Bán di sản thừa kế: Quy trình & thủ tục pháp lý

Bán di sản thừa kế là việc chuyển nhượng quyền sở hữu tài sản được thừa hưởng từ người đã mất theo quy định của pháp luật Việt Nam. Theo Bộ luật Dân sự 2015, di sản thừa kế bao gồm tài sản riêng của người chết và phần tài sản trong khối tài sản chung với người khác. Việc bán di sản thừa kế đòi hỏi tuân thủ các quy trình, thủ tục pháp lý chặt chẽ để đảm bảo tính hợp pháp của giao dịch.

Bán di sản thừa kế là gì và ai có quyền bán?

Di sản thừa kế theo quy định tại Điều 612 Bộ luật Dân sự 2015 là toàn bộ tài sản của người chết để lại, bao gồm tài sản riêng và phần tài sản trong khối tài sản chung với người khác. Quyền bán di sản thừa kế thuộc về chủ sở hữu hợp pháp của tài sản thừa kế. Người thừa kế phải là cá nhân còn sống tại thời điểm mở thừa kế hoặc đã thành thai trước khi người để lại di sản chết theo quy định của Điều 613, Bộ luật Dân sự 2015

Cơ sở pháp lý cho việc bán di sản thừa kế được quy định tại Điều 194 Bộ luật Dân sự 2015, theo đó chủ sở hữu có toàn quyền định đoạt tài sản của mình thông qua các hình thức như bán, trao đổi, tặng cho hoặc để thừa kế. Việc chuyển nhượng di sản thừa kế phải tuân thủ các quy định về thừa kế và giao dịch dân sự

Như vậy, có thể hiểu bán di sản thừa kế là người thừa kế hợp pháp được bán tài sản mà mình được thừa kế từ người để lại di sản.

Hình thức thừa kế theo quy định

Thừa kế theo di chúc

Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết. Hình thức của di chúc được lập bằng văn bản hoặc bằng miệng.

Căn cứ Điều 643 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, hiệu lực của di chúc được xác định như sau:

1. Di chúc có hiệu lực từ thời điểm mở thừa kế.
2. Di chúc không có hiệu lực toàn bộ hoặc một phần trong trường hợp sau đây:

• Người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc;
• Cơ quan, tổ chức được chỉ định là người thừa kế không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.

3. Di chúc không có hiệu lực, nếu di sản để lại cho người thừa kế không còn vào thời điểm mở thừa kế; nếu di sản để lại cho người thừa kế chỉ còn một phần thì phần di chúc về phần di sản còn lại vẫn có hiệu lực.
4. Khi di chúc có phần không hợp pháp mà không ảnh hưởng đến hiệu lực của các phần còn lại thì chỉ phần đó không có hiệu lực.
5. Khi một người để lại nhiều bản di chúc đối với một tài sản thì chỉ bản di chúc sau cùng có hiệu lực.

Thừa kế không có di chúc

Trường hợp người chết không để lại di chúc hoặc di chúc do người đó để lại không hợp pháp thì di sản của người đó sẽ được chia theo pháp luật. Hoặc trong trường hợp người chết để lại di chúc chỉ chia một phần tài sản còn một phần không chia thì phần không chia sẻ được thực hiện chia thừa kế theo pháp luật.

Cơ sở pháp lý: Điều 649 Bộ luật Dân sự 2015

Quy trình và thủ tục pháp lý bán di sản thừa kế

Quy trình và thủ tục pháp lý bán di sản thừa kế không có tranh chấp

Quy trình bán di sản thừa kế không có tranh chấp bắt đầu từ thủ tục khai nhận di sản tại tổ chức hành nghề công chứng. Các đồng thừa kế phải thống nhất việc phân chia di sản thông qua văn bản thỏa thuận. Quá trình này đòi hỏi sự đồng thuận của tất cả những người thừa kế hợp pháp.

Theo Điều 18 Nghị định 29/2015/NĐ-CP, sau khi xác lập văn bản thỏa thuận phân chia di sản, phải tiến hành niêm yết công khai tại UBND cấp xã nơi cư trú cuối cùng của người để lại di sản. Nội dung niêm yết bao gồm thông tin về người để lại di sản, người thừa kế và danh mục tài sản thừa kế. Thời gian niêm yết kéo dài 15 ngày.

Sau khi hoàn tất thời gian niêm yết, người thừa kế tiến hành ký văn bản khai nhận di sản hoặc văn bản thỏa thuận phân chia di sản tại tổ chức hành nghề công chứng. Tiếp theo, các bên tiến hành soạn thảo và ký kết hợp đồng mua bán, thực hiện nghĩa vụ thanh toán và bàn giao tài sản theo quy định của pháp luật.

Quy trình và thủ tục pháp lý bán di sản thừa kế có tranh chấp

Trong trường hợp phát sinh tranh chấp về di sản thừa kế, người thừa kế cần thực hiện thủ tục khởi kiện tại tòa án có thẩm quyền để xác. Việc giải quyết tranh chấp thừa kế tuân theo quy định của Bộ luật Tố tụng Dân sự và các văn bản pháp luật liên quan.

