Tranh chấp về yêu cầu mở lối đi qua là vấn đề được nhiều người quan tâm. Khi nào thì được mở lối đi qua trên đất nhà hàng xóm để đi ra lối đi công cộng và các thủ tục cần thiết để giải quyết khi hàng xóm không cho mở lối đi qua như thế nào? Dưới đây là những trình bày cơ bản về các vấn đề liên quan đến tranh chấp yêu cầu mở lối đi qua và các thủ tục cần thiết và cách thức giải quyết.
Lối đi chung
Mục Lục
Lối đi qua theo quy định của Bộ luật Dân sự
Theo quy định của Bộ luật Dân sự năm 2015, lối đi qua được hiểu là chủ sở hữu có bất động sản bị vây bọc bởi các bất động sản của các chủ sở hữu khác mà không có hoặc không đủ lối đi ra đường công cộng thì chủ sở hữu có bị bất động sản bị vây bọc đó có quyền yêu cầu chủ sở hữu bất động sản vây bọc dành cho mình một lối đi hợp lý trên phần đất của họ.
Theo Điều 254 Bộ luật Dân sự năm 2015, quyền về lối đi qua như sau:
- Chủ sở hữu có bất động sản bị vây bọc bởi các bất động sản của các chủ sở hữu khác mà không có hoặc không đủ lối đi ra đường công cộng, có quyền yêu cầu chủ sở hữu bất động sản vây bọc dành cho mình một lối đi hợp lý trên phần đất của họ.
Lối đi được mở trên bất động sản liền kề nào mà được coi là thuận tiện và hợp lý nhất, có tính đến đặc điểm cụ thể của địa điểm, lợi ích của bất động sản bị vây bọc và thiệt hại gây ra là ít nhất cho bất động sản có mở lối đi.
Chủ sở hữu bất động sản hưởng quyền về lối đi qua phải đền bù cho chủ sở hữu bất động sản chịu hưởng quyền, trừ trường hợp có thỏa thuận khác. - Vị trí, giới hạn chiều dài, chiều rộng, chiều cao của lối đi do các bên thoả thuận, bảo đảm thuận tiện cho việc đi lại và ít gây phiền hà cho các bên; nếu có tranh chấp về lối đi thì có quyền yêu cầu Tòa án, cơ quan nhà nước có thẩm quyền khác xác định.
- Trường hợp bất động sản được chia thành nhiều phần cho các chủ sở hữu, chủ sử dụng khác nhau thì khi chia phải dành lối đi cần thiết cho người phía trong theo quy định tại khoản 2 Điều này mà không có đền bù.
Cũng theo quy định trên, việc mở lối đi qua bất động sản của người khác cần phải đáp ứng đủ các điều kiện được quy định nhất định và cần có sự đền bù cho chủ sở hữu bất động sản chịu ảnh hưởng nếu hai bên không có thỏa thuận khác về việc này. Ngoài ra, vị trí, giới hạn chiều dài, chiều rộng, chiều cao của lối đi phải được thỏa thuận giữa các bên liên quan, đảm bảo rằng giảm tối thiểu nhất việc gây phiền hà cho các bên.
Trong trường hợp bất động sản được chia thành nhiều phần khác nhau cho các chủ sở hữu, chủ sử dụng thì khi chia phải dành một lối đi cần thiết cho người ở phía trong theo quy định tại khoản 2 điều này và trường hợp này không cần phải đền bù cho các chủ sở hữu, sử dụng bất động sản bị chia thành nhiều phần.
Tranh chấp lối đi qua
Trường hợp nào thì được yêu cầu mở lối đi qua
Hiện nay, theo quy định của Bộ luật Dân sự năm 2015 thì các trường hợp mà chủ sở hữu bất động sản được quyền yêu cầu mở lối đi qua như sau:
- Trường hợp chủ sở hữu bất động sản bị bao vây bởi bất động sản của các chủ thể khác mà không có lối đi ra đường công cộng; hoặc
- Trường hợp chủ sở hữu bất động sản bị bao vây bởi bất động sản của các chủ thể khác mà không đủ lối đi ra đường công cộng.
