Thủ tục thay đổi yêu cầu khởi kiện vụ án dân sự như thế nào?

Thủ tục thay đổi yêu cầu khởi kiện vụ án dân sự là một quyền pháp lý quan trọng, cho phép nguyên đơn điều chỉnh nội dung tranh chấp để bảo vệ tốt nhất quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Tuy nhiên, việc thực hiện quyền này không phải lúc nào cũng được chấp nhận mà phụ thuộc chặt chẽ vào từng giai đoạn tố tụng, đặc biệt là mốc thời gian diễn ra phiên họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận, công khai chứng cứ và hòa giải. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết các quy định của pháp luật tố tụng dân sự, làm rõ các giới hạn về phạm vi thay đổi yêu cầu và hướng dẫn trình tự các bước cần thực hiện để Tòa án chấp thuận yêu cầu, giúp đương sự tránh được những rủi ro pháp lý không đáng có.

Quyền thay đổi yêu cầu khởi kiện của đương sự

Trong quá trình Tòa án giải quyết một vụ án dân sự, việc nguyên đơn thay đổi, bổ sung hoặc rút một phần yêu cầu khởi kiện là một quyền lợi pháp lý quan trọng. Pháp luật tố tụng dân sự cho phép đương sự thực hiện quyền này nhằm bảo vệ tốt nhất quyền và lợi ích hợp pháp của mình, đồng thời đảm bảo quá trình tố tụng diễn ra linh hoạt, phù hợp với diễn biến thực tế của tranh chấp.

Việc thực hiện quyền thay đổi yêu cầu khởi kiện phụ thuộc rất lớn vào giai đoạn tố tụng. Pháp luật quy định một mốc thời gian quan trọng là “phiên họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận, công khai chứng cứ và hòa giải”. Thủ tục và giới hạn cho việc thay đổi yêu cầu khởi kiện sẽ khác nhau đáng kể trước và sau thời điểm này.

Giai đoạn trước phiên họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận, công khai chứng cứ và hòa giải

Ở giai đoạn chuẩn bị xét xử, cụ thể là trước thời điểm Tòa án mở phiên họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận, công khai chứng cứ và hòa giải, nguyên đơn có quyền thay đổi, bổ sung yêu cầu khởi kiện một cách tương đối rộng rãi.

Theo hướng dẫn tại Công văn số 01/2017/GĐ-TANDTC, Tòa án sẽ chấp nhận việc thay đổi, bổ sung này. Điều này có nghĩa là người khởi kiện có thể mở rộng phạm vi yêu cầu, ví dụ như tăng số tiền yêu cầu bồi thường hoặc bổ sung thêm một nội dung tranh chấp mới mà không bị giới hạn so với đơn khởi kiện ban đầu.

Giai đoạn tại và sau phiên họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận, công khai chứng cứ và hòa giải

Kể từ thời điểm diễn ra phiên họp này trở đi, quyền thay đổi yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn sẽ bị giới hạn chặt chẽ hơn. Tòa án chỉ chấp nhận việc thay đổi nếu yêu cầu mới không vượt quá phạm vi khởi kiện ban đầu.

Việc vượt quá phạm vi khởi kiện ban đầu được xác định dựa trên hai khía cạnh chính sau:

• Vượt quá về giá trị yêu cầu: Đây là trường hợp yêu cầu thay đổi làm tăng giá trị vật chất của tranh chấp.
  • Ví dụ: Ban đầu, nguyên đơn khởi kiện đòi bị đơn trả khoản nợ gốc 500 triệu đồng. Tại phiên tòa, nguyên đơn thay đổi yêu cầu, đòi thêm 100 triệu đồng tiền lãi phát sinh. Yêu cầu đòi thêm 100 triệu đồng này được xem là vượt quá phạm vi khởi kiện ban đầu và sẽ không được Tòa án chấp nhận trong cùng vụ án.
• Làm phát sinh quan hệ pháp luật tranh chấp mới: Đây là trường hợp yêu cầu thay đổi của nguyên đơn tạo ra một quan hệ pháp luật mới, khác với quan hệ pháp luật đã nêu trong đơn khởi kiện ban đầu.
  • Ví dụ: Nguyên đơn khởi kiện “tranh chấp hợp đồng đặt cọc” để mua nhà. Sau phiên họp hòa giải, nguyên đơn bổ sung yêu cầu Tòa án giải quyết “tranh chấp về hợp đồng vay tài sản” giữa hai bên. Yêu cầu về hợp đồng vay tài sản này đã làm phát sinh một quan hệ pháp luật mới, do đó được xem là vượt quá phạm vi khởi kiện và không được chấp nhận.

