Quyền nuôi con sau ly hôn là vấn đề pháp lý phức tạp mà nhiều cặp vợ chồng phải đối mặt khi quyết định chấm dứt hôn nhân. Luật Hôn nhân và Gia đình Việt Nam quy định rõ các điều kiện, quyền lợi và nghĩa vụ của cha mẹ đối với con cái khi ly hôn, nhằm đảm bảo quyền lợi tốt nhất cho trẻ em. Bài viết sau đây sẽ giải thích chi tiết các quy định pháp luật về quyền nuôi con sau ly hôn.
Quy định về việc giải quyết quyền nuôi con sau ly hôn
Sau khi ly hôn, việc xác định quyền nuôi con được thực hiện theo quy định tại Khoản 1, Điều 81 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014. Điều luật này quy định rõ: “Sau khi ly hôn, cha mẹ vẫn có quyền, nghĩa vụ trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình theo quy định của Luật này, Bộ luật Dân sự và các luật khác có liên quan.”
Quyền nuôi con sau ly hôn không đồng nghĩa với việc một bên hoàn toàn mất quyền với con. Bên không trực tiếp nuôi con vẫn có nghĩa vụ đóng góp chi phí cấp dưỡng và có quyền thăm nom con cái theo quy định pháp luật.
Khi giải quyết quyền nuôi con sau ly hôn, Tòa án xem xét nhiều yếu tố để đảm bảo quyền lợi tốt nhất cho trẻ em. Các yếu tố này bao gồm:
Độ tuổi của con
Theo quy định của Luật Hôn nhân và gia đình 2014 thì tòa sẽ xét các độ tuổi như sau:
- Con dưới 36 tháng tuổi
- Còn từ 3 tuổi – 07 tuổi
- Và con từ 07 tuổi trở lên
Theo đó, còn dưới 36 tháng tuổi thường ưu tiên giao cho người mẹ trực tiếp nuôi dưỡng, con từ 7 tuổi trở lên thì xem xét nguyện vọng của con. Đối với trẻ từ 3 – 7 tuổi thì xét điều kiện vật chất và tinh thần
Nguyện vọng của con
Trường hợp con từ đủ 7 tuổi trở lên, Tòa án sẽ xem xét nguyện vọng của con khi quyết định giao quyền nuôi con sau ly hôn. Nguyện vọng này được đánh giá dựa trên độ tuổi và mức độ trưởng thành của trẻ. Tuy nhiên, nguyện vọng của con không phải là yếu tố duy nhất để Tòa án quyết định, mà cần được xem xét kết hợp với các yếu tố khác.
Điều kiện vật chất và tinh thần
Điều kiện vật chất và tinh thần của mỗi bên cha mẹ là yếu tố then chốt khi Tòa án xem xét quyền nuôi con sau ly hôn. Tòa án đánh giá khả năng chăm sóc trực tiếp cho con của mỗi bên, bao gồm:
- Điều kiện, khả năng của cha, mẹ trong việc trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con, bao gồm cả khả năng bảo vệ con khỏi bị xâm hại, bóc lột;
- Quyền của con được sống chung với người trực tiếp nuôi, được duy trì mối quan hệ với người cha, mẹ không trực tiếp nuôi;
- Sự gắn bó, thân thiết của con với cha, mẹ;
- Sự quan tâm của cha, mẹ đối với con;
- Bảo đảm sự ổn định, hạn chế sự xáo trộn môi trường sống, giáo dục của con;
- Nguyện vọng của con được ở cùng với anh, chị, em (nếu có) để bảo đảm ổn định tâm lý và tình cảm của con;
- Nguyện vọng của con được sống chung với cha hoặc mẹ.
Mọi quyết định về quyền nuôi con sau ly hôn đều phải xuất phát từ nguyên tắc bảo đảm quyền lợi tốt nhất cho trẻ em, không phụ thuộc vào ý muốn chủ quan của cha mẹ.
Ai được quyền nuôi con sau ly hôn theo quy định pháp luật
Theo quy định của Khoản 2 và khoản 3 Điều 81 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, quyền nuôi con sau ly hôn được giải quyết theo trình tự sau:
Thỏa thuận giữa vợ chồng
Vợ chồng có quyền thỏa thuận về người trực tiếp nuôi con sau ly hôn. Thỏa thuận này phải đảm bảo quyền lợi chính đáng của con cái, phù hợp với nguyện vọng của trẻ (nếu đã đủ tuổi để bày tỏ nguyện vọng). Thỏa thuận phải thể hiện chi tiết nghĩa vụ và quyền của mỗi bên đối với con, bao gồm việc cấp dưỡng, chăm sóc, giáo dục con.
Thỏa thuận về quyền nuôi con sau ly hôn phải được lập thành văn bản và được Tòa án xem xét, công nhận để đảm bảo thỏa thuận không trái với quyền lợi của con cái.