Giải quyết tranh chấp mở lối đi qua
Thẩm quyền giải quyết tranh chấp
Hiện nay, theo quy định tại Điều 202 Luật Đất đai năm 2013 thì việc giải quyết tranh chấp mở lối đi qua được giải quyết theo hai bên tự hòa giải với nhau, còn nếu không tự hòa giải được thì gửi đơn đến Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có tranh chấp để hòa giải.
Trong trường hợp hòa giải tại Ủy ban nhân dân cấp xã không thành thì theo Điều 203 Luật Đất đai 2013, việc giải quyết tranh chấp lối đi qua mà đương sự có Giấy chứng nhận hoặc có một trong các loại giấy tờ quy định tại Điều 100 của luật này sẽ do Tòa án nhân dân giải quyết.
Đối với trường hợp đương sự không có Giấy chứng nhận hoặc không có một trong các loại giấy tờ quy định tại Điều 100 luật này thì đương sự chỉ được lựa chọn một trong hai hình thức giải quyết tranh chấp đất đai theo quy định sau đây:
- Nộp đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp tại Ủy ban nhân dân cấp huyện nơi có đất tranh chấp;
- Khởi kiện tại Tòa án nhân dân nơi có đất tranh chấp (khoản 1 Điều 35, khoản 1 Điều 39 BLTTDS 2015).
Hồ sơ
Trong trường hợp hòa giải không thành ở Uỷ ban nhân dân cấp xã thì chủ sở hữu có bất động sản bị bao vây bởi các bất động sản của chủ sở hữu khác và có giấy chứng nhận và các giấy tờ cần chuẩn bị những giấy tờ, tài liệu sau trong hồ sơ khi yêu cầu giải quyết tranh chấp ở Tòa án theo thủ tục khởi kiện dân sự:
Đơn khởi kiện (Mẫu số 23-DS ban hành kèm theo Nghị quyết số 01/2017/NQ-HĐTP ngày 13 tháng 01 năm 2017 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao);
Các chứng cứ liên quan đến việc mở lối đi qua, ví dụ:
- Bản sao giấy chứng nhận quyền sử dụng đất;
- Biên bản hòa giải không thành ở Ủy ban nhân dân cấp xã,…
Trình tự giải quyết tranh chấp lối đi qua
Trình tự, thủ tục giải quyết tranh chấp lối đi qua
Hòa giải tại cơ sở
Nhà nước khuyến khích các bên tranh chấp về lối đi chung tự hòa giải hoặc giải quyết tranh chấp thông qua hòa giải cơ sở. Để đề nghị được hòa giải tại cơ sở thì một trong các bên của tranh chấp phải gửi đơn đề nghị hòa giải về đất đai đến Ủy ban nhân dân xã nơi có đất tranh chấp. Sau khi nhận được đơn đề nghị, ủy ban nhân dân xã tiến hành tổ chức hòa giải cho các bên.
- Thời hạn tiến hành hòa giải là 45 ngày kể từ ngày ủy ban nhân dân cấp xã nhận được đơn theo quy định tại khoản 3 Điều 202Luật Đất đai 2013;
- Kết quả của việc hòa giải được lập thành biên bản có chữ kỹ của các bên có tranh chấp và xác nhận của Ủy ban nhân dân cấp xã.
Tuy nhiên, theo khoản 2 Điều 3 Nghị quyết số 04/2017/NQ-HĐTP hướng dẫn một số quy định tại khoản 1 và khoản 3 điều 192 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 số 92/2015/QH13 về trả lại đơn khởi kiện, quyền nộp đơn khởi kiện lại vụ án thì đối với tranh chấp khác liên quan đến quyền sử dụng đất như tranh chấp về giao dịch liên quan đến quyền sử dụng đất, tranh chấp về thừa kế quyền sử dụng đất, chia tài sản chung của vợ chồng là quyền sử dụng đất,… thì thủ tục hòa giải tại Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn nơi có đất tranh chấp không phải là điều kiện khởi kiện vụ án.
