thừa kế khác.
Cụ thể, tại điểm d khoản 1 Điều 621 Bộ luật Dân sự 2015, pháp luật quy định rằng người có hành vi “giả mạo di chúc, sửa chữa di chúc, hủy di chúc, che giấu di chúc nhằm hưởng một phần hoặc toàn bộ di sản trái với ý chí của người để lại di sản” sẽ không được quyền hưởng di sản. Điều này có nghĩa là, chỉ riêng hành vi che giấu di chúc là chưa đủ để tước quyền thừa kế. Yếu tố quyết định là mục đích của hành vi đó phải nhằm chiếm đoạt một phần hoặc toàn bộ di sản, đi ngược lại với mong muốn cuối cùng của người đã khuất.
Nếu một người che giấu di chúc nhưng không nhằm mục đích hưởng lợi trái pháp luật thì có thể không bị áp dụng chế tài này, tuy nhiên việc chứng minh mục đích là vô cùng phức tạp trong thực tiễn.
Tuy nhiên, khoản 2 Điều 621 Bộ luật Dân sự 2015 cũng đưa ra một ngoại lệ. Theo đó, nếu người để lại di sản đã biết về hành vi che giấu di chúc của người đó nhưng vẫn quyết định cho họ hưởng di sản thông qua một di chúc hợp lệ khác, thì người đó vẫn được quyền hưởng phần di sản được chỉ định. Đây là sự tôn trọng tối cao của pháp luật đối với quyền tự định đoạt của người lập di chúc. Trong trường hợp người để lại di sản đã qua đời, ngoại lệ này không thể áp dụng. Do đó, người thực hiện hành vi che giấu di chúc nhằm chiếm đoạt tài sản mặc nhiên bị loại khỏi danh sách những người được hưởng thừa kế theo pháp luật.
Xử phạt hành chính đối với hành vi che giấu di chúc
Ngoài việc bị tước quyền hưởng di sản, người thực hiện hành vi che giấu di chúc còn có thể đối mặt với các biện pháp xử phạt hành chính. Chế tài này được áp dụng khi hành vi có dấu hiệu gian dối để chiếm đoạt tài sản nhưng chưa đến mức độ nghiêm trọng để truy cứu trách nhiệm hình sự.
Pháp luật hiện hành không có một điều khoản riêng biệt quy định về việc xử phạt hành chính cho hành vi “che giấu di chúc”. Tuy nhiên, hành vi này có thể được xem xét và xử lý theo quy định về hành vi vi phạm liên quan đến tài sản. Căn cứ điểm c khoản 1 Điều 15 Nghị định 144/2021/NĐ-CP, hành vi “dùng thủ đoạn gian dối hoặc bỏ trốn để chiếm đoạt tài sản” có thể bị phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng.
Hành vi che giấu di chúc nhằm mục đích hưởng di sản mà đáng lẽ mình không được hưởng hoặc hưởng ít hơn chính là một “thủ đoạn gian dối”. Người thực hiện hành vi này đã cố tình ém nhẹm thông tin, đưa ra thông tin sai lệch về ý chí của người đã khuất để chiếm đoạt tài sản của những người thừa kế hợp pháp khác.
Bên cạnh việc bị phạt tiền, người vi phạm còn có thể bị áp dụng hình thức xử phạt bổ sung. Theo khoản 3 Điều 15 Nghị định 144/2021/NĐ-CP, tang vật, phương tiện vi phạm hành chính có thể bị tịch thu. Trong trường hợp này, “tang vật” chính là phần di sản đã chiếm đoạt được thông qua việc che giấu di chúc. Số tài sản này sẽ bị tịch thu để đảm bảo việc phân chia lại di sản theo đúng quy định của pháp luật hoặc theo đúng di chúc đã bị che giấu.
Truy cứu trách nhiệm hình sự khi có dấu hiệu chiếm đoạt tài sản
Trong những trường hợp nghiêm trọng, hành vi che giấu di chúc không chỉ dừng lại ở việc bị tước quyền thừa kế hay xử phạt hành chính, mà người vi phạm còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Đây là chế tài nghiêm khắc nhất của pháp luật, được áp dụng khi hành vi che giấu di chúc cấu thành Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
Điều 174 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) quy định về Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Theo đó, người nào bằng thủ đoạn gian dối chiếm đoạt tài sản của người khác trị giá từ 2.000.000 đồng trở lên, hoặc dưới 2.000.000 đồng nhưng thuộc các trường hợp đặc biệt (như đã bị xử phạt hành chính về hành vi chiếm đoạt mà còn vi phạm), thì sẽ bị xử lý hình sự.