Như vậy, để thực hiện thủ tục thay đổi yêu cầu khởi kiện vụ án dân sự một cách hiệu quả, nguyên đơn cần nắm rõ mốc thời gian của phiên họp tiếp cận, công khai chứng cứ và hòa giải. Việc đưa ra các yêu cầu thay đổi đúng thời điểm sẽ giúp bảo vệ tối đa quyền lợi hợp pháp mà không làm phức tạp hoặc kéo dài quá trình giải quyết vụ án.

Thủ tục thay đổi yêu cầu khởi kiện vụ án dân sự [Cập nhật 2025]

Trong quá trình giải quyết vụ án dân sự, việc đương sự thay đổi yêu cầu khởi kiện là một quyền pháp lý quan trọng. Tuy nhiên, để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của mình được Tòa án chấp nhận và xem xét, việc tuân thủ chặt chẽ các trình tự, thủ tục theo quy định của pháp luật là yếu tố tiên quyết.

Để thực hiện việc thay đổi yêu cầu khởi kiện một cách hợp lệ, đương sự cần thực hiện một quy trình gồm nhiều bước quan trọng. Quy trình này bao gồm việc chuẩn bị và nộp đơn cùng các tài liệu, chứng cứ cần thiết, thực hiện nghĩa vụ nộp tạm ứng án phí phát sinh (nếu có), và cuối cùng là chờ Tòa án ra thông báo thụ lý bổ sung. Việc nắm vững các bước này sẽ giúp quá trình tố tụng diễn ra thuận lợi và hiệu quả.

Đơn và tài liệu chứng cứ đính kèm khi thay đổi yêu cầu khởi kiện

Để Tòa án chấp nhận việc thay đổi yêu cầu khởi kiện, nguyên đơn phải chuẩn bị một bộ hồ sơ đầy đủ và hợp lệ. Đơn yêu cầu thay đổi nội dung khởi kiện cần tuân thủ các quy định tại khoản 4 Điều 189 Bộ luật Tố tụng dân sự (BLTTDS) 2015 và bao gồm các thông tin chi tiết sau:

• Thông tin người yêu cầu: Ghi rõ họ tên, địa chỉ của người yêu cầu thay đổi nội dung khởi kiện.
• Thông tin vụ án: Nêu rõ cơ quan Tòa án đang giải quyết, số và ngày của thông báo thụ lý vụ án.
• Yêu cầu khởi kiện ban đầu: Trình bày lại nội dung yêu cầu đã nộp trong đơn khởi kiện đầu tiên.
• Yêu cầu thay đổi, bổ sung:
  • Nêu rõ nội dung yêu cầu khởi kiện mới sau khi thay đổi, bổ sung.
  • Trình bày chi tiết, rõ ràng lý do dẫn đến việc thay đổi, bổ sung yêu cầu so với đơn khởi kiện ban đầu.
• Tài liệu, chứng cứ kèm theo: Nguyên đơn có nghĩa vụ cung cấp các tài liệu, chứng cứ để chứng minh cho yêu cầu thay đổi của mình, đặc biệt khi việc thay đổi này làm phát sinh các tình tiết mới hoặc nghĩa vụ chứng minh mới.