Tòa án quyết định khi không có thỏa thuận
Trường hợp vợ chồng không thỏa thuận được về quyền nuôi con sau ly hôn, Tòa án sẽ quyết định giao con cho một bên trực tiếp nuôi căn cứ vào quyền lợi về mọi mặt của con. Theo quy định tại Điều 81 Luật Hôn nhân và Gia đình, nếu con từ đủ 07 tuổi trở lên thì Tòa án phải xem xét nguyện vọng của con.
Tòa án sẽ đánh giá toàn diện các yếu tố đã nêu trong phần 01 để đưa ra quyết định cuối cùng về việc ai sẽ được quyền nuôi con sau ly hôn.
Khi xem xét “quyền lợi về mọi mặt của con” quy định tại khoản 2 Điều 81 của Luật Hôn nhân và gia đình phải đánh giá khách quan, toàn diện các tiêu chí theo Điều 6 Nghị quyết 01/2024/NQ-HĐTP có hiệu lực từ ngày 01/07/2024
Trường hợp con dưới 36 tháng tuổi
Theo quy định tại Điều 81 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, con dưới 36 tháng tuổi (dưới 3 tuổi) được giao cho mẹ trực tiếp nuôi, trừ các trường hợp sau:
- Người mẹ không đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con
- Cha mẹ có thỏa thuận khác phù hợp với lợi ích của con
Quy định này dựa trên đặc điểm sinh lý và tâm lý của trẻ em dưới 36 tháng tuổi, khi trẻ còn nhỏ thường gắn bó với mẹ nhiều hơn. Tuy nhiên, nếu mẹ không đủ điều kiện nuôi con (ví dụ: bị bệnh tâm thần, nghiện ma túy, hoặc có hành vi ảnh hưởng xấu đến sự phát triển của con), Tòa án có thể giao con cho cha trực tiếp nuôi dưỡng.
Nghĩa vụ, quyền của cha, mẹ không trực tiếp nuôi con sau khi ly hôn
Sau khi ly hôn, bên không trực tiếp nuôi con vẫn có những quyền và nghĩa vụ nhất định đối với con cái. Cụ thể quyền và nghĩa vụ được quy định tại Điều 82, Luật Hôn nhân và gia đình 2014:
- Cha, mẹ không trực tiếp nuôi con có nghĩa vụ tôn trọng quyền của con được sống chung với người trực tiếp nuôi.
- Cha, mẹ không trực tiếp nuôi con có nghĩa vụ cấp dưỡng cho con.
- Sau khi ly hôn, người không trực tiếp nuôi con có quyền, nghĩa vụ thăm nom con mà không ai được cản trở.
- Cha, mẹ không trực tiếp nuôi con lạm dụng việc thăm nom để cản trở hoặc gây ảnh hưởng xấu đến việc trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con thì người trực tiếp nuôi con có quyền yêu cầu Tòa án hạn chế quyền thăm nom con của người đó.
Nghĩa vụ tôn trọng quyền của con
Cha, mẹ không trực tiếp nuôi con có nghĩa vụ tôn trọng quyền của con được sống chung với người trực tiếp nuôi. Điều này có nghĩa là không được cản trở hoặc gây khó khăn cho cuộc sống thường ngày của con và người trực tiếp nuôi con.
Bên không trực tiếp nuôi con cần tôn trọng các quyết định về chăm sóc, giáo dục con của người trực tiếp nuôi, đồng thời phối hợp trong việc giáo dục, định hướng phát triển cho con.
Nghĩa vụ cấp dưỡng cho con
Theo quy định tại Điều 110 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, cha, mẹ không trực tiếp nuôi con có nghĩa vụ cấp dưỡng cho con đến khi con đủ 18 tuổi hoặc con đã thành niên nhưng không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình.
Mức cấp dưỡng nuôi con được xác định căn cứ vào:
- Nhu cầu thiết yếu của con
- Khả năng thực tế về tài chính của cha mẹ
- Mức sống trung bình tại địa phương nơi con sinh sống
Nghĩa vụ cấp dưỡng có thể được thực hiện định kỳ hàng tháng, hàng quý, hoặc một lần tùy theo thỏa thuận của các bên hoặc quyết định của Tòa án.
Quyền thăm nom con
Sau khi ly hôn, người không trực tiếp nuôi con có quyền, nghĩa vụ thăm nom con mà không ai được cản trở. Điều này được quy định rõ tại Điều 82 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014.
Quyền thăm nom con bao gồm:
- Quyền gặp gỡ, tiếp xúc trực tiếp với con
- Quyền tham gia chăm sóc, giáo dục con
- Quyền được thông tin về tình hình sức khỏe, học tập của con
Thông thường, các bên sẽ thỏa thuận về thời gian, địa điểm, cách thức thăm nom con. Trường hợp không thỏa thuận được, Tòa án sẽ quyết định lịch thăm nom phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh cụ thể của các bên và quyền lợi của con.