Hồ sơ khởi kiện cần chuẩn bị bao gồm đơn khởi kiện, giấy tờ chứng minh quan hệ thừa kế, chứng cứ về tài sản thừa kế và các tài liệu khác có liên quan theo quy định của khoản 4 và khoản 5 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015. Tòa án sẽ thụ lý và giải quyết vụ án theo trình tự tố tụng dân sự, bao gồm các giai đoạn tiếp nhận và xử lý đơn khởi kiện, thụ lý đơn khởi kiện, chuẩn bị xét xử, xét xử sơ thẩm và phúc thẩm nếu có kháng cáo, kháng nghị

Sau khi có bản án hoặc quyết định có hiệu lực pháp luật của tòa án, người thừa kế tiến hành đăng ký quyền sở hữu tài sản (sang tên qua cho mình) và thực hiện các thủ tục bán tài sản theo quy định.

>>> Xem thêm: Giải quyết tranh chấp di sản khi xuất hiện người thừa kế mới

Hồ sơ khởi kiện

Theo quy định tại khoản 4, 5 Diều 189 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, hồ sơ khởi kiện bao gồm:

• Đơn khởi kiện (mẫu số 23 – DS Nghị quyết 01/2017/NQ-HĐTP do Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân tối cao ban hành ngày 13/01/2017
• Các giấy tờ chứng minh quan hệ giữa người khởi kiện và người để lại di sản
• Giấy chứng tử của người để lại di sản
• Di chúc (nếu có)
• Bản kê khai di sản
• Giấy tờ chứng minh quyền sở hữu tài sản, quyền sử dụng tài sản của người để lại di sản
• Giấy tờ liên quan đến việc từ chối nhận di sản (nếu có)

Trường hợp vì lý do khách quan mà người khởi kiện không thể nộp đầy đủ tài liệu, chứng cứ kèm theo đơn khởi kiện thì họ phải nộp tài liệu, chứng cứ hiện có để chứng minh quyền, lợi ích hợp pháp của người khởi kiện bị xâm phạm. Người khởi kiện bổ sung hoặc giao nộp bổ sung tài liệu, chứng cứ khác theo yêu cầu của Tòa án trong quá trình giải quyết vụ án.

Thủ tục khởi kiện

Khi tranh chấp xảy ra các đương sự nộp đơn khởi kiện đến Tòa án cấp có thẩm quyền để được giải quyết theo quy định. Theo quy định của Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 quy định về trình tự, thủ tục giải quyết vụ án dân sự như sau:

Bước 1: Nộp đơn khởi kiện

Bước 2: Toà án tiếp nhận và xử lý đơn khởi kiện

Bước 3: Thụ lý đơn khởi kiện

Căn cứ Điều 195 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, khi xét thấy hồ sơ khởi kiện đầy đủ và vụ án thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án thì Thẩm phán sẽ ra thông báo nộp tiền tạm ứng án phí trong trường hợp họ phải nộp tiền tạm ứng án phí. Trong thời hạn 07 ngày, kể từ ngày nhận được giấy báo của Tòa án về việc nộp tiền tạm ứng án phí, người khởi kiện phải nộp tiền tạm ứng án phí và nộp cho Tòa án biên lai thu tiền tạm ứng án phí.

Bước 4: Chuẩn bị xét xử sơ thẩm

Thời hạn chuẩn bị xét xử là 4 tháng kể từ ngày thụ lý. Theo khoản 2 Điều 230 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, trong giai đoạn chuẩn bị xét xử, Thẩm phán thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định

Bước 5: Mở phiên tòa xét xử sơ thẩm

Bước 6:  ban hành bản án hoặc quyết định công nhận sự thỏa thuận của các bên

Bước 7: Giải quyết theo thủ tục phúc thẩm nếu có kháng cáo, kháng nghị

Luật sư tư vấn thủ tục bán tài sản thừa kế

Khi tư vấn về thủ tục bán tài sản thừa kế, luật sư sẽ thực hiện các công việc sau:

• Rà soát và xác minh tính pháp lý của di sản thừa kế, bao gồm kiểm tra giấy tờ sở hữu và nguồn gốc tài sản
• Tư vấn về quyền và nghĩa vụ của những người thừa kế theo quy định pháp luật
• Hỗ trợ lập hồ sơ khai nhận di sản thừa kế tại cơ quan công chứng
• Soạn thảo và rà soát các văn bản thỏa thuận phân chia di sản
• Đại diện khách hàng trong quá trình giải quyết tranh chấp thừa kế (nếu có)
• Hướng dẫn thực hiện thủ tục đăng ký biến động quyền sở hữu tài sản
• Soạn thảo hợp đồng mua bán và tư vấn về nghĩa vụ thuế liên quan
• Giám sát quá trình thanh toán và bàn giao tài sản

Bán di sản thừa kế là quá trình phức tạp đòi hỏi tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật. Để đảm bảo quyền lợi và tránh rủi ro pháp lý, Quý khách hàng cần tham khảo ý kiến chuyên môn từ luật sư có kinh nghiệm. Liên hệ ngay hotline 1900636387 để được Long Phan PMT tư vấn miễn phí về thủ tục bán tài sản thừa kế và nhận hỗ trợ pháp lý toàn diện từ đội ngũ luật sư của chúng tôi.