Nghĩa vụ nộp tạm ứng án phí nếu có phát sinh

Khi việc thay đổi, bổ sung yêu cầu khởi kiện làm tăng giá trị tranh chấp hoặc phát sinh một yêu cầu mới có giá ngạch, pháp luật về án phí và lệ phí Tòa án quy định nguyên đơn có thể phải nộp thêm tiền tạm ứng án phí. Trình tự thực hiện nghĩa vụ này như sau:

1. Tòa án xác định mức án phí: Tòa án sẽ tính toán và xác định số tiền tạm ứng án phí cần nộp bổ sung, tương ứng với phần yêu cầu được thay đổi hoặc bổ sung.
2. Tòa án ra thông báo: Tòa án sẽ ban hành thông báo chính thức về việc nộp tiền tạm ứng án phí bổ sung và gửi cho nguyên đơn.
3. Nguyên đơn thực hiện nghĩa vụ: Nguyên đơn tiến hành nộp tiền tạm ứng án phí bổ sung tại Chi cục thi hành án dân sự có thẩm quyền và sau đó nộp lại biên lai thu tiền cho Tòa án.

Việc không nộp tạm ứng án phí bổ sung đúng hạn hoặc đầy đủ (trừ các trường hợp được miễn hoặc không phải nộp theo quy định) có thể là căn cứ để Tòa án không chấp nhận yêu cầu thay đổi, bổ sung đó. Vì vậy, nguyên đơn cần tuân thủ nghiêm ngặt thời hạn nộp phí do Tòa án ấn định.

Tòa án ban hành thông báo thụ lý bổ sung

Sau khi nhận được đơn yêu cầu cùng các tài liệu, chứng cứ liên quan và biên lai nộp tạm ứng án phí (nếu có), Tòa án sẽ tiến hành xem xét. Nếu xét thấy việc thay đổi, bổ sung yêu cầu khởi kiện là hợp lệ và có căn cứ pháp lý, Tòa án sẽ ban hành Thông báo thụ lý bổ sung.

• Nội dung thông báo: Ghi nhận nội dung yêu cầu khởi kiện đã được thay đổi, bổ sung.
• Mục đích: Cập nhật lại phạm vi xét xử của vụ án và được gửi đến các đương sự khác để họ nắm bắt thông tin và chuẩn bị cho việc đối đáp.

Lưu ý quan trọng: Trong trường hợp yêu cầu khởi kiện bổ sung làm thay đổi nội dung chính của vụ án, thời hạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm sẽ được tính lại từ đầu. Quy định này nhằm đảm bảo Tòa án có đủ thời gian để tiến hành các hoạt động tố tụng cần thiết như thu thập, kiểm tra chứng cứ mới, tổ chức phiên hòa giải (nếu cần) và bảo đảm quyền tranh tụng công bằng cho tất cả các bên.

Tóm lại, thủ tục thay đổi yêu cầu khởi kiện vụ án dân sự đòi hỏi sự cẩn trọng trong việc soạn thảo đơn, chuẩn bị tài liệu, tuân thủ nghĩa vụ tài chính và theo dõi các thông báo từ Tòa án. Việc nắm rõ và thực hiện đúng quy trình sẽ giúp đương sự chủ động bảo vệ quyền lợi của mình một cách hiệu quả nhất.

Đương sự không được thay đổi yêu cầu khởi kiện trong giai đoạn phúc thẩm

Theo quy định tại Điều 270 BLTTDS 2015, giai đoạn phúc thẩm là để:

• Xét xử lại vụ án mà bản án hoặc quyết định sơ thẩm chưa có hiệu lực pháp luật đã bị kháng cáo hoặc kháng nghị;
• Giải quyết những nội dung thuộc phạm vi yêu cầu kháng cáo hoặc kháng nghị.

Như vậy, Tòa án cấp phúc thẩm không giải quyết yêu cầu khởi kiện mới, mà chỉ xem xét các nội dung đã được Tòa án cấp sơ thẩm giải quyết trong phạm vi bị kháng cáo hoặc kháng nghị. Tức là, nếu tại phiên phúc thẩm, nguyên đơn muốn thay đổi yêu cầu khởi kiện (ví dụ như bổ sung thêm đối tượng tranh chấp, yêu cầu chia tài sản mới, yêu cầu bồi thường thiệt hại mà trước đây chưa nêu), Tòa án có quyền từ chối xem xét yêu cầu này.