Hạn chế quyền thăm nom
Trong trường hợp cha, mẹ không trực tiếp nuôi con lạm dụng việc thăm nom để cản trở hoặc gây ảnh hưởng xấu đến việc trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con, người trực tiếp nuôi con có quyền yêu cầu Tòa án hạn chế quyền thăm nom con của người đó.
Các hành vi lạm dụng quyền thăm nom có thể bao gồm:
- Sử dụng thời gian thăm nom để nói xấu bên kia với con
- Kích động con chống lại người trực tiếp nuôi
- Dụ dỗ, ép buộc con theo mình trái với quyết định của Tòa án
- Gây ảnh hưởng xấu đến tâm lý, tình cảm của con
Khi có đủ căn cứ, Tòa án có thể ra quyết định hạn chế quyền thăm nom, bao gồm: giảm tần suất thăm nom, yêu cầu có sự giám sát khi thăm nom, hoặc trong trường hợp nghiêm trọng có thể tạm đình chỉ quyền thăm nom trong một thời gian nhất định.
Luật sư tư vấn thủ tục giành quyền nuôi con sau ly hôn
Khi Quý khách hàng cần tư vấn và hỗ trợ trong thủ tục giành quyền nuôi con sau ly hôn, Luật sư của Luật Long Phan PMT sẽ thực hiện các công việc sau:
- Phân tích tình hình cụ thể, đánh giá cơ hội được giao quyền nuôi con
- Giải thích các quy định pháp luật liên quan đến quyền nuôi con sau ly hôn
- Tìm kiếm, thu thập chứng cứ chứng minh khả năng nuôi dưỡng con
- Chuẩn bị chứng cứ về thu nhập, điều kiện sống, thời gian có thể dành cho con
- Soạn thảo đơn khởi kiện và các tài liệu pháp lý
- Tham gia buổi hòa giải tại Tòa án
- Đàm phán với bên kia về quyền nuôi con, mức cấp dưỡng
- Bảo vệ quyền lợi của Quý khách hàng trong quá trình hòa giải, tham gia phiên tòa
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
Giải đáp các thắc mắc thường gặp về vấn đề này:
Nếu cha mẹ thỏa thuận quyền nuôi con, thỏa thuận này có cần công chứng không?
Thỏa thuận này không bắt buộc phải công chứng, nhưng cần được lập thành văn bản và được Tòa án xem xét, công nhận để đảm bảo tính pháp lý.
Có thể thay đổi quyền nuôi con sau khi đã có quyết định của tòa án không?
Có, quyền nuôi con có thể được thay đổi nếu có những thay đổi đáng kể về điều kiện sống, khả năng chăm sóc con, hoặc nếu lợi ích của con bị ảnh hưởng.
Trường hợp nào tòa án sẽ hạn chế quyền thăm nom con?
Tòa án sẽ hạn chế quyền thăm nom nếu cha mẹ không trực tiếp nuôi con lạm dụng quyền này để gây ảnh hưởng xấu đến việc nuôi dưỡng, giáo dục con, hoặc kích động con chống lại người trực tiếp nuôi.
Mức cấp dưỡng nuôi con được xác định như thế nào nếu cha mẹ không thỏa thuận được?
Nếu không thỏa thuận được, Tòa án sẽ xác định mức cấp dưỡng dựa trên nhu cầu thiết yếu của con, khả năng tài chính của cha mẹ, và mức sống trung bình tại địa phương.
Con trên 7 tuổi có được tự quyết định việc ở với ai không?
Con trên 7 tuổi có quyền bày tỏ nguyện vọng, nhưng quyết định cuối cùng thuộc về Tòa án, dựa trên việc đảm bảo lợi ích tốt nhất cho con.
Kết luận
Quyền nuôi con sau ly hôn là vấn đề pháp lý phức tạp, đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng từ nhiều yếu tố để đảm bảo quyền lợi tốt nhất cho trẻ em. Luật Long Phan PMT với đội ngũ luật sư chuyên nghiệp, giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực hôn nhân gia đình sẽ hỗ trợ Quý khách hàng trong toàn bộ quy trình giải quyết quyền nuôi con sau ly hôn. Hãy liên hệ ngay với chúng tôi qua hotline 1900636387 để được tư vấn chi tiết và hỗ trợ kịp thời.
Tags: Cấp dưỡng, Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, Luật sư tư vấn quyền nuôi con, ly hôn, Quyền nuôi con, Tranh chấp quyền nuôi con
Tôi muốn tư vấn
Kính chào Quý Khách! Cảm ơn Quý Khách đã liên hệ. Quý Khách vui lòng để ý điện thoại, chuyên viên tư vấn của Chúng tôi sẽ sớm liên hệ tư vấn.