Thủ tục, trình tự giải quyết tranh chấp tại Tòa án
Trường hợp các bên không thể hòa giải được, một trong các bên có quyền nộp đơn khởi kiện yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp liên quan đến lối đi chung. Trình tự giải quyết ở Tòa án như sau:
Bước 1: Nộp hồ sơ khởi kiện
- Theo khoản 1 Điều 191 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015, người có yêu cầu khởi kiện nộp hồ sơ khởi kiện trực tiếp tại Tòa án có thẩm quyền hoặc gửi qua đường bưu điện. Tòa án nhận đơn khởi kiện được gửi bằng phương thức gửi trực tuyến thì Tòa án in ra bản giấy và phải ghi vào sổ nhận đơn.
Bước 2: Tòa án xem xét và xử lý hồ sơ
- Khi tiếp nhận hồ sơ khởi kiện, người có thẩm quyền xem xét về yêu cầu bổ sung hồ sơ nếu hồ sơ còn thiếu. Trường hợp hồ sơ đầy đủ và không thuộc trường hợp Tòa án trả lại đơn khởi kiện thì Tòa yêu cầu nộp tạm ứng án phí và thụ lý vụ sau khi người khởi kiện biên lai thu tiền tạm ứng án phí. (Điều 192, Điều 193, Điều 195 Bộ luật Tố tụng Dân sự năm 2015
Bước 3: Tòa án tiến hành hòa giải trong thời hạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm
- Trước khi đưa vụ án ra xét xử, Tòa án tổ chức cho các bên tiến hành hòa giải. Theo khoản 1 Điều 212 Bộ luật Tố tụng Dân sự năm 2015 nếu các bên hòa giải thành thì sau 07 ngày không có đương sự thay đổi ý kiến thì Thẩm phán ra quyết định công nhận sự thỏa thuận và quyết định đó có hiệu lực, không đưa ra xét xử.
- Trường hợp các bên không thể hòa giải được, Tòa án quyết định đưa vụ án ra xét xử.
Bước 4: Đưa vụ án ra xét xử sơ thẩm
- Tòa án căn cứ vào các tài liệu, chứng cứ để đưa ra quyết định liên quan đến việc giải quyết tranh chấp về lối đi qua giữa các bên.
- Cơ sở pháp lý: Điều 220 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015
Luật sư giải quyết tranh chấp về mở lối đi qua
- Soạn thảo toàn bộ văn bản trong suốt quá trình giải quyết vụ án;
- Luật sư tham gia tranh tụng tại Tòa với tư cách là người bảo vệ quyền lợi và nghĩa vụ liên quan;
- Các công việc khác theo yêu cầu.
Yêu cầu mở lối đi qua là một quyền của những chủ sở bất động sản bị bao vây bởi các bất động sản của các chủ thể khác khi không có lối nào ra được đường cộng công. Nhưng không phải chủ sở hữu bất động sản nào cũng dễ dàng cho mở lối đi qua trên bất động sản của họ nên việc tranh chấp về mở lối đi qua là điều không tránh khỏi. Trên đây là những vấn đề cơ bản cũng như cách giải quyết khi có tranh chấp về lối đi qua. Nếu có thắc mắc hay còn điều gì cần TƯ VẤN LUẬT ĐẤT ĐAI thì xin hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được hỗ trợ kịp thời và tốt nhất qua Hotline 1900.63.63.87.
Lưu ý: Nội dung bài viết công khai tại website của Luật Long Phan PMT chỉ mang tính chất tham khảo về việc áp dụng quy định pháp luật. Tùy từng thời điểm, đối tượng và sự sửa đổi, bổ sung, thay thế của chính sách pháp luật, văn bản pháp lý mà nội dung tư vấn có thể sẽ không còn phù hợp với tình huống Quý khách đang gặp phải hoặc cần tham khảo ý kiến pháp lý. Trường hợp Quý khách cần ý kiến pháp lý cụ thể, chuyên sâu theo từng hồ sơ, vụ việc, vui lòng liên hệ với Chúng tôi qua các phương thức bên dưới. Với sự nhiệt tình và tận tâm, Chúng tôi tin rằng Luật Long Phan PMT sẽ là nơi hỗ trợ pháp lý đáng tin cậy của Quý khách hàng.