Hành vi che giấu di chúc để các đồng thừa kế khác không biết về quyền lợi của mình, từ đó chiếm đoạt phần di sản của họ, hoàn toàn thỏa mãn yếu tố “dùng thủ đoạn gian dối” để “chiếm đoạt tài sản”.
Mức hình phạt đối với tội danh này được chia thành nhiều khung, cụ thể:
- Khung 1: Phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm đối với tài sản chiếm đoạt từ 2.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng.
- Khung 2: Phạt tù từ 02 năm đến 07 năm nếu chiếm đoạt tài sản trị giá từ 50.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng hoặc có các tình tiết tăng nặng như phạm tội có tổ chức, có tính chất chuyên nghiệp.
- Khung 3: Phạt tù từ 07 năm đến 15 năm khi chiếm đoạt tài sản trị giá từ 200.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng.
Khung 4: Phạt tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân đối với trường hợp chiếm đoạt tài sản trị giá 500.000.000 đồng trở lên. Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị áp dụng hình phạt bổ sung là phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm. Do đó, việc che giấu di chúc thừa kế của người khác bị xử lý thế nào có thể dẫn đến hậu quả pháp lý vô cùng nặng nề.
>>>Xem thêm: Hành vi làm di chúc giả để hưởng tài sản có bị xử lý hình sự?
Dịch vụ luật sư tư vấn giải quyết tranh chấp phân chia di sản thừa kế
Các tranh chấp về thừa kế, đặc biệt là các vụ việc liên quan đến việc che giấu di chúc, thường rất phức tạp và đòi hỏi kiến thức pháp lý chuyên sâu cũng như kinh nghiệm thực tiễn. Do đó, việc tìm đến một tổ chức hành nghề luật sư uy tín như Luật Long Phan PMT là giải pháp hữu hiệu để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp.
Khi sử dụng dịch vụ của chúng tôi, đội ngũ luật sư sẽ thay mặt Quý khách hàng thực hiện các công việc sau:
- Tư vấn các quy định pháp luật dân sự, hình sự và các quy định liên quan đến hành vi che giấu di chúc và hậu quả pháp lý.
- Thu thập, kiểm tra và đánh giá các tài liệu, chứng cứ liên quan đến di chúc và di sản thừa kế.
- Soạn thảo các văn bản cần thiết như đơn khởi kiện, đơn yêu cầu, các văn bản trình bày ý kiến gửi đến Tòa án và các cơ quan có thẩm quyền.
- Đại diện Quý khách hàng làm việc với các bên liên quan, các cơ quan chức năng (công chứng, Ủy ban nhân dân, cơ quan công an) để thu thập thêm chứng cứ và làm rõ sự thật khách quan.
- Tham gia các buổi hòa giải, thương lượng nhằm tìm kiếm giải pháp ôn hòa, tiết kiệm thời gian và chi phí cho các bên.
- Trực tiếp tham gia phiên tòa với tư cách là người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, thực hiện tranh tụng để bảo vệ tối đa quyền lợi cho Quý khách hàng.
- Hỗ trợ, tư vấn các thủ tục liên quan đến thi hành án sau khi bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật.
Sự hỗ trợ từ luật sư chuyên về thừa kế là yếu tố then chốt để giải quyết dứt điểm các tranh chấp phát sinh. Một luật sư có chuyên môn sẽ giúp Quý khách hàng phân tích, đánh giá tình huống, từ đó đưa ra phương án pháp lý tối ưu nhất.
>>>Xem thêm: Tư vấn giải quyết tranh chấp tài sản thừa kế không có di chúc
Các câu hỏi thường gặp về hành vi che giấu di chúc thừa kế của người khác bị xử lý thế nào?
Để làm rõ hơn các quy định pháp luật và hỗ trợ độc giả trong việc xử lý các tình huống thực tế, chúng tôi đã tổng hợp và giải đáp một số thắc mắc phổ biến liên quan đến việc che giấu di chúc.
Làm thế nào để chứng minh một người đang cố tình giấu giếm di chúc?
Việc chứng minh có thể được thực hiện thông qua nhiều loại bằng chứng khác nhau, bao gồm: lời khai của người làm chứng biết về sự tồn tại của di chúc, các tin nhắn, email, ghi âm, ghi hình trao đổi về di chúc, hoặc các bằng chứng gián tiếp cho thấy người bị nghi ngờ đã tiếp cận và quản lý giấy tờ của người đã khuất nhưng lại phủ nhận sự tồn tại của di chúc.