Mục đích của quy định là nhằm:

• Đảm bảo tính ổn định của phán quyết sơ thẩm;
• Ngăn chặn việc kéo dài vụ án: Nếu đương sự có thể liên tục đưa ra các yêu cầu mới ở phúc thẩm, quá trình tố tụng sẽ bị kéo dài vô thời hạn, gây tốn kém thời gian và chi phí cho các bên.
• Tập trung vào giải quyết kháng cáo/kháng nghị: Nhiệm vụ chính của Tòa án phúc thẩm là xem xét những vấn đề mà đương sự hoặc Viện kiểm sát đã kháng cáo, kháng nghị, chứ không phải là giải quyết những tranh chấp hoàn toàn mới.

Quy định về việc không được thay đổi yêu cầu khởi kiện trong giai đoạn phúc thẩm là một nguyên tắc quan trọng nhằm đảm bảo tính chặt chẽ, ổn định và hiệu quả của quá trình tố tụng dân sự.

Dịch vụ luật sư tham gia giải quyết tranh chấp dân sự

Trong các vụ án dân sự, đặc biệt là khi phát sinh nhu cầu thay đổi yêu cầu khởi kiện, sự tham gia của luật sư là vô cùng cần thiết. Tại Luật Long Phan PMT, chúng tôi cung cấp các dịch vụ như sau:

• Tư vấn các quy định pháp luật có liên quan đến vụ án và lên phương án tố tụng;
• Hướng dẫn cách thu thập tài liệu, chứng cứ;
• Soạn thảo hồ sơ khởi kiện và các văn bản pháp lý khác trong quá trình giải quyết vụ án;
• Tư vấn các trường hợp được thay đổi yêu cầu khởi kiện (nếu có);
• Tham gia giải quyết vụ án với tư cách đại diện ủy quyền, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho đương sự.

Trong mọi trường hợp, sự tư vấn và hỗ trợ của luật sư chuyên nghiệp sẽ giúp Quý khách hàng tự tin hơn và đưa ra những quyết định sáng suốt trong suốt quá trình giải quyết tranh chấp.

Các câu hỏi thường gặp về thủ tục thay đổi yêu cầu khởi kiện vụ án dân sự

Dưới đây là các câu hỏi thường gặp về thủ tục thay đổi yêu cầu khởi kiện vụ án dân sự, mời Quý khách hàng tham khảo.

Quyền thay đổi yêu cầu khởi kiện có áp dụng cho bị đơn hoặc người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan không?

Có. Theo quy định, không chỉ nguyên đơn có quyền thay đổi, bổ sung, rút yêu cầu khởi kiện, mà bị đơn cũng có quyền thay đổi, bổ sung, rút yêu cầu phản tố; và người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có quyền thay đổi, bổ sung, rút yêu cầu độc lập.

Có thể thay đổi yêu cầu khởi kiện tại phiên tòa sơ thẩm không?

Có thể nhưng hạn chế. Căn cứ vào tiểu mục 7, mục IV, Công văn số 01/2017/GĐ-TANDTC, trường hợp nguyên đơn thực hiện quyền thay đổi đơn yêu cầu khởi kiện tại phiên họp và sau phiên họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận, công khai chứng cứ và hòa giải thì Tòa án chỉ chấp nhận việc nguyên đơn thay đổi yêu cầu khởi kiện nếu việc thay đổi yêu cầu của họ không vượt quá phạm vi khởi kiện ban đầu.

Nếu Tòa án không chấp nhận yêu cầu thay đổi, bổ sung thì có được nộp lại đơn khởi kiện mới cho phần yêu cầu đó không?