Thời hiệu để khởi kiện về việc che giấu di chúc là bao lâu?
Căn cứ Điều 623 Bộ luật Dân sự 2015, thời hiệu yêu cầu chia di sản thừa kế là 10 năm đối với động sản và 30 năm đối với bất động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế (thời điểm người để lại di sản qua đời). Đối với việc tố cáo hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản, thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự sẽ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tội phạm theo quy định của Bộ luật Hình sự.
Ai có quyền yêu cầu xử lý người có hành vi ém nhẹm di chúc?
Bất kỳ ai có quyền và lợi ích hợp pháp liên quan trực tiếp đến di sản, chẳng hạn như những người thừa kế theo di chúc, người thừa kế theo pháp luật bị ảnh hưởng quyền lợi, đều có quyền khởi kiện dân sự hoặc trình báo sự việc với cơ quan công an có thẩm quyền.
Điều gì sẽ xảy ra nếu di sản đã được chia xong rồi mới phát hiện ra di chúc bị che giấu?
Khi di chúc hợp pháp được công bố, việc phân chia di sản trước đó sẽ bị xem xét lại. Tòa án có thể tuyên bố giao dịch phân chia trước đó vô hiệu và tiến hành phân chia lại di sản theo đúng nội dung di chúc. Người đã chiếm hữu tài sản trái với di chúc sẽ phải hoàn trả lại tài sản đó.
>>> Xem thêm: Thủ tục kiện đòi lại di sản đã phân chia
Hành vi hủy hoại và che giấu di chúc bị xử lý giống nhau không?
Theo điểm d khoản 1 Điều 621 Bộ luật Dân sự 2015, các hành vi “hủy di chúc” và “che giấu di chúc” đều bị liệt kê chung. Do đó, nếu được thực hiện nhằm mục đích hưởng di sản trái với ý chí của người đã khuất, cả hai hành vi này đều phải đối mặt với các chế tài tương tự, bao gồm việc bị truất quyền hưởng di sản.
Nếu một người làm mất di chúc do sơ suất thì có bị phạt không?
Pháp luật chỉ xử lý hành vi cố ý che giấu di chúc “nhằm hưởng một phần hoặc toàn bộ di sản trái với ý chí của người để lại di sản”. Nếu một người có thể chứng minh việc làm mất di chúc là hoàn toàn do sơ suất, không có mục đích gian dối để chiếm đoạt tài sản, thì sẽ không phải chịu các chế tài nêu trên. Tuy nhiên, việc chứng minh là rất khó khăn.
Kết luận
Hành vi che giấu di chúc thừa kế của người khác có thể dẫn đến những hậu quả pháp lý nghiêm trọng, từ việc bị tước quyền hưởng di sản, xử phạt hành chính cho đến truy cứu trách nhiệm hình sự với mức án tù cao. Việc giải quyết các tranh chấp này đòi hỏi sự am hiểu sâu sắc về pháp luật và kinh nghiệm thực tiễn. Để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình một cách hiệu quả nhất, Quý khách hàng nên tìm đến sự hỗ trợ pháp lý chuyên nghiệp. Liên hệ ngay với Luật Long Phan PMT qua Hotline 1900.63.63.87 để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời.
>>> Xem thêm: Hướng dẫn xử lý khi di chúc bị thất lạc
Tags: Che giấu di chúc, Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, trách nhiệm hình sự, tranh chấp di sản thừa kế, Tước quyền hưởng di sản, Xử lý hành vi che giấu di chúc, Xử phạt hành chính
Lưu ý: Nội dung bài viết công khai tại website của Luật Long Phan PMT chỉ mang tính chất tham khảo về việc áp dụng quy định pháp luật. Tùy từng thời điểm, đối tượng và sự sửa đổi, bổ sung, thay thế của chính sách pháp luật, văn bản pháp lý mà nội dung tư vấn có thể sẽ không còn phù hợp với tình huống Quý khách đang gặp phải hoặc cần tham khảo ý kiến pháp lý. Trường hợp Quý khách cần ý kiến pháp lý cụ thể, chuyên sâu theo từng hồ sơ, vụ việc, vui lòng liên hệ với Chúng tôi qua các phương thức bên dưới. Với sự nhiệt tình và tận tâm, Chúng tôi tin rằng Luật Long Phan PMT sẽ là nơi hỗ trợ pháp lý đáng tin cậy của Quý khách hàng.