Có. Nếu Tòa án không chấp nhận yêu cầu thay đổi, bổ sung vì lý do vượt quá phạm vi hoặc làm phát sinh quan hệ pháp luật khác, nguyên đơn có quyền nộp một đơn khởi kiện mới cho phần yêu cầu đó.

Thời hiệu khởi kiện có ảnh hưởng đến việc thay đổi yêu cầu khởi kiện không?

Có. Nếu việc thay đổi, bổ sung yêu cầu khởi kiện làm phát sinh một yêu cầu hoàn toàn mới và yêu cầu đó đã hết thời hiệu khởi kiện theo quy định của pháp luật, Tòa án có thể không chấp nhận giải quyết đối với phần yêu cầu đó.

Làm thế nào để biết yêu cầu thay đổi có bị xem là “vượt quá phạm vi khởi kiện ban đầu” hay không?

Việc xác định “vượt quá phạm vi” thường dựa trên hai yếu tố chính: giá trị yêu cầu (tăng đáng kể, vượt quá mức hợp lý ban đầu) và bản chất quan hệ pháp luật (phát sinh quan hệ mới không liên quan đến tranh chấp ban đầu). Điều này cần xem xét cụ thể từng trường hợp và Quý khách hàng có thể tham khảo ý kiến luật sư.

Nếu Tòa án tính lại thời hạn chuẩn bị xét xử từ đầu, điều đó có ý nghĩa gì đối với quá trình giải quyết vụ án?

Điều đó có nghĩa là toàn bộ tiến độ giải quyết vụ án sẽ bị kéo dài. Các bước tố tụng như thu thập chứng cứ, hòa giải, định giá, giám định (nếu có) sẽ cần thêm thời gian để thực hiện đối với yêu cầu mới, dẫn đến phiên tòa có thể bị hoãn hoặc lùi lại đáng kể.

Khi thay đổi yêu cầu, có cần thông báo cho các đương sự khác không?

Có, Tòa án có trách nhiệm thông báo cho các đương sự khác về việc nguyên đơn đã thay đổi, bổ sung yêu cầu khởi kiện. Việc này nhằm đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của các bên liên quan, cho phép họ có thời gian chuẩn bị ý kiến đối đáp và chứng cứ nếu cần.

Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có được thay đổi yêu cầu độc lập trong giai đoạn phúc thẩm không?

Tương tự như nguyên đơn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan cũng không được thay đổi, bổ sung yêu cầu độc lập đã được giải quyết ở cấp sơ thẩm trong giai đoạn phúc thẩm. Họ chỉ có thể thay đổi hoặc rút kháng cáo của mình đối với bản án sơ thẩm.

Kết luận

Tóm lại, việc thay đổi yêu cầu khởi kiện là một quy trình phức tạp, bị giới hạn chặt chẽ bởi các mốc thời gian tố tụng. Điểm mấu chốt đương sự cần ghi nhớ là quyền thay đổi yêu cầu sẽ bị hạn chế, không được vượt quá phạm vi khởi kiện ban đầu sau phiên họp hòa giải và hoàn toàn không được thực hiện ở giai đoạn phúc thẩm. Việc tuân thủ đúng trình tự từ nộp đơn, cung cấp chứng cứ đến thực hiện nghĩa vụ tạm ứng án phí là điều kiện tiên quyết để Tòa án chấp thuận.

Trên đây là toàn bộ nội dung hỗ trợ pháp luật liên quan đến thủ tục thay đổi yêu cầu khởi kiện vụ án dân sự. Nếu như Quý khách hàng cần hỗ trợ gửi tài liệu, yêu cầu tư vấn hoặc đặt lịch gặp trực tiếp luật sư dân sự tư vấn xin vui lòng liên hệ chúng tôi qua hotline 1900.63.63.87 để được hỗ trợ pháp luật kịp thời và tốt nhất.

Tags: Thay đổi yêu cầu khởi kiện, thủ tục thay đổi yêu cầu khởi kiện, Tố tụng dân sự, tư vấn luật dân sự, vụ án